کارشناسان در جدیدترین پژوهش‌های خود دریافتند رانندگی در زمانی که احساس خستگی و خواب آلودگی می‌کنید برای سلامت مغز خطرناک است و افزون بر احتمال بروز تصادف و حادثه‌های ناگوار می‌تواند سلول‌های مغزی را نیز نابود کند.
بر اساس پژوهش‌ها در زمان خستگی ارتباط دقیق بین سلول‌های عصبی مغز با نورون‌ها به خوبی برقرار نمی‌شود و به همین دلیل امکان بروز خطا و تصمیم گیری اشتباه وجود دارد.
کارشناسان به ویژه قطع شدن ارتباط بین نورون‌های مغزی را در افراد شب کار و آن دسته از افراد که خواب منظم ندارند و تا دیروقت به کار می‌پردازند شناسایی کرده اند.
این یافته‌ها حاصل پژوهش دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس آمریکا برروی ۱۲ فرد داوطلب بوده است.
کارشناسان همچنین در پژوهشی همسو دریافتند گرسنگی نیز به مغز آسیب می‌رساند و سبب از بین رفتن سلول‌های مغزی و قطع ارتباط سلول‌های عصبی با همدیگر می‌شود.
در زمان خستگی واکنش مغز به محرک‌های خارجی کند‌تر از حد معمول می‌شود و نورون‌ها به آهستگی پیام‌های عصبی را منتقل می‌کنند به همین دلیل بروز اتفاق هایی، چون تصادف، سقوط، ازدست دادن تعادل، ناتوانی در حل مساله و کاهش تمرکز رخ می‌دهد.
برهمین اساس کارشناسان به افراد توصیه می‌کنند درطول شبانه روز به اندازه کافی استراحت کنند. میزان خواب کافی برای حفظ سلامت بدن بین ۷ الی ۸ ساعت است. همچنین چرت زدن کوتاه درحدود ۲۰ دقیقه درروز نیز می‌تواند سبب افزایش چشمگیر تمرکز و رفع خستگی در افراد شود.
اگر مجبور به بیدارماندن در شب برای رانندگی یا انجام کارهستید در بازه‌های زمانی معین اندکی استراحت کنید و با تقسیم کار مانع از صدمه دیدن سلول‌های مغزتان شوید.
آسیب دیدن سلول‌های مغزی در دراز مدت سبب ابتلای افراد به بیماری هایی، چون صرع، دمانس و حتی آلزایمر می‌شود.
از جمله دیگر بیماری‌های ناشی از کم خوابی و بد خوابی می‌توان افسردگی، چاقی، دیابت، حمله قلبی و سکته مغزی را نام برد.
نتیجه این پژوهش در نشریه طبیعت درمان (Nature Medicine) به چاپ رسیده است.
10 توصیه برای حفظ هوشیاری هنگام رانندگی
خستگی پشت فرمان یک خطر واقعی است. توصیه‌های زیر برای حفظ هوشیاری هنگام رانندگی مفید است:
1- واضح‌ترین علت خستگی، کمبود خواب است. اگر شب قبل از رانندگی 7 یا 8 ساعت نخوابیده باشید، دچار خستگی می‌شوید. قبل از رانندگی استراحت کافی داشته باشید و در ساعات پایانی روز رانندگی طولانی را آغاز نکنید.
2- در صورت امکان تنها رانندگی نکنید. همراهان به‌عنوان یک هم‌صحبت می‌توانند شما را هوشیار نگه دارند.
3- از رانندگی‌های طولانی در شب خودداری کنید. چشم‌زدگی نورهای بیرون و داخل ماشین خطر خواب‌آلودگی را افزایش می‌دهد.
4- محیط داخل خودرو را طوری تنظیم کنید که به هوشیاری و بیدار ماندن شما کمک کند. در تابستان با پایین آوردن شیشه‌ها و یا استفاده از کولر و در زمستان با ایجاد گرمای متعادل هوای داخل خودرو را تازه نگه دارید. صدای رادیو را بالا ببرید و گاه موج رادیو را عوض کنید، اما از گوش دادن به موسیقی‌های ملایم و خواب‌آور خودداری کنید.
5- به وضعیت نشستن خود توجه کنید. با سر بالا و شانه‌های رو به عقب رانندگی کنید. به پشتی صندلی تکیه بدهید. پاها نباید کامل کشیده شود و توصیه می‌شود حدود 45 درجه جای حرکت داشته باشد.
6- به اندازه کافی استراحت کنید. دست‌کم هر 2 ساعت یک استراحت کوتاه داشته باشید. پمپ بنزین، رستوران و استراحتگاه‌های بین راه، مکان‌های مناسبی برای استراحت‌های کوتاه هستند. از ماشین خارج شوید، کمی قدم بزنید و چند حرکت کششی انجام دهید.
7- برای میان وعده‌ها نیز توقف داشته باشید. ساندویچ و میوه میان وعده‌ای مناسب برای رانندگی هستند. از خوردن غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید. مصرف زیاد شکلات نیز قندخون را به مدت کوتاهی بالا می‌برد اما پس از آن ایجاد خستگی می‌کند.
8- اجازه ندهید چشم‌هایتان خسته و خواب‌آلود شود. برای جلوگیری از چشم‌زدگی در نور زیاد از عینک آفتابی استفاده کنید.
9- بچه‌ها را سرگرم نگه دارید. هیچ چیز به اندازه بچه‌هایی کسل و بی‌حوصله در صندلی عقب خسته‌کننده نیست.
10- اگر این توصیه‌ها تاثیری نداشت و علایم خطرناک خستگی در شما ظاهر شد، فقط یک راه حل وجود دارد: «خواب» یک محل استراحت مناسب پیدا کنید. حتی یک چرت 20 دقیقه‌ای شما را سرحال می‌کند تا به یک مکان مناسب برای استراحت برسید. این کار یک اقدام اورژانسی است و نباید از آن به عنوان یک روش معمول در رانندگی استفاده کرد. رانندگی ایمن نیاز به توجه کامل دارد. اگر احساس سنگینی در پلک‌هایتان داشتید، حتی اگر بیدار هم باشید، ممکن است عکس‌العمل‌های بعدی شما نتواند به سادگی مشخص کند که دچار حادثه نخواهید شد.
