این در حالی است که هفته گذشته، ولی‌الله نانواکناری، نماینده مردم بابلسر و فریدونکنار از رسانه‌ها به دلیل "توهین به صیادان"، از مسئولان محیط زیست به دلیل "برخورد چکشی با صیادان" و از صداوسیما به دلیل طرح "برخی مسائل" انتقاد کرد و ساعتی بعد، مهرداد بائوج لاهوتی، نماینده مردم لنگرود، با بیان اینکه برخوردهای سلبی در کاهش شکار غیرقانونی، نتیجه عکس دارد، مهمترین اقدام دراین خصوص را بحث فرهنگ سازی عنوان کرد.
به منظور پرداختن به جزئیات معضل نسل‌کشی پرندگان مهاجر، موانع پیش رو برای حل این معضل و پاسخ مسئولان محیط زیست به انتقادات نمایندگان مجلس در این باره، گفت‌وگویی را با حسینعلی ابراهیمی‌کارنامی، مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران ترتیب داده که مشرح آن را در ادامه می‌خوانید:
محیط زیست، طی طرحی، روش سنتی و قانونی صید را به رسمیت شناخت اما صیادان متخلف، همچنان اصرار بر ادامه صید به روش‌های جدید و غیرقانونی دارند
چرا سازمان حفاظت محیط زیست نمی‌تواند مشکل نسل‌کشی پرندگان مهاجر را حل کند؟
ابراهیمی‌کارنامی: ده‌ها سال است که برخی زمین‌داران در فریدونکنار، سرخرود و ازباران، در فصل پاییز و زمستان در زمین‌هایشان آب می‌بندند، دانه می‌پاشند و بدین ترتیب، بستری مناسب برای زمستانگذرانی پرندگانی فراهم می‌کنند که در فصل سرد، عموما از زیستگاه‌های سیبری عازم مناطق گرم شده‌اند. اما روشی که تا همین چند سال پیش برای صید این پرندگان مورد استفاده قرار می‌گرفت روش سنتی دوما بود. در این روش، تنها برخی پرندگان، یعنی گونه‌هایی که در خطر انقراض نیستند در جمعیت‌های محدود صید می‌شدند. اما چند سالی است برخی دامگاهداران به روش سنتی دوما قانع نشده و روش‌های دیگری را از جمله شب‌دام، گذر و کرس ابداع کردهاند. در این روش‌ها، گزینشی در کار نیست. کلیه پرندگان، فارغ از نوع گونه و بدون هیچ محدودیتی در معرض گرفتار شدن در این دام‌ها قرار دارند. این روش‌هاست که سبب شده برای صید پرندگان در مناطق مذکور از واژه نسل‌کشی استفاده شود. سازمان حفاظت محیط زیست چندی پیش در تعامل با دامگاهداران منطقه، طرحی 5 ساله تهیه کرد که مورد توافق مسئولان استان قرار گرفت. طی این طرح بنا بود به منظور جلوگیری از تنش میان نیروهای محیط زیست و دامگاهداران، طی یک برنامه 5 ساله، دامگاهداران روش‌های غیرقانونی صید پرندگان را رفته‌رفته با شیب ملایم حذف کرده و به همان روش دوما بازگردند. هرچند روش دوما هم آسیب‌هایی جدی به جمعیت پرندگان وارد می‌کند اما به منظور تعامل با دامگاهداران ما این روش را به رسمیت شناختیم اما آنها به تعهدات خود پایبند نبوده و متاسفانه نقطه‌نظرات ما را در رابطه با کاهش تدریجی استفاده از روش‌های غیرقانونی صید پرندگان اجرا نکردند. تابستان امسال بنا شد جلساتی در فرمانداری با حضور دامگاهداران برگزار شود تا بلکه در سال جاری با ساماندهی صید پرندگان مهاجر، شاهد همراهی دامگاهداران با سازمان حفاظت محیط زیست باشیم. 4 جلسه برگزار شد اما دامگاهداران در آخرین جلسه به نشانه اعتراض حضور پیدا نکردند. علت هم آشکار است: آنها راضی نمی‌شوند که صید قانونی را محدود کرده و رفته‌رفته به آن پایان دهند. آنها می‌خواهند بیشترین برداشت را از طبیعت داشته باشند و به قانون هم اهمیتی نمی‌دهند. بنابراین و با در نظر گرفتن اینکه در سال جاری به دلیل خطر شیوع ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان هیچ گونه مجوزی برای شکار پرندگان آبزی صادر نشده و هرگونه صید این پرندگان غیرقانونی و تخلف قلمداد می‌شود، ورود مقام‌های قضایی و مسئولان ذی‌ربط استانی و شهرستانی به منظور مهار قانون‌شکنی‌های صیادان قطعا گامی موثر به سوی جلوگیری از تخلفات و بروز تنش در منطقه خواهد بود.
