محمد تماشا کارشناس مشاوره در آموزش‌وپرورش در پاسخ به این پرسش که با پایان یافتن امتحانات خرداد ماه دانشآموزان روند انتخاب رشته توسط دانشآموزان پایه نهم آغاز می‌شود، در طول سال‌های اخیر روند هدایت تحصیلی و انتخاب رشته دانشآموزان پایه نهم با اعتراضاتی همراه بود به گونه‌ای که دانشآموزان به شیوه انتخاب رشته معترض بودند، روند هدایت تحصیلی در پایه نهم و میزان کارآمدی آن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ اظهار کرد: سئوال خوبی را مطرح کردید به زعم من این سئوال خیلی پیش تر باید طرح می‌شد والبته مسئولین مشاوره و همینطور معاونت متوسطه باید پاسخگوی این سوال می بودند با این حال این سئوال در این برهه زمانی نیز می‌تواند مفید باشد لذا در پاسخ به این سوال باید جوانب زیادی را در نظر گرفت، نخست، آموزش و پرروش با چه منظوری آزمون‌های هدایت تحصیلی را طرح و اجرا می‌کند ؟ دوم، این آزمون در مرحله اجرا با چه موانع و مشکلاتی مواجه می‌شود؟ سوم، این آزمونها چه استانداردهایی را پشت سر گذاشته‌اند ؟چهارم، اثر بخشی آزمونها در هدایت تحصیلی دانشآموزان تا چه اندازه است ؟و سئوالات زیادی که می‌شود در این حوزه طرح کرد و با توجه به این سوالات می‌توان نتیجه گرفت این آزمونها می‌تواند مفید یا غیر مفید باشد.
* آزمون‌هایی بی‌تاثیر در روند هدایت تحصیلی
وی افزود: اگر پاسخ‌های مسئولان واحد مشاوره وزارت آموزش و پرورش را در این زمینه در نظر بگیریم متوجه می‌شویم که آزمونها به منظور شناسایی سطح توانایی‌ها و رغبت دانشآموزان طراحی شده است و در این میان بر اساس آنچه در جلسات و شیوه نامه‌های ارسالی بیان شده این آزمونها قرار است 30 امتیاز مشاوره‌ای را در بر داشته باشد. یعنی اگر امتیاز مشاوره‌ای بر اساس گفته‌ها 100 امتیاز باشد چیزی نزدیک یک سوم این امتیاز توسط آزمونها ارزشگذاری می‌شود. پس این نشان می‌دهد که این آزمون در هدایت تحصیلی جایگاه ویژه و ممتازی دارد اما واقعیت امر چیست ؟ اغلب مشاوران معتقدند که این آزمونها عملا هیچ تاثیری در هدایت تحصیلی ندارد، مدعای کلام آن است که سال گذشته امتیازات مشاوره‌ای را از ملاک‌های هدایت تحصیلی کنار گذاشتند و فقط بر روی نمرات و سوابق تحصیلی متمرکز شدند.
کارشناس مشاوره در آموزش‌وپرورش گفت: البته این وجه اداری ماجراست و این آزمونها به خاطر نوع و تعداد سوالات، اشکالات فنی سامانه و سایر مسائل فاقد وجاهت لازم برای یک آزمون است تا بتواند چیزی را اندازه‌گیری کند چه برسد به اینکه یک سوم ملاک هدایت تحصیلی باشد. مثل آن است که شما به یک آزمایشگاه بروید تا چیزی را اندازه‌گیری کنید ولی همه عناصری که در این آزمایش هستند غیر استاندارد باشد خب طبیعی است که اعتبار این آزمایش مخدوش است.
* پاسخگویی دانشآموزان به آزمونی با 500 سوال
تماشا در پاسخ به این پرسش که آزمون‌های استعداد و رغبت در چه مواردی دارای استاندارد لازم نیستند؟ مطرح کرد: این آزمونها بیش از 500 سوال را شامل می‌شود که دانش‌آموز باید پشت سیستم و تحت وب به آن پاسخ بگوید صرف نظر از اینکه برخی دانش آموزان به وب دسترسی ندارند ولی با این حال به کافی نت‌ها مراجعه می کنند و با پرداخت هزینه اقدام به ثبت پاسخ به آزمونها می‌کنند تصور 500 سوال خودش گیج کننده است اینکه بخواهیم دانش آموز 15 یا 16 ساله بنشیند و به این تعداد سوال پاسخ بگوید غیر منطقی است.
