سوختگی یکی از عارضه های شایع محسوب می شود، حتما شما هم در طول زندگی خود گرفتار سوختگی و عوارض آن شده اید، در هنگام سوختگی اولین فکری که به ذهنتان می رسد تسکین و درمان آن است، بسیاری از افراد در این مواقع به سراغ برخی روش های نادرست درمان مثل استفاده از سیب زمینی یا خمیر دندان می روند اما این در حالی است که برخی سوختگی ها خطر آفرین بوده و حتی به قیمت نقص عضو و مرگ فرد تمام می شود.
سوختگی بسته به انواع آن، درمان های متفاوتی دارد، از طرفی اقدامات اورژانسی در برخی روش های سوختگی مانع از آسیب های جبران ناپذیر مانند معلولیت و حتی مرگ می شود، افراد در اغلب موارد در تشخیص نوع سوختگی و اقدامات اورژانسی دچار خطا و اشتباه می شوند.
غلامرضا معصومی، متخصص طب اورژانس و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: افراد بسیار زیادی به علل مختلفی درجاتی از سوختگی را تجربه می‌کنند که اغلب سوختگی‌ها خفیف بوده و با روش‌های خانگی مناسب قابل درمان هستند، اما در برخی موارد بر اثر شدت آسیب و وسعت سوختگی لازم است فرد حتما به پزشک مراجعه کند تا اقدامات درمانی فوری انجام شود.
پسران تا ۴ سالگی رکوددار سوختگی یا آمار تلخ فوت معلولیت ناشی از سوختگی
این متخصص طب اورژانس با بیان اینکه سوختگی یکی از آسیب‌های شایع به خصوص در گروه سنی ۰ تا ۴ سال است، ادامه داد: سالانه به طور متوسط ۶۴ هزار نفر دچار انواع سوختگی نیازمند به درمان شده اند، همچنین به طور متوسط سالانه ۱۸ نفر دچار معلولیت ناشی از سوختگی شده و ۳۵۰ نفر به دلیل شدت سوختگی فوت کرده اند.
وی افزود: آمارها نشان می‌دهد که سوختگی ۵۹ درصد در مردان و ۴۱ درصد در زنان رخ می‌دهد که بیشترین میزان وقوع در پسران ۰ تا ۴ سال است و قطعا با رعایت نکات ایمنی در منزل این میزان سوختگی در این گروه سنی کاهش خواهد یافت.
معصومی با توصیه به والدین برای جلوگیری از بروز سوختگی در کودکان عنوان کرد: والدین لوازم آتش زا همچون شمع روشن، کبریت و فندک را از دسترس اطفال دور نگه دارند، همچنین غذا، نوشیدنی داغ یا اتوی داغ را لبه میز نگذارند و کودکان را از گاز و شومینه روشن دور نگه دارند، افزون بر این، دسته کتری، قابلمه و ماهیتابه در حین آشپزی همیشه به سمت دیوار باشد و هرگز کودکتان در هنگام پخت و پز را بغل نکنید، توصیه می کنیم که لباس خواب کودک از پارچه غیر قابل اشتعال باشد.
در چه سوختگی هایی باید به پزشک مراجعه کرد؟
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در ادامه به مهم‌ترین علل سوختگی اشاره کرد و گفت: تماس با آتش، سوختگی با گاز، برق یا مواد شیمیایی، آفتاب سوختگی، تماس پوست با وسایل داغ مانند فر، ماهی تابه، اشعه، بخار، آب داغ و روغن داغ از علل اصلی سوختگی محسوب می‌شوند.
معصومی با اشاره به اقدامات درمانی در سوختگی عنوان کرد: در مواجهه با سوختگی‌های شدیدتر باید بی‌درنگ با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس گرفت یا به مراکز درمانی مراجعه کرد تا از عوارض ناشی از سوختگی یا حتی مرگ جلوگیری کرد.
سوختگی‌هایی که در خانه درمان می شوند
این متخصص طب اورژانس در ادامه به انواع سوختگی، علائم و درمان آنها اشاره کرد و گفت: سوختگی درجه یک کمترین آسیب پوستی را به دنبال دارد و تنها به بیرونی‌ترین لایه پوست صدمه می‌زند و قرمزی، التهاب جزئی و درد علائم سوختگی درجه یک محسوب می شود، این نوع سوختگی معمولاً ظرف هفت روز بهبود پیدا می کند و جای زخم باقی نخواهد ماند، توصیه برای سوختگی درجه یک شستن با آب سرد به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه است و نیازی به پانسمان محل سوختگی نیست.
تاول های دردناک در سوختگی با مایعات داغ یا ترکاندن تاول‌ها در این نوع سوختگی ممنوع!