از مجریانِ قانون می‌خواهند قانون را ندیده بگیرند!
هفته گذشته نماینده مردم فریدونکنار و بابلسرنسبت به "برخورد چکشی" سازمان حفاظت محیط زیست با صیادان معترض شد. راه جایگزین برای این برخوردهای چکشی چیست؟
ابراهیمی‌کارنامی: بر خلاف آنچه گفته شده، سازمان حفاظت محیط زیست با این افراد نهایت تعامل را به نمایش گذاشته. همانطور که توضیح دادم طبق طرح 5 ساله مذکور روش صید سنتی دومای آنها را به رسمیت شناخته و برای حذف تدریجی روش‌های غیرقانونی به آنها 5 سال فرصت دادیم اما برخی از آنها تمکین نکردند. حالا اینکه برخی، نسبت به آنچه به "برخورد چکشی" مسئولان محیط زیست با صیادان و دامگاهداران متخلف شمال کشور می‌نامند معترض شده‌اند جای سوال است و شبهاتی را ایجاد می‌کند. فکر می‌کنم آنها باید ابتدا عبارت "برخورد چکشی" را تعریف کنند چون طبیعتا می‌بایست با تخلفات برخورد قانونی صورت بگیرد. طبق قانونی که نمایندگان محترم مجلس مصوب کردهاند، مسئولان محیط زیست به عنوان مجریان قانون موظفند با تخلفات برخورد کنند. حالا اینکه گفته شود با متخلفان برخورد چکشی نشود یعنی از مجریان قانونی که به منظور ایجاد نظم مصوب شده می‌خواهند قانون را ندیده بگیرند. این اظهارات به نظر بنده توهین به مجلس محترم و شان نمایندگان مجلس است و یا نشان از ناآگاهی داشته و یا حکایت از آن دارد که پای منافعی در میان است. اینکه بحث معیشت را پیش می‌کشند هم به همان اندازه جای سوال است. مگر می‌شود تخلف را با بهانه معیشت توجیه کرد و گفت با متخلفانی که تمکین نمی‌کنند برخورد نشود؟ مگر تا پیش از چند سال گذشته که روش‌های غیرقانونی صید پرندگان ابداع شد، چگونه تامین معیشت می‌کردند؟ چرا تنها بازار فریدونکنار است که نباید ساماندهی شود؟ چرا فریدونکنار باید به مرکزی تبدیل شود تا تمامی صیادان متخلف، گوشت شکارشان را برای فروش به بازار فریدونکنار بیاورند؟چرا به جای الزام همگان به رعایت قانون، با حمایت از متخلفان صحنه‌هایی را به وجود بیاوریم که چهره کشور عزیز و مردم فهیممان نزد مردم جهان زشت جلوه کند؟
صیادان متخلف، کمتر از یک در صد جمعیت مردم مظلوم فریدونکنار
نماینده فریدونکنار و همچنین فرماندار فریدونکنار، صیادان و دامگاهداران را "مردم فریدونکنار" عنوان می‌کنند. این افراد چند درصد جمعیت فریدونکنار را تشکیل می‌دهند؟
ابراهیمی‌کارنامی: اگر خیلی دست بالا بگیریم 5 درصد. تازه همه این 5 در صد، صیاد و دامگاهدار متخلف نیستند. بسیاری از آنها هنوز به طرح 5 ساله پایبند هستند و به جز روش سنتی از روش‌های خلاف قانون شکار و صید استفاده نمی‌کنند. بنابراین لزومی ندارد آنها را به آمار متخلفان اضافه کنیم. آنچه مورد بحث ماست و در فریدونکنار، سرخرود و ازباران، عامل تنش شده، فعالیت غیرقانونی صیادان و دامگاهداران متخلف است. آنهایی که به طرح 5 ساله مذکور پایبند نیستند و به جای روش سنتی دوماچال، از روش‌های غیرقانونی مانند کرس، گذر و تورهوایی استفاده می‌کنند و بدون توجه به نوع گونه، پرندگان مهاجر را از دم قتل عام می‌کنند. این صیادان و دامگاهداران متخلف کمتر از یک در صد مردم شهرستان فریدونکنار را تشکیل می‌دهند و اگر این یک در صد صیاد و دامگاهدار متخلف را "مردم فریدونکنار" بنامیم قطعا به مردم شریف فریدونکنار ظلم کرده‌ایم.همین اقدامات و مماشات‌ها با عده‌ای کم و قلیل است که معیشت و اقتصاد کل مردم شهرستان را تهدید می‌کند. قطعا با این روند و نگاهی که در کل کشور به این منطقه به وجود آمده آمده در آینده محصولات اصلی منطقه مانند برنج فریدونکنار که یک برند ملی محسوب می‌شود و همچنین گردشگری منطقه دچار رکود در درآمدزایی برای مردم خواهد شد. این رفتارها ظلم در حق مردم شهرستان فریدونکنار است. نمی‌بایست سایر مردم فریدونکنار را قربانی مطامع شخصی و جلب رضایت یک در صد از مردم این شهرستان که دست به تخلف می‌زنند کنیم. مردم فریدونکنار خود از این قتل عام و لکه‌ای که بر پیشانی فریدونکنار به جا گذاشته ناراضی هستند. این مردم قانون‌شکن نیستند. باید قانون را اجرا کنیم و جایگاه فریدونکنار را دوباره به آن بازگردانیم.