وی افزود: این تعداد سوال خودش فی نفسه محل اشکال است و نحوه اجرای آزمون تحت وب آن هم برای دانش‌آموزانی که باید در کافی نت‌های شلوغ پاسخ بگویند، غیر منطقی به نظر می‌رسد همچنین آزمونها هم استاندارد نیست منظور استانداردی است که بتواند در تشخیص نیازهای آموزش و پرورش ایران باشد به نظر می‌رسد این کار بیهوده و بیشتر یک حرکت نمایشی است تا بگویند روند علمی در هدایت تحصیلی در حال اجراست.
* سوالات غیراستاندارد و آزمونی بی‌نتیجه
این کارشناس مشاوره در آموزش‌وپرورش در پاسخ به این پرسش که نتایج آزمونها بر روند هدایت تحصیلی دانش‌اموزان چگونه تاثیر دارد؟ بیان کرد: این موضوع حرف جدیدی نیست مشاوران سالهاست که می‌گویند این سوالات استاندارد نیست ولی گویا اراده‌ای بر تکرار اشتباه وجود دارد و مشاوران در گذر زمان بیخیال ماجرا شده‌اند و با فرض بر اینکه کار عبثی انجام می‌دهند به کار خود ادامه داده و این واقعا غم انگیز است. چنانچه همه این مشکلات هم رفع شود و دانش آموزان به درستی به سوالات پاسخ بگویند باز این آزمونها فایده ای برای هدایت تحصیلی ندارد چون یکی از شروط اصلی هدایت تحصیلی نمرات و عملکرد تحصیلی دانشآموزان است؛در آزمون توانایی و رغبت مشاوران تشخیص بدهند دانش آموز برای رشته ریاضی مناسب است اگر او حداقل نمره را کسب نکرده باشد اجازه ورود به رشته را ندارد ولی عکس قضیه این طور نیست یعنی اگر نمره دانش‌آموز بالا باشد و بخواهد به رشته ریاضی برود ولی در آزمونها مناسب برای ریاضی تشخیص داده نشود می‌تواند در این رشته ادامه تحصیل دهد.
تماشا خاطرنشان کرد: این اشکال مهم به تنهایی نشان می‌دهد که این آزمون عملا ناکارآمد است گرچه مسئولان می‌گویند این آزمون جنبه تشخیصی دارد نه الزامی با فرض که تشخیص درستی هم داده شود و همانطور که عرض کردم حدود یک سوم هدایت تحصیلی به این آزمون متکی باشد باز بی فایده است چون تشخیصی که قابل اجرا نباشد به چه دردی می‌خورد؟ این مسائل در سایر زمینه‌های هدایت تحصیلی هم مصداق دارد و فقط به آزمونها ختم نمی‌شود یعنی نظر دانش آموز، نظر معلم، نظر مشاور و نظر اولیا هم سرنوشتی بهتر از آزمونها ندارند و عملا در زمان تصمیم‌گیری نهایی ملاک اصلی نمرات است. یعنی در کار گروه هدایت تحصیلی که یک طرف داستان واحد مشاوره است و طرف دیگر معاونت متوسط با توجه به تاثیرگذاری در هدایت تحصیلی منطبق با شیوه نامه، 65نمره به مشاوره تعلق می گیرد و 35 نمره به متوسطه ولی وقتی تصمیم نهایی گرفته می‌شود سهم مشاوران و زحمات آنها صفر در نظر گرفته می‌شود و این غیر منطقی است.
وی گفت: معتقدم واحد مشاوره وزارت آموزش وپرورش در چانه‌زنی بر روی ثاثیرگذاری در هدایت تحصیلی ضعیف عمل کرده و باید جدیتر با موضوع برخورد کند چرا که بخش عمده هدایت تحصیلی روی دوش مشاوران است و آنها یک سال زحمت می‌کشند ولی در نهایت چیزی که برداشت می‌کنند هیچ است.
