بحران آبی وارد فاز جدیدی شده است، مسوولان با ابراز نگرانی از آن سخن می گویند و بسیاری از کارشناسان نیز از وقوع جنگ آبی در کشور، در آینده ای نزدیک خبر می دهند. از جمله این تبعات می توان به تخریب محیط زیست و اراضی کشاورزی، گرم شدن زمین، آلودگی هوا، آب، خاک، کاهش منابع طبیعی و نابودی جنگلها و مراتع، کاهش منابع تولید انرژی، بحران آب، برق و گاز و بروز انواع بیماریها اشاره کرد.
بحران آب در زمره موضوعات تازه‌ای است که به صورت چالش جدی دولت‌مردان، شهروندان و روستاییان قرار گرفته و زندگی آنها را با تهدید جدی مواجه کرده است.
ایران، از نظر جغرافیایی در بخش نیمه‌خشک و خشک جهان قرار گرفته، به شکلی که میانگین بارش در ایران حدود 250 میلی متر است. درحالیکه میانگین جهانی حدود 850 میلی متر است، این یعنی منابع آب تجدید پذیر کل ایران بالغ بر ۱۳۰ میلیارد مترمکعب می‌شود که در مقایسه با کشورهای مهم آبی جهان همچون برزیل، روسیه، کانادا، چین و اندونزی، عدد بسیار کمی محسوب می شود و حتی نسبت به همسایه غربی، ترکیه هم حدود 70 میلیارد مترمکعب کمتر است.
با توجه به تقسیم بندی سازمان ملل متحد در سال مزبور، ایران نه تنها شرایط تنش و فشار ناشی از کمبود آب را تجربه خواهد کرد، بلکه وارد شرایط کمیابی شدید آب می‌شود که این امر سبب تنش‌های اجتماعی، سیاسی و مخاطرات بهداشتی را در پی‌خواهد داشت.
احداث سدهای غیرکارشناسی شده بر روى رودخانه‌ها در نقاط مختلف، حفر هزاران چاه، فقدان مدیریت و استفاده نادرست از آب (نظیر استفاده از آب آشامیدنی برای شستشوی اتومبیل، حیاط، لباس شویی، ظرف شویی و آبیاری باغچه)، توسعه نامتوازن شهرها و گسترش شهرنشینی و در نتیجه آن افزایش مصرف آب در شهرهای ایران، بحران را تشدید کرده است، باوجود همه این شرایط، استفاده از آب در ایران دچار مشکلات جدی بوده که البته این مشکلات هم در مصارف خانگی خود را نشان داده و هم در مقیاس بالاتر در زمینه انتقال آب و عدم هماهنگی مصارف و پتانسیل‌ها نمایانگر است.
رودخانه راین تجربه ای موفق از حضور سمن ها
داود رضا عرب، عضو هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران با تشریح شرایط ورود راین به عنوان مدلی موفق اظهار کرد: تجربه مدیریت رودخانه راین در اروپا الگوی بسیار مناسبی از مشارکت مردم در این زمینه است. طول این رودخانه 1300 کیلومتر و با سرچشمه گرفتن از کوه‌های آلپ از کشورهای سوییس، آلمان، فرانسه و هلند عبور می‌کند. متوسط آبدهی آن 2200 مترمکعب بر ثانیه است و با شروع انقلاب صنعتی، روند آلودگی آب رودخانه آغاز و مقدار زیادی فلزات سنگین، سموم کشاورزی و پساب های صنعتی وارد این رودخانه شد. شدت آلودگی این رود به حدی بود که در اوایل قرن هجدهم به فاضلاب اروپا مشهور گشت.
وی افزود:کشورهایی مثل سویس آلمان فرانسه هلند، بالا دست و پایین دست این رودخانه بودند که تجربه جنگ جهانی را سپری کردند و این بار مشکلات این رودخانه آنها را به پای مذاکره نشاند.
عرب تصریح کرد: در سال 1996 نخستین گردهمایی میان این کشورها با حضور سازمان های مردم نهاد برگزار و از مردم خواسته شد که ناظر جلسه و تصمیمات آنها باشند. درمقابل، با متحد شدن گروه های مردم نهاد در این کشورها دولت ها را ملزم به توافق کردند و پیمان حمایت از رودخانه راین امضا شد و میزان آلودگی آب کاهش یافت.
این استاد دانشکده ادامه داد: در این میان نقش مردم و سازمان های مردم نهاد اهمیتی ویژه ای دارد و یکی از کارکردهای مؤثر و مشخص این سازمان ها، حد واسط بودن بین دولت و جامعه است.
عرب در پایان گفت: بحران کم آبی در ایران مشکل جدی را به همراه دارد که می تواند تهدیدی برای امنیت ملی به شمارآید، که البته حل این موضوع نیازمند هماهنگی تمام دستگاه ذی ربط است.