فرهنگسازی جایگزین برخورد با تخلفات نیست!
یکی دیگر از نمایندگان مجلس، فرهنگسازی و ایجاد معیشت جایگزین را راه مناسبی برای حل مشکل صید غیرقانونی پرندگان در شمال کشور دانسته. چرا فرهنگسازی را امتحان نمی‌کنید؟
ابراهیمی‌کارنامی: متاسفانه واژه پرزرق‌وبرق فرهنگسازی آن‌طور که باید درک نشده و برخی، بی‌آنکه معنای آن را بدانند از آن استفاده می‌کنند. سازمان حفاظت محیط زیست در راستای فرهنگسازی، علاوه بر آموزش‌های عمومی و اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌ها و تشکل‌های محیط زیستی و غیره، اختصاصا برای منطقه مذکور طرح حفاظت از درنای سیبری را با همکاری نهادهای بین‌المللی به منظور آموزش، اطلاع‌رسانی و فرهنگسازی و ایجاد تعامل بین جوامع محلی و سایر زیستمندان مانند پرندگان مهاجر در طول شش سال به صورت چهره به چهره و رو در رو برگزار کرده است. فرهنگسازی در برابر نسل‌کشی پرندگان مهاجر یعنی اینکه فرهنگ مردم امروز به جایی رسیده که از کشتار پرندگان مهاجر در این مناطق بیزارند و به نوبه خودشان می‌کوشند آن را تقبیح کنند. امروز قبح نسل‌کشی پرندگان مهاجر برای همه حتی خود صیادان و دامگاهداران قابل لمس است. صیادان از اینکه سازمان محیط زیست باعث شده آنها در جامعه و در شهرستان خودشان زیر سوال رفته و مورد سرزنش واقع شوند گله‌مندند و این یعنی ما در فرهنگسازی موفق بوده‌ایم. حتی افرادی را از میان جوامع محلی جذب کردیم تا با دولت همکاری کنند. اما مگر می‌شود فرهنگسازی جایگزین برخورد قانونی شود؟ برای بستن کمربند ایمنی فرهنگسازی انجام شد اما این بدان معنی نیست که با قانون‌شکنان برخورد نشود. به علاوه فکر می‌کنید کسی که درآمد کلان حاصل از قانون‌شکنی را به رعایت قانون ترجیح می‌دهد با فرهنگسازی دست از تخلف می‌کشد؟
درباره معیشت جایگزین هم همه مسئولان ذی‌ربط با همکاری نمایندگان محترم باید به فکر چاره‌ای عاجل باشند. سازمان حفاظت محیط زیست مسئول مستقیم معیشت مردم نیست. لیکن با هر آنچه که با در راستای توسعه پایدار مورد نیاز منطقه باشد همکاری خواهد کرد. انتظار داریم نمایندگان محترم موضوع ایجاد زیرساخت‌های لازم برای اشتغال را از طریق دستگاه‌های ذی‌ربط وبا تامین اعتبار از طریق مجلس محترم پیگیری کنند. ما به عنوان مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست می‌توانیم به آنها پیشنهاد کنیم که زیرساخت‌ها را برای طبیعت‌گردی در این مناطق فراهم کنند. چه بسیار پرنده‌نگرانی که برای مشاهده جمعیتی قابل توجه از گونه‌های متعدد پرندگان در این مناطق حاضرند هزینه‌های زیادی بپردازند. پیشنهاد ما این است که گردشگری و به ویژه پرنده‌نگری را در منطقه رونق دهند. پرنده‌نگری در این مناطقی که نسل‌کشی پرندگان صورت می‌گیرد درآمدی چندین برابر صید عاید مردم منطقه و نه فقط عده‌ای صیاد خواهد کرد.
