یکی دو روز پیش بود که استاندار تهران اعلام کرد سامان دهی معتادان متجاهر و جمع آوری آنها جزء اولویت های ستاد مبارزه با مواد مخدر استان است و در یک طرح ضربتی 12 هزار معتاد متجاهر تا پایان سال در تهران سامان دهی می شوند و ما تا زمانی که این معتادان سامان دهی بشوند، هر هفته جلسه خواهیم داشت.
وی تاکید کرده بود که می خواهیم شرایطی فراهم کنیم تا این معتادان به زندگی عادی خود برگردند و اولویت ما با اماکنی است، که میزان حضور معتادان در آن ها بیشتر است و در این مسیر از مردم کمک می خواهیم.
افزایش 30برابری ظرفیت مراکز نگهداری معتادان متجاهر
بیش از 20 هزار معتاد متجاهر در کشور نگهداری می شود، که سهم تهران با احتساب مرکز «بهاران» شهرداری حدود 8هزار نفر است و پنج سال پیش ظرفیت تهران 400 نفر بود و این تعداد امروز به 8000 نفر رسیده و تا پایان دی ماه نیز به 12 هزار نفر خواهد رسید.
و این اولین بار نیست که دولت و سازمانهای مسئول عزم خود را جزم کرده اند تا این گروه از معتادان را ساماندهی کنند.
سال قبل هم خبر از اجرای فاز جدید جمع‌آوری معتادان متجاهر در تهران و انتقال آنها به اردوگاه فشافویه شده بود اما هیچ وقت به طور کامل اجرایی نشد و فقط چند ماه پیش بود که بهزیستی استان تهران اقدام به جمع آوری این معتادان از سطح شهر کرده و نتایج آن را اعلام کرد.
آنچه مهم بوده این است، که شرایطی فراهم شود تا این معتادان به زندگی عادی خود برگردند و در این راه همه کمک کنند تا این افراد بر اساس یک پروتکل در اماکنی که از نظر تامین بهداشت و درمان امن باشد نگهداری شوند و تمام امکانات ورزشی نیز برای آن ها برای بازگشت به زندگی عادی فراهم باشد.
کوتاهی وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با موادمخدر در رسیدگی به معتادان متجاهر
فرید براتی سده، رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی در گفت‌وگو با فارس از کوتاهی سازمانهای مسئول در رسیدگی به معتادان متجاهر انتقاد کرده و می گوید: برای کمک به معتادان متجاهر وزارت بهداشت باید درمان‌های غیردارویی را که شامل اعمال جراحی است انجام دهد، اما متاسفانه در این خصوص هیچ‌گونه همکاری ندارد.
وی ادامه می دهد: وزارت بهداشت به صراحت اعلام کرده که اگر بخواهد چنین اقداماتی را انجام دهد، باید در دولت مصوبه‌ای باشد تا ما را ملزم به انجام این خدمات کند.
براتی‌سده می گوید: از طرفی ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز فقط اعتبارات را در اختیار ما می‌گذارد که آن هم کافی نیست، چرا که میزان اعتبارات با توجه به حجم مشکلات و تقاضاهایی که از استان‌ها برای مرکز ماده 16 ارائه می‌شود؛ کفایت نمی‌کند.
وی می گوید: بهزیستی در رابطه با معتادان متجاهر درمان کننده است و نه نگهداری‌کننده و زمانی که معتاد درمان شد، باید ترخیص شود و اگر می‌خواهند از معتادان نگهداری شود، مسئولان کشور باید به طور ویژه‌ای این مسئله را در دستور کار قرار دهند و این کار بهزیستی به تنهایی قادر نیست.
براتی با بیان اینکه معتادان متجاهر زیر 18 سال نیز در کشور وجود دارد ادامه می دهد: مراکز نگهداری برای کودکان معتاد بی‌خانمان در کشور ایجاد شده که این مراکز در زاهدان، خراسان شمالی، تهران و البرز در حال فعالیت هستند.
پاکسازی چهره پایتخت تا پایان دی ماه
این درحالی است که سردار علی مویدی زاده قائم مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر می گوید: جلساتی را برای پاکسازی و تطهیر شهر تهران از وجود معتادین متجاهر برگزار کرده ایم و مقرر شده تا پایان دی ماه تعداد معتادان متجاهر جمع آوری شده در تهران نزدیک به 12 هزار نفر برسد.
اما نباید فراموش کنیم که تجربه سالهای قبل از اجرای ناموفق این طرح های ضربتی، چیزی جزء بازگشت حدود 9 هزار معتاد متجاهر به پاتوق‌ها و چرخه اعتیاد نبوده است.
و سؤال اساسی این است، بعد از آن چه اتفاقی می‌افتد؟ برای بازتوانی و اشتغال آنها چه فکری شده است؟ و آیا با جمع آوری آنها مشکل معتادان متجاهر حل می شود؟
به گفته کارشناسان این حوزه در دنیا هیچ کشوری نتوانسته با برنامه درمان اجباری، معتادان خیابانی را درمان کند و برخلاف آنکه هزینه‌های این نوع درمان‌ها گران است ولی اثر بخشی ندارند.
البته قرار است در این طرح هر معتادی به مکان های نگهداری آورده نشود بلکه آنهایی که بلامکان هستند، توسط خانواده ها رها شده و در کف خیابان مانده اند، مفهوم معتاد متجاهر را دارند و ساماندهی خواهند شد.
از طرفی بر اساس مصوبه ستاد مبارزه با مواد مخدر به ریاست رئیس جمهور، متولی سامان دهی معتادان متجاهر بهزیستی با حمایت و پشتیبانی ستاد مبارزه با مواد مخدر است و بهزیستی به عنوان متولی نیازمند پشتیبانی نیروی انتظامی، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر و وزارت بهداشت است؛ موضوعی که تاکنون مغفول مانده است.
آمارهای عجیب و غریب از وضعیت معتادان خیابانی در تهران
طبق آخرین وضعیت آماری غربالگری معتادان متجاهر نگهداری شده در مراکز بهزیستی استان تهران، یک سوم معتادان متجاهر نگهداری شده تحصیلات دیپلم به بالا دارند، 43.7 درصد این افراد تهرانی بودند، 34.6 درصد (1188 نفر) شغلی نداشتند، 21.8 درصد (749 نفر) مجرد و 32.6 درصد (1121 نفر) متاهل و میانگین سنی این معتادان برای شروع مصرف 30 سالگی بوده است.
این آمارها نشان می دهد نیمی از معتادان متجاهر نگهداری شده طی یک تا پنج سال کارتن خواب شده اند که نشان دهنده این است که هم خانواده و هم اجتماع بعد از اعتیاد کمکی به آنها نکردند و همچنین 9 درصد این افراد نیز حدود 9 سال طول کشیده تا کارتن خواب شوند.
بنابراین با توجه به افزایش تعداد معتادان متجاهر در مدت کوتاهی به نظر می رسد به جای اینکه همه هزینه‌ها را صرف نگهداری و درمان اجباری 16 هزار معتاد متجاهر کنیم باید با برنامه‌های حمایتی و اجتماعی از افزایش آنها جلوگیری کنیم. پلیس نباید دنبال معتاد متجاهر باشد. با استفاده از ظرفیت سازمانهای مردم نهاد و گروه‌های همتا یا همیار می‌توان آنها را به درمان تشویق کرد که هم هزینه پایین دارد هم معتاد به گروه‌های همتا اعتماد می‌کند.
