سال 1394 ستاد نانو تصمیم گرفت از بین شرکت های نساجی، یک تعدادی را انتخاب کند تا محصول های نانویی آنها تحت عنوان یک برند مشترک در بازار عرضه شود. طبق این تصمیم گیری، پنج شرکت تولیدی در زمینه منسوجات خانگی و یک شرکت مطالعه بازار و توسعه محصول با یکدیگر اتحاد استراتژیکی تشکیل دادند و اکنون کالاهایشان را با برندی مشترک (هاینو) به بازار عرضه می کنند. هرچند این اقدام مفید از سوی ستاد انجام شده اما همچنان محصول های تقلبی در کنار این برند، در بازار تخت و تاز می کنند و کالاهایی تقلبی با نام نانو در بین مردم به فروش می رسد.
علیرضا باغبانباشی، مدیر اجرایی این برند در گفت و گو با خبرنگار علم و فناوری در این خصوص گفت: در حال حاضر برخی از محصول ها مانند جوراب با نام نانو در سطح بازار داخلی و متروی تهران به فروش می رسند که نه تنها نانو نیستند بلکه در آنها نخ هم به کار نرفته و صد در صد از الیاف پلی استری و بازیافتی و آلوده ساخته شده اند.
این لیسانس و فوق لیسانس نساجی از دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: تفاوت عمده ما با آنها در ادعای ساخت این محصول ها است. اگر شخصی کالای تقلبی بخرد، پس از گذشت مدتی متوجه ادعای کذب فرد فروشنده مبنی بر بی بو بودن آن می شود اما ما ادعا می کنیم 30 درصد الیاف پلی آمید(نایلون) جوراب نانو آنتی باکتریال است. طبق گفته ستاد نانو اگر 30 درصد جورابی از نانو استفاده شود، اجازه نمی دهد مابقی الیاف نیز بو بگیرد. اگر محصولی 100 درصد آنتی باکتریال باشد، تا بیش از پنج بار شست و شو خاصیتش را از دست نمی دهد.
وی اظهار کرد: هم اکنون نه تنها بعضی از محصول های ایرانی بلکه برخی از کالاهای خارجی نیز با قیمت گران و با نام نانو در ایران به فروش می رسند. کالاهایی که بعدها با انجام بررسی های لازم معلوم شده، اصلا خاصیت نانویی ندارند.
وی به چالش های پیش روی این صنعت در حوزه نانو فناوری اشاره کرد و گفت: هم اکنون مهمترین چالش ما بحث فرهنگی سازی است. متاسفانه مردم کشورمان زیاد به کالاهای ایرانی خوش بین نیستند و زیاد تمایلی به خرید کالای ایرانی ندارند. اغلب مردم تمایل دارند کالای گران قیمت خارجی به جای ایرانی خریداری کنند. البته بیش از چالش محصول های تقلبی، خوش بین نبودن مردم نسب به محصول های ایرانی به منسوجات داخلی ضربه وارد می کند. بخش عمده این چالش به تولید کنندگان این کالاها مربوط می شود. هرچند کار یا جنس ایرانی خوب است اما متاسفانه یک نواختی در عرضه این محصول ها نداریم. خود این مساله نیز چالش برانگیز است.
چگونه محصول نانو را شناسایی کنیم؟
باغبانباشی درخصوص راه شناسایی محصول های تقلبی از اصلی، گفت: مجموعه شرکت های ما برای تولید یک کالای نانویی سه مورد را مورد بررسی قرار می دهند. نخست، آیا ذرات در مقیاس نانو است؟ دوم، آیا عملکرد مورد ادعا شده را داراست؟ سوم، مساله بیماری زا نبودن آن لحاظ شده است. تمام این موارد بر اساس دیتاها و اطلاعات ستاد نانو در شرکت ما مورد بررسی قرار می گیرد.
وی افزود: هم اکنون خیلی از عملکردهایی که ادعا می شود خاصیت نانویی دارد، به سادگی و بدون انجام آزمایش های پیچیده قابل بررسی نیست. به عنوان مثال شناسایی آنتی باکتریال بودن یک کالا نیاز به یک آزمایشگاه مجهز دارد و تایید این ادعا حداقل 10 تا 12 روز زمان بر است بنابراین یک مصرف کننده عادی به راحتی نمی تواند این ادعا را تشخیص بدهد. همچنین تشخیص بسیاری از این فناوری ها به راحتی در ایران قابل بررسی نیست. برای تشخیص عملکرد برخی از این فناوری ها باید به آزمایشگاه های خارج از کشور ارسال شوند. در مقابل تشخیص بسیاری از این فناوری ها مانند منسوجات ضد آب و لک برای مردم راحت است و با انجام یک آزمایش کوچک می توان این ادعا را تایید و بررسی کرد.
به گفته وی، این محصول ها پس از گذراندن چهار، پنج مرحله موفق، می توانند نانو نماد کالا را از ستاد نانو دریافت و استاندارد لازم را کسب کنند. روی هر یک از این محصول ها تعدادی پیکتوگرام(علایم تصویری) وجود دارد. در این پیکتوگرام‌ها لوگوی شرکت، نانو نماد کالا، تعداد دفعه های شست و شو، عملکرد کالا، نوع نخ و الیاف و همچنین میزان خاصیت آنتی باکتریال آن مشخص شده است. هر فناوری، پیکتو گرام خاص خود را دارد. این اطلاعات تا حد امکان در اختیار مشتری قرار می گیرد. مشتری از این طریق می تواند دریابد که آیا محصول صاحب این فناوری است یا خیر.
هم اکنون نه تنها بعضی از محصول های ایرانی بلکه برخی از کالاهای خارجی نیز با قیمت گران و با نام نانو در ایران به فروش می رسند. کالاهایی که بعدها با انجام بررسی های لازم معلوم شده، اصلا خاصیت نانویی ندارند.
مهمترین راهکار چیست؟
باغبانباشی به راهکارهای برون رفتن این مساله اشاره کرد و گفت: مهمترین راهکار برندینگ و اعتماد سازی است. فرهنگ مردم باید به سمتی برود که برند محور خرید کنند. اگر کسی ادعا می‌کند یک کالایی چنین ویژگی هایی دارد، باید دنبال مدرک و سند آن باشند. اگر به این سمت پیش برویم قطعا بسیاری از مشکل ها رفع خواهد شد.
وی ادامه داد: در همه جای دنیا جنس بی کیفیت، ارزان و با کیفیت وجود دارد. همیشه یک بخشی از بازار قصد خرید کالای با کیفیت را دارد. ما باید آن بخش از بازار را شناسایی کنیم. ما هیچ رقابتی با فروشنده های مترو نداریم. قطعا کسی که جوراب هزار و پانصد تومانی خریداری می کند، کالای ما را نمی خرد. ما باید آن بخش از بازار هدف مان را به درستی تشخیص بدهیم، در این زمینه تبلیغات هدفمندی داشته باشیم تا بتوانیم به سود مناسب برسیم.
به گفته وی، شاید ما به خاطر خارجی پسند بودن ایرانیان، کالایمان با قیمت برابر از نمونه مشابه خارجی مان عقب تر باشد اما اگر فرهنگ سازی درستی انجام بدهیم و خریداران را مجاب کنیم که خرید این کالاها به نفع شان است، توانسته ایم به رسالت خود عمل کنیم.
وی به نقش سازمان ها و ارگان های ذی ربط اشاره کرد و گفت: قطعا سازمان های ذی ربط می توانند برای تسهیل ساختن این امر کمک شایانی داشته باشند اما اگر سنگ اندازی نکنند برای ما کفایت می کند. من قبل از اینکه با ستاد نانو کار کنم. 14-15 سال به عنوان مشاور و عرضه کننده رنگ و مواد نساجی فعالیت کرده‌ام. شرکت های نساجی نه تنها حمایت نمی شوند بلکه هر روز نیز برایشان یک مشکلی ایجاد می شود. من چندین شرکت نساجی سراغ دارم که سال های سال یک جا مستقر بودند اما به دلیل بحث های محیط زیستی مجبور به ترک آن محل شدند در صورتی که اگر از آنها حمایت معقول و منطقی می شد، به جای اجبار در تعطیلی کارخانه، دولت می توانست برای آنها تصفیه پساب بزند.
وی اظهار داشت: ما انتظار حمایت معقول داریم. ما انتظار نداریم دولت سوبسید بدهد یا جلوی واردات را بگیرد. هرچند اگر جلوی واردات گرفته شود و تولید کننده در کوتاه مدت بتواند فروش بیشتری کسب کند اما به نظر من رقابت است که باعث می‌شود قیمت متعادل و کیفیت بهتر شود بنابراین من با حمایت سوبسیدی موافق نیستم اما کاملا موافق حمایت منطقی هستم. اگر قرار است این شرکت ها تصفیه پساب داشته باشند باید مانند تمام دولت های دنیا به آنها کمک شود. اگر همه جای دنیا به تولید کنندشان زیر یک درصد وام می دهند، دولت ایران نیز باید چنین تسهیلاتی را در اختیار تولید کنندگان قرار بدهد.