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران افزود: سوختگی درجه ۲ عمیق‌تر از درجه ۱ است و به دو دسته تقسیم می‌شود، در دسته اول پوست و لایه زیرین درگیر شده و لایه‌های عمقی‌تر پوست، فولیکول مو، غدد عرق و سباسه درگیر نمی‌شوند که این نوع اغلب به دنبال سوختگی با آب جوش اتفاق می‌افتد، در این نوع سوختگی تاول بر روی پوست بروز می کند که معمولا این تاول‌ها قرمز و مرطوب است و زخم‌ها دردناک هستند، این نوع سوختگی معمولا دوره درمان ۱۴ – ۲۱ روزه دارد.
وی تصریح کرد: در دسته دوم، عمق سوختگی تا لایه زیرین پوست درگیر و باعث آسیب به غدد عرق و سباسه و فولیکول‌های مو می‌شود که مایعات داغ، شعله یا بخار این نوع سوختگی را ایجاد می‌کنند، تاول در این نوع سوختگی ممکن است به عنوان یکی از علائم وجود داشته باشد که قاعده آن سفید تا زرد رنگ است، همچنین محل سوختگی بر اثر فشردن بی‌رنگ نمی‌شود و حس درد از بین رفته است، بهبودی این نوع سوختگی طی ۳ هفته تا ۲ ماه به طول می‌انجامد.
معصومی ادامه داد: در این نوع سوختگی از ترکاندن تاول‌ها باید خودداری کرد و محل سوختگی را با چند باند گاز استریل با ملایمت بپوشانید، این کار از آلودگی و عفونت در محل سوختگی تا زمان رسیدن به مرکز درمانی جلوگیری می‌کند.
بلایی که روغن یا بخار بر سر پوستتان می آورد
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه در سوختگی درجه سه تمام لایه‌های پوست درگیر و تخریب می شوند، عنوان کرد: این درجه سوختگی بر اثر شعله، بخار، روغن و تماس با اجسام داغ ایجاد می‌شود، در سوختگی درجه سه پوست رنگ پریده و حالت چرمی شکل می شود و درد ندارد، این سوختگی خود به خود بهبود نمی‌یابد و نیاز به جراحی دارد.
سوختگی که فرد را به کام مرگ می کشاند
این متخصص طب اورژانس با بیان اینکه سوختگی درجه چهار خطر مرگ یا قطع عضو را به دنبال دارد، تصریح کرد: عمق سوختگی درجه چهار به چربی زیر جلدی، عضله و حتی استخوان رسیده و تهدید کننده حیات است، در این درجه از سوختگی قطع عضو یا بازسازی وسیع پوستی و بافتی هم ممکن است مورد نیاز باشد.
وی تاکید کرد: در مواجهه با این نوع سوختگی بی‌درنگ باید با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید یا به مرکز درمانی مراجعه کنید، همچنین زیورآلات و لباس‌هایی که به محل سوختگی نچسبیده اند خارج کنید تا به محل سوختگی فشار وارد نشود، افزون بر این می‌توانید اطراف محل چسبیدگی لباس به پوست را قیچی کنید و در صورت امکان محل سوختگی را بالاتر از قلب قرار دهید.
معجزه آب سرد در درمان وحشتناک ترین نوع سوختگی
معصومی ادامه داد: در این نوع سوختگی فقط از آب تمیز، خالص و سرد یا محلول سالین (سرم نمکی) استفاده کنید، همچنین برای پوشش محل سوختگی از گاز استریل یا پارچه‌های بسیار تمیز بدون الیاف چسبنده می‌توان استفاده کرد،
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در ادامه به موثرترین اقدام در کاهش آسیب ناشی از سوختگی اشاره کرد و گفت: موثرترین اقدام در کاهش آسیب ناشی از سوختگی درجه چهار که از نظر علمی تایید شده است، استفاده از آب سرد به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه در محل سوختگی است، پس ابتدا فورا ناحیه دچار سوختگی را زیر شیر آب سرد بگیرید،
این متخصص طب اورژانس ادامه داد: در این نوع سوختگی خنک کردن نواحی سوخته پوست پیش از رفتن به مراکز درمانی، از عمیق شدن و نفوذ عامل آن (مانند آب جوش یا همین مواد داغ داخل غذا) به لایه‌های زیرین پوست، جلوگیری خواهد کرد، برای کنترل درد، در سوختگی درجه چهار محل سوخته را در سطحی بالاتر از سطح قلب قرار دهید تا ورم و درد آن کم شود، افزون بر آن می‌توانید از داروهای مسکنی مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید.
این مواد را هرگز روی سوختگی نگذارید
وی با هشدار در خصوص استفاده برخی مواد روی محل سوختگی گفت: در هیچ یک از انواع سوختگی نباید از سیب زمینی، خمیردندان، سفیده تخم مرغ و غیره استفاده کنید، زیرا ممکن است باعث عفونت در محل سوختگی شود.
