این مجموعه که در ارتفاعات و مناطق کوهستانی استان گلستان قرار دارد، محل تدفین خالد نبی و همچنین میزبان تندیسهای سنگی متعدد و کوچک و بزرگی است. همهی این عوامل در کنار چشماندازهای بینظیر مناظر اطراف، این منطقه را بهعنوان یک جاذبهی گردشگری مهم در شمال کشور مطرح کرده است.
مجموعهی خالد نبی در منطقهای کوهستانی، در فاصلهی ۹۰ کیلومتری از گنبد کاووس و ۶۲ کیلومتری شمال شرقی شهرستان کلاله و ۶ کیلومتری روستای گچی سو، بر فراز قلهی کوه «گوگجه داغ» واقع شده است. قلهی کوه گوگجه داغ که ارتفاعی ۷۲۰ متری دارد، در یکی از رشتهکوههای منطقه است که در بین مردم و ساکنین محلی به قلهی «قدرت» یا ««تانگری داغ» نیز معروف است.
این مجموعه با قدمتی بیش از هزار سال که به دوران پارینهسنگی باز میگردد، از دو بخش زیارتگاه خالد نبی و گورستان و مقبرههای سنگی تشکیل شده است .
«خالد بن سنان» که نزد هموطنان ترکمن با عنوان «خالد نبی» مطرح است، متولد سرزمین عدن در یمن بودهاند. بر اساس روایتها، ایشان یکی از چهار پیامبری است که در حد فاصل دورهی حضرت عیسی و پیامبر اسلام زندگی میکرده است.
کمی دورتر از زیارتگاه خالد نبی، بر روی یکی دیگر از تپههای این منطقه، تندیسهای سنگی متعددی در کنار یکدیگر و به طور پراکنده، مانند یک گورستان، از زمین قد برافراشتهاند. بر اساس مستندات و شواهد، قدمت این گورستان تاریخی به هزاران سال پیش مربوط میشود. همچنین به نظر میرسد که تعداد این سنگها در ابتدا در حدود ۶۰۰ عدد بوده است.
با مطالعاتی که در این منطقه صورت گرفته است، نظریههای متفاوتی برای شکل خاص این سنگها مطرح است. برخی بر این باورند که تندیسهای بزرگ نشانگر مردانی هستند که کلاه بر سر و شال بر کمر دارند و همچنین تندیسهای کوچک به شکل زنان هستند. عدهای نیز برخی از این سنگها را به صلیب تشبیه کردهاند. از طرفی در یک نظریهی دیگر این تندیسهای بزرگ و کوچک به اندامهای مردان و زنان نسبت داده شدهاند.
با مطالعاتی که در این منطقه صورت گرفته است، نظریههای متفاوتی برای شکل خاص این سنگها مطرح است. برخی بر این باورند که تندیسهای بزرگ نشانگر مردانی هستند که کلاه بر سر و شال بر کمر دارند و همچنین تندیسهای کوچک به شکل زنان هستند. عدهای نیز برخی از این سنگها را به صلیب تشبیه کردهاند. از طرفی در یک نظریهی دیگر این تندیسهای بزرگ و کوچک به اندامهای مردان و زنان نسبت داده شدهاند.
با وجود آنکه این منطقه در مکانی نسبتا دورافتاده واقع شده است اما مورد توجه تعداد زیادی از علاقهمندان قرار گرفته است. با شهرت روزافزون گورستان و زیارتگاه خالد نبی، این مکان به خودی خود به جاذبهای مستقل تبدیل شده است؛ تا جاییکه سالانه بیش از ۱۰۰ هزار گردشگر ایرانی و خارجی از این گورستان باستانی و مناظر و چشماندازهای اطراف آن دیدن میکنند.
متاسفانه با تمامی این اوصاف، این مکان در مقاطع گوناگون مورد تخریب قرار گرفته است. تخریبهایی مانند شکستن سنگها که در پی کمتوجهی به گورستان خالد نبی، بهعنوان یک اثر ملی، بخشهای بسیاری از آن را شامل شده است. آخرین مورد نیز مربوط به رخ دادن آتشسوزی در محوطهی این قبرستان است.