تخلف، حتی در ملک شخصی هم تخلف است / محیط زیست از متخلفان نخواسته تالاب ایجاد کنند
در دفاع از صیادان و دامگاهداران متخلف، عنوان می‌کنند که آنها در قبال اینکه در زمین‌های شخصی‌شان آب انداخته‌اند، برای پرندگان دانه تامین کردهاند و منطقه را قرق کردهاند حق دارد از پرندگان را به روش مورد نظرشان صید کنند. در این باره چه می‌گویید؟
ابراهیمی‌کارنامی: این اصلا توجیه منطقی و قابل قبولی نیست. این اقدامات برای طبیعت و در جهت حفاظت از محیط زیست نیست. این اقدامات مصداق بارز تله گذاشتن به منظور سوء استفاده از محیط زیست است. مثل این است که کسی در حیاط خانه خودش مواد مخدر کشت کند و بگوید حیاط خانه‌ام را به این کار اختصاص داده‌ام و هزینه کرده‌ام. اینکه متخلفان در دفاع از خود این اظهارات را مطرح کنند دور از ذهن نیست اما اینکه برخی مسئولان هم این اظهارات را در توجیه تخلفات صیادان و دامگاهداران به جامعه تزریق کنند جای سوال دارد. دامگاهداران بر اساس خواسته سازمان محیط زیست در زمین‌هایشان آب نینداخته، برای پرندگان دانه نپاشیده و منطقه را قرق نکرده‌اند. آنها این کار را به منظور سوء استفاده بی‌رویه از طبیعت انجام می‌دهند. رفتاری که سبب شده ایران در مجامع بین‌المللی به عنوان سیاهچاله پرندگان مهاجر شناخته شود. اینکه سرزمین‌های شمال کشور به دلیل موقعیت جغرافیایی می‌توانند محل مناسبی برای زمستانگذارانی پرندگان مهاجر جهان باشند توجیهی نیست که عده‌ای متخلف برای آنها تله بگذارند. اگر صیادان این تله‌ها را نگذارند و این پرندگان خسته و گرسنه را به سوی زمین‌هایشان جذب نکنند، این پرندگان، زیستگاه دیگری برای زمستانگذارانی انتخاب خواهند کرد. زیستگاهی که از آن جان سالم به در ببرند.
گفته می‌شود برخی از پرندگانی که صید می‌شوند جزو گونه‌های در خطر انقراض نیستند و نباید از صیدشان جلوگیری شود. چه پاسخی دارید؟
ابراهیمی‌کارنامی: این هم از آن توجیه‌های غیرقابل قبول است. گونه‌ّهای در خطر انقراض هم خودبه‌خود در خطر انقراض قرار نگرفته‌‌اند. برداشت بیش از حد از طبیعت و تخریب زیستگاه‌هایشان کار را به اینجا رسانده. درنای سیبری در کشور ما منقرض شد. به جز یک درنای سیبری، دیگر هیچ فردی از این گونه به کشور ما وارد نمی‌شود. حالا اینکه چند گونه هنوز به خطر انقراض نرسیده‌اند یعنی باید آنقدر آنها را صید کنیم تا آنها هم به مرز خطر انقراض برسند؟ این چه توجیهی است؟ قانون وجود دارد و بر اساس قانون و نظرات کارشناسی و برآورد ظرفیت اکولوژیک منطقه به جز روش دوماچال، سایر روش‌های صید آسیب‌های جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت. باید به قانون احترام گذاشته شود. چه آنکه در سال جاری به دلیل خطر شیوع بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، هیچ مجوزی برای صید پرندگان آبزی صادر نشده و لذا تا این لحظه صید کلیه پرندگان مهاجر، به هر روشی ممنوع است و تخلف محسوب می‌شود. قطعا این اداره کل به عنوان مجری قانون، وظیفه دارد تا در صورت مشاهده تخلف ضمن تنظیم پرونده، مراتب را به مراجع محترم قضایی جهت صدور آرای شایسته منعکس کند.
