یکی از بیماریهایی که گاهی به طور جدی نوزاد و والدین او را دچار مشکل میکند، زردی است، به طور کلی بیش از 70درصد نوزادان در روزهای اولیه تولد با این بیماری دست به گریبان هستند که نشانگر شایع بودن آن در نوزادان است و این آمار در نوزادانی که پیش از موعد متولد شدهاند به حدود 80 درصد میرسد.
زردی در کودکان شامل بیرنگ یا زرد شدن پوست بدن و چشمها است؛ بیرنگی و زردی پوست و چشم در این حالت در نتیجه بالا رفتن میزان ماده زرد رنگی به نام «بیلی روبین» در خون است و باعث تجمع این ماده در زیر پوست و زرد شدن آن میشود که اغلب این رنگ پریدگی و زردی تا بالای قفسه سینه ادامه پیدا میکند.
در واقع زردی یک بیماری نیست بلکه علامتی است که بالا بودن میزان بیلی روبین خون را نشان میدهد؛ زردی دردناک نیست اما توجهات و ملاحظات زیادی را میطلبد زیرا بالا رفتن بیلی روبین در خون حالتی سمی را در سیستم عصبی نوزاد ایجاد کرده و باعث بروز آسیب مغزی و در حالت پیشرفته منجر به مرگ نوزاد میشود.
نحوه تشخیص زردی نوزادان
زردی در نوزادان از همان روزهای اولیه تولد آغاز میشود؛ علائم آن معمولا با زردی پوست و گاهی چشمها بروز میکند، زردی ابتدا تنها صورت را دربرمیگیرد اما رفتهرفته قفسه سینه، ناحیه شکم، پاها و کف پا و اندامهای تحتانی را نیز درگیر میکند؛ زردی در نوزادان گاهی باعث خستگی مفرط و سوءتغذیه میشود، نوزادانی که در 24 ساعت اول پس از تولد دچار این علائم میشوند، باید حتما تحت آزمایش میزان بیلیروبین قرار گیرند البته برای احتیاط بهتر است طی 5 روز اول تولد، کودک تحت بررسی قرار گیرد تا از عدم ابتلا به زردی در او مطمئن شوید.
نوزاد را به خاطر زردی از شیر مادر محروم نکنید
زردی در برخی نوزادان ممکن است بر اثر استفاده از شیر مادر باشد؛ 2 گروه از نوزادان هستند که با خوردن شیر مادر به زردی مبتلا میشوند، گروه اول بیشتر نوزادان مادرانی هستند که به طریق سزارین وضع حمل کردهاند و زردی به دلیل کم بودن شیر مادر و در روزهای اولیه تولد ایجاد میشود که در این حالت چنانچه تغذیه با شیر مادر استمرار داشته باشد، رفتهرفته شیر مادر بیشتر و کمبود کالری نوزاد جبران میشود همچنین حرکات روده او بهتر شده و زردی از بین میرود.
در نوع دوم، زردی نوزاد معمولا از هفته دوم تولد آغاز میشود و علت آن میتواند موادی باشد که در شیر وجود داشته و باعث غیرفعال کردن آنزیمهای کبدی و رودهای نوزاد میشود که این موضوع مواد صفراوی را باز جذب میکند در واقع این مشکل به خاطر رشد ناکافی روده و کبد نوزاد رخ میدهد.
در این مورد هم پزشکان توصیه میکنند که تغذیه نوزاد با شیر مادر را ادامه دهید و چنانچه به علت شدت زردی، نیاز به تعویض خون نوزاد باشد، پزشک توصیه میکند که حداکثر 48 ساعت شیر مادر را قطع و از شیر خشک یا شیر دوشیده شده برای تغذیه کودک استفاده کنید البته پس از رفع زردی، مجدداً باید تغذیه با شیر مادر را از سر گرفت.
