مزاج سرشتی یا جبلی، مزاجی است که از طریق ارث از پدر و مادر به فرد منتقل می‌شود و از زمان تولد در فرد وجود دارد و یک حالت طبیعی برای آن فرد به حساب می‌آید.
هر مزاج دارای علائم و خصوصیات خاص خود است که با علایم بیماری ناشی از غلبه اخلاط که در ادامه به آن می‌پردازیم، تفاوت دارد.
در ادامه ویژگیهای مزاج سرشتی «افراد بلغمی» آمده است:
هیکل بلغمی‌ها معمولاً درشت است و افرادی چاق هستند و بدن پر چربی دارند؛ پوست سفید رنگ دارند و در لمس، پوست بدنشان سرد و مرطوب و نرم است.
موهای کم پشت دارند، دهانشان مرطوب است، تشنه نمی شوند؛ خواب آنها سنگین و زیاد است، احساس کسلی و بیحالی دارند، تمایل به خوردن شیرینی و ادویه‌جات و گرمی‌جات دارند، در فصل زمستان خیلی اذیت می‌شوند.
مستعد ابتلا به بیماریهای روماتیسمی و مشکلات گوارشی هستند؛ با خوردن سردیها دچار مشکل می‌شوند؛ نبض ضعیف دارند، کم‌انرژی و کم جنب و جوش هستند و در کارها کند هستند، خیلی دیر عصبانی می‌شوند، فراموشکار و کند‌ذهن هستند؛ افراد راحت و بی‌قید به اکثر مسائل هستند.
همه چیز را راحت می‌گیرند و خود را درگیر چیزی نمی‌کنند؛ توان ریسک ندارند، بی‌اراده هستند، متاثر از دیگرانند، میل جنسی کم و توان جنسی کم دارند، چندان قوی نیستند همچنین با تأنی صحبت می‌کنند،اشتهایشان زیاد نیست و قدرت هضم بالایی ندارند.
سردی و رطوبت بدن، توان جنسی آنها را کاهش می‌دهد؛ بلغمی‌ها معمولاً افرادی آرام، صبور، تسلیم‌پذیر و مسالمت‌جو هستند، بیشتر دور‌اندیش و با‌احتیاط هستند و در انجام امور از خود شجاعت نشان نمی‌دهند، روابط اجتماعی آنان چندان قوی نیست و از حافظه و قدرت تمرکز بالایی برخوردار نیستند.
تدابیر ویژه افراد بلغمی
افراد بلغمی باید تا حد ممکن از مصرف مواد غذایی با طبع سرد پرهیز کنند و در صورت مصرف نیز سردیجات را به تنهایی میل نکنند بلکه این مواد را همراه با مصلحات آن میل کنند.
علائم غلبه بلغم
به نوشته احیای سلامت، اگر تعادل میان اخلاط و مقدار آنها یا کیفیت هر یک از اخلاط بهم بخورد، موجب بیماری در بدن می‌شود یا به عبارتی موجب غلبه یک خلط بر اخلاط دیگر در بدن می‌شود که باید مورد درمان قرار گیرد که در ذیل علائم غلبه خلط بلغم ذکر شده است.
سفیدی رنگ پوست
نرمی و سردی پوست
کندی حواس
زیاد شدن خواب
مدفوع بدبو
فراموشی و کند‌فهمی
ترشحات پشت حلق و بلغمی و سرفه زیاد
ضعف هضم و آروغ ترش زدن
افزایش آب دهان
افزایش اشتها
تجمع چربی شکمی
عدم احساس تشنگی
ادرار سفیدرنگ
احساس کسلی و بیحالی
مولی امیرالمؤمنین(ع): بِصِحَّةِ المِزاجِ تُوجَدُ لَذَّةُ الطَّعمِ؛ کسی لذّت غذا را می‌فهمد که مزاجی صحیح و سالم داشته باشد. (فهرست غرر، ص 199).
