تعویض به‌هنگام دنده علاوه بر گرفتن بیشترین بازدهی، باعث کاهش مصرف سوخت، افزایش عمر موتور می شود. در ادامه به اشتباه رایج رانندگان ایرانی در این زمینه می پردازیم.
تعویض به‌هنگامِ دنده در خودروهای دنده دستی، علاوه بر گرفتن بیشترین بازدهی از خودرو، باعثِ کاهش مصرف سوخت و افزایشِ عمر موتور خواهد شد. در کشور ما، بهترین زمانِ تعویض‌دنده به غلط در دورموتورهای پایین انجام می گیرد و از آنجایی که حجم گسترده‌ای از خودروهای داخلی را ماشین‌هایی با گیربکس دستی تشکیل می‌دهند، آگاهی از تعویض به‌هنگامِ دنده‌ها دارای اهمیت به‌سزایی است.
هر پیشرانه‌ای دارای نمودارِ گشتاور/اسب‌بخار مخصوص به خود است که بررسی آن برای آگاهی از بهترین زمانِ تعویض دنده الزامی است. برای این منظور نمودارِ گشتاور پیشرانه دارای اهمیت است، در سال‌های اخیر پیشرانه‌یِ بیشتر خودروهای خانوادگی به غیر از نمونه‌های اسپرت از نوعِ Mid-Range هستند، یعنی به جهتِ گرفتن قدرتی مطلوب از پیشرانه در شرایطِ رانندگی معمولی، نیازی به بالا بردنِ شدید دورموتورنمی‌باشد و خودرو در دورهای میانی هم بازدهیِ مناسبی از خود نشان می‌دهد.
در شکلِ زیر خطِ آبی (گشتاور) از دورموتورِ ۴۰۰۰ به بعد دارای سیر نزولی می‌باشد، و به آن معنا‌ست که با تعویض‌دنده در حوالی دور ۴۰۰۰ کمترین فشار بر روی پیشرانه و کمترین مقدار مصرف سوخت را در این خودرو خواهیم داشت.
زمانی که خودرو دارای سرنشین و یا بار است و در مسیرِ پیش رو شاهد شیب منفی و یا باد مخالف هستید، تعویض دنده برای وارد آمدنِ کمترین فشار در این پیشرانه، هنگامی انجام می پذیرد که بعد از این عمل دور موتور در حوالی ۴۰۰۰ یا (بسته به وضعیت) بالاتر فرود آید. بلعکس، زمانی که در جاده‌ای بدونِ شیب و باد مخالف در حال تردد هستید، تعویض دنده به گونه ای که دور در حوالی دورموتور ۳۰۰۰ فرود آید خالی از اشکال خواهد بود.
ضمنا در این پیشرانه باید سعی شود که در دورموتورهای زیر ۳۵۰۰ خودرو به حالتِ تمام گاز رانده نشود، چرا که انجامِ این عمل بخصوص در ایران، به جهتِ بنزین نامرغوب و مواردی که از حوصله‌ی این مطلب خارج است باعث افزایش شدیدِ استهلاک در پیشرانه خواهد شد.
پس به خاطر داشته باشید که بحث پیشرانه‌های بنزینی و دیزلی، دو بُعد جداگانه دارند و هیچ موتور بنزینی از حرکتِ مدام و تخته گاز در دورهای پایین خشنود نخواهد شد! و سعی کنید گاه گاهی به دورهای بالا هم سرک بکشید. رانندگان حرفه‌ای بهترین دور برای تعویض‌دنده در شرایطِ مختلف را، بعد از طی مسافتی کوتاه، حتی بدونِ مشاهده‌یِ نمودارِ گشتاور و اسب‌بخار به دست خواهند آورد.
برای یافتنِ نمودار گشتاور/اسب‌بخار خودروی خود کُدِ پیشرانه موجود در دفترچه خودرو را پیدا کنید و با فرمولِ زیر در جستجوی تصاویر گوگل وارد کنید:
