از عوامل پر خطر بروز آمبولی ریه بعد از زایمان می توان به زایمان سزارین، دیابت بارداری ، خونریزی، کم خونی، ویار شدید حاملگی، بی تحرکی (شامل کسانی می شود که در دوره بارداری باید استراحت داشته باشند و یا کسانی که بعد از بارداری تحرک چندانی ندارند)، چاقی، حاملگی چند قلویی، فشار خون حاملگی (پره اکلامپسی)، عفونت بعد از زایمان، بارداری در سن بالاتر از ۳۵ سالگی، دخانیات (بیش از ۱۰ سیگار در روز)، سابقه ترومبوز یا آمبولی، سرطان، لوپوس (نوعی بیماری پوستی)، مسافرت های طولانی و بی تحرکی زیاد ناشی از آن، سندروم نفروتیک (سندرومی مرتبط با کلیه ها)، خونریزی بعد از زایمان، تزریق خون و بیماری قلبی اشاره کرد. جراحی ارتوپدی بر اثر شکستگی پا که بی تحرکی ناشی از آن موجب بروز آمبولی شده و خود این جراحی هم یکی از عوامل بروز آن است.
ژنتیک چه نقشی دارد؟
اختلالات ژنتیکی را در بروز این عارضه بسیار مهم است. اختلالات ژنتیکی در افراد مبتلا به اختلال ترومبوفیلیک ارثی هم می تواند باعث بروز آمبولی ریه بعد از زایمان شود. این اختلال ژنتیکی در این افراد، به این صورت است که پروتئین های خاصی در بدن تولید می شوند که در صورت بروز ترومبوز یا آمبولی باعث مهار آن می شوند، اما این پروتئین ها در بدن این افراد به طور ارثی و یا به دلیل بیماری سرطان، وجود ندارد.
علایم ترومبوآمبولی
الف)ترومبوزوریدی عمقی:
این حالت در سه ماهه اول و دوم و سوم ممکن است رخ دهد.تشخیص ان در طی بارداری مشکل است از علایمان درد و تورم یک طرفه اندام تحتانی (مخصوصاسمت چپ)است.
ب) امبولی ریه:
این حالت پس از زایمان شایعتر از دوران بارداری است و 63%معمولا پس از سزارین روی می دهد.از علایم ان تنگی نفس-تاکی پنه (تنفس بیش از 30 )وکلاپس قلبی-ریوی است.(تنگی نفس در بارداری یکی از علایم غیر اختصاصی است).
علایم امبولی ریه:
از علائم آمبولی می توان به تنگی نفس ناگهانی در بیمار اشاره کرد که شایع ترین نشانه است و تقریبا در ۸۰ درصد از بیماران دیده می شود. درد قفسه سینه، سرفه، سَنکوپ، خونریزی ریوی ( شامل سرفه های خونی یا خلط خونی می شود که از علائم بالینی آمبولی هستند ) از نشانه های دیگر آمبولی ریه بعد از زایمان است.
تنگی نفس ناگهانی-درد قفسه سینه-سیانور-بیقراری وتاکی پنه
برای پیشگیری از ابتلا به آمبولی ریه چه کنیم؟
برای جلوگیری از آمبولی ریه، لازم است در طول دوران بارداری، نکات خودمراقبتی لازم را انجام دهید. برخی از این نکات شامل موارد زیر است:
در طول بارداری به قدر کافی تحرک داشته باشید.
مراقبت‌های لازم را از خودتان انجام دهید.
در جلسات ملاقات با پزشک در طول بارداری حاضر شوید.
تمام مشکلات را با پزشکتان مطرح کنید.
به درمان کم‌خونی خود اهمیت بدهید.
بعد از زایمانتان تحرک کافی داشته باشید.
ساعت‌های طولانی دراز نکشید.
هرگز سیگار و دیگر محصولات دخانی نکشید.
در صورت داشتن واریس، از جوراب‌های واریس استفاده کنند.
آزمون‌های تشخیصیآمبولی ریه
الف ) ترومبوز وریدی عمقی:
سونوگرافی داپلر، آزمون انتخابی برای تشخیص ترومبوز وریدی عمقی است چرا که غیرتهاجمی، بی‌خطر و نسبتا ارزان است. در بیماران غیرباردار، سی‌تی‌اسکن وMRI برای شناسایی ترومبوز وریدی عمقی دارای حساسیت‌های مشابه یا بهتری نسبت به سونوگرافی هستند. ونوگرافی همچنان به عنوان آزمون قطعی برای تشخیص ترومبوز وریدی عمقی مطرح است.
ب) آمبولی ریه:
D- دایمر وسونوگرافی داپلربه ترتیب برای تشخیص آمبولی ریه توصیه میشونددرصورتیکه این آزمونها غیرقطعی باشند، سی‌تی‌اسکن اسپیرال به عنوان آزمون انتخابی برای تشخیص آمبولی ریه در دوران بارداری مطرح است. اسکن V/Q (پرفیوژن / ونتیلیشن) ممکن است در صورت در دسترس نبودن سی‌تی‌اسکن اسپیرال مورد استفاده قرار گیرد. پایش گازهای خون شریانی، عکس‌برداری از قفسه سینه و نوار قلب (جهت تشخیص بزرگی بطن) را می‌توان در بیماران ناپایدارو بی‌تحرک انجام داد.
درمانآمبولی ریه
تثبیت علائم حیاتی بیمار در اولویت اول است. راه هوایی، تنفس و گردش خون باید بلافاصله مورد توجه قرار گیرند و ممکن است نیازمند درمان در واحد مراقبت‌های ویژه باشند. در آمبولی ریه تهدیدکننده حیات، درمان ترومبولیتیک ( از بین برنده لخته ) ، کاتترپوستی قطعه‌قطعه‌کننده لخته یا آمبولکتومی جراحی ممکن است بسته به منابع موجود مورد استفاده قرار گیرند. اگر شک بالینی قوی باشد، ممکن است درمان تجربی با داروهای ضد انعقاد آغاز و در صورت رد شدن آمبولی ریه قطع شود