تأثیر لامپ مهتابی سفید بر زردی
به نوشته احیای سلامت، از سالها پیش شنیدهایم که اگر کودکی دچار زردی شد، با قرار دادن او زیر نور لامپهای فلورسنت میتوان او را درمان کرد؛ درست است که نور درمانی یکی از راههای درمانی زردی در نوزادان محسوب میشود اما استفاده از نور مهتابی هیچ پایه و اساس علمی نداشته و تأثیر چندانی در درمان زردی ندارد بلکه نور فلورسنتی که به عنوان درمان این بیماری استفاده میشود، طول موجهای خاصی دارد که لامپهای مهتابی این طول موج و قدرت درمانی را ندارند؛ استفاده از نور خورشید هم به دلیل سوزاندن پوست لطیف نوزاد توصیه نمیشود.
روشهای درمان سنتی زردی نوزاد
درمانهای سنتی همیشه از زمانهای قدیم مورد توجه مردم کشورمان بوده است؛ «شیر خشت» یکی از همان موادی است که حرفهای ضد و نقیضی درباره استفاده و عدم استفاده آن در درمان زردی میشنویم.
شیر خشت نوعی ماده گیاهی است که در قدیم برای درمان زردی مورد استفاده قرار میگرفت اما در حال حاضر بسیاری از پزشکان اعتقادی به استفاده از شیرخشت و داروهایی نظیر آن ندارند اما تحقیقات نشان داده که مصرف قطره خوراکی شیر خشت همراه نور درمانی تأثیر بسیار زیادی در بهبود نوزادان مبتلا به زردی دارد به طوری که سرعت بهبود را به نحو چشمگیری افزایش میدهد.
این ماده با داشتن قندهایی چون مانیتول یکی از درمانهای مهم برای زردی به شمار میرود که چنانچه به روش بهداشتی مورد استفاده قرار گیرد، بسیار موثر خواهد بود و امروز جنبه درمانی آن هم به صورت علمی به اثبات رسیده است.
علاوه بر شیر خشت، روشهای سنتی دیگری هم وجود دارد که به تجربه و از لحاظ علمی به اثبات رسیدهاند؛ «آرد جو» از جمله موادی است که میتواند در درمان زردی موثر واقع شود به این صورت که آرد جوی نرم و الک شده را روی بدن نوزاد به جز روی صورت و دور ناف میپاشند؛ این روش همراه نور درمانی تأثیر و سرعت درمانی بیشتری خواهد داشت.
شستن بدن نوزاد با عرق کاسنی همراه آب ولرم نیز در درمان زردی موثر است همچنین میتوانید ترنجبین و آب را مخلوط کرده و پارچهای را در آب خیس کرده و به پشت گوش و پیشانی نوزاد بمالید.
راهکار دیگر «حجامت» است به طوری که در پشت گوش نوزاد خراش کوچکی ایجاد میکنید تا چند قطره خون از آن جاری شود؛ این درمانهای جایگزینی ساده در کنار درمانهای طبی میتوانند در درمان زردی نوزادان موثر باشند البته به شرطی که به صورت کاملا بهداشتی انجام گیرند.
معمولاً زردی بیماری جدیای محسوب نمیشود و طی یک تا 2 هفته بهبود مییابد اما چنانچه میزان بیلی روبین بالاتر از حد بوده و بدون درمان باقی بماند، بیلی روبین وارد مغز شده و باعث وارد آمدن آسیبهای جدی به مغز میشود؛ بررسی و درمانهای اولیه و زودهنگام زردی نوزادان میتواند از بروز این عوارض جدی جلوگیری کند.
از عوارض درمان نشدن زردی میتوان به فلج مغزی، عقبماندگی ذهنی، حملات صرعی، اشکال در تعادل حرکتی، ناهنجاریهای دندانی و ناشنوایی اشاره کرد که دیگر قابل درمان نیستند؛ پس با مشاهده نخستین نشانههای زردی در کودکتان بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.