محسن هاشمی رفسنجانی، مدیر عامل سابق متروی تهران است؛ او که 13 سال ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت متروی تهران را بر عهده داشته‌است در پنجمین دوره انتخابات شورای اسلامی شهر تهران به عنوان سرلیست امید از طرف اصلاح‌طلبان معرفی و با کسب بیش از یک میلیون و 700 هزار رای نفر اول انتخابات پنجمین دوره شورای شهر تهران شد. او که در چهارمین دورهٔ شورا، گزینهٔ اصلی اصلاح‌طلبان برای شهرداری تهران بود، در نهایت با اختلاف یک رأی کرسی شهرداری کلانشهر تهران بار دیگر به محمدباقر قالیباف رسید.
هاشمی نایب‌رئیس اتحادیهٔ بین‌المللی حمل و نقل عمومی در منطقهٔ خاورمیانه و شمال آفریقا است. در گذشته در مشاغل گوناگون مانند رئیس دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام، رئیس بازرسی ویژه ریاست جمهوری و عضو هیئت مدیره سازمان صنایع دفاع اشتغال داشته‌است. در زمان مدیریت وی متروی تهران راه‌اندازی شد و او تا 13 اسفند 1389 بطور پیوسته عهده‌دار این سمت بوده‌است که پس از آن از سمت ریاست هیئت‌مدیره و مدیر عامل شرکت متروی تهران کناره‌گیری کرد و شهردار وقت تهران، محمدباقر قالیباف با استعفایش موافقت نمود و او را به سمت مشاور شهردار و عضو هیئت‌مدیره منصوب کرد. در دولت یازدهم به ریاست‌جمهوری حسن روحانی، عضویت هیئت‌مدیرهٔ شرکت مادرتخصصی حمل و نقل ریلی کشور نیز به هاشمی واگذار شده‌است.
محسن هاشمی به گفته خودش اگرچه برای حفظ انسجام شورا کاندیدای شهرداری تهران نشد، اما در صورت موافقت اعضای شورای شهر همچنان شهردار شدن او در آینده دور از واقعیت نیست.
هاشمی معضلاتی مانند آلاینده های هوا، صوت و بصری در کنار ترافیک سنگین، آسیب دیدن محیط زیست شهر و ساخت وسازهای بی رویه در مناطق نامناسب وعدم سرمایه گذاری در بافت های فرسوده همراه با آسیب های اجتماعی شهر نظیر کودکان کار، کارتن خواب ها، زنان خیابانی را از جمله بزرگترین معضلات شهر تهران می داند و برای حل معضل ترافیک و آلودگی هوای پایتخت می گوید: راه حل توسعه حمل ونقل عمومی انبوه بر است؛ هم اکنون حدود 20 میلیون سفر روزانه در تهران صورت می گیرد که بایست نیمی از آن توسط شبکه انبوه بر عمومی یعنی مترو صورت پذیرد تا ترافیک و پیامد آن آلودگی هوا کاهش یابد، اما سهم مترو از این بخش درحال حاضر حدود یک چهارم استاندارد است یعنی ما برای اینکه بتوانیم حمل ونقل تهران را استاندارد کنیم باید ظرفیت مترو به 4 برابر سهم کنونی افزایش یابد البته زیرساخت های بخشی از این ظرفیت جدید در طول دهه گذشته ایجاد شده است اما هنوز واگن، تجهیزات فنی ثابت و متحرک، نیرو رسانی و سایر امکانات پشتیبانی لازم برای چنین ظرفیتی فراهم نشده که باید تکمیل گردد.
عضو منتخب شورای پنجم شهر تهران معتقد است: یکی از مشکلاتی که می تواند در دوره آینده بر سر راه توسعه تهران ایجاد شود، مساله شخص محوری در انتخاب شهردار به جای برنامه محوری است، به اعتقاد بنده، به جای صحبت کردن بر سرگزینه های مختلف شهرداری که طبعا به حاشیه سازی و ایجاد اختلاف و بحث های غیراصولی منجر می شود باید به برنامه محوری در حوزه مدیریت شهری بیاندیشیم. مردم انتظاراتی متفاوت با شوراهای گذشته از شورای پنجم دارند که تحقق آن نیازمند رویکردی علمی و کارشناسی، توام با پختگی و استفاده از تجربیات و سخت کوشی است. اقدامات شتابزده و خبرسازی رسانه ای قطعا به این فرایند آسیب می رساند.
متن کامل گفت‌وگو با محسن هاشمی را می‌خوانید:
* پس از گذشت مدتی از مسئولیت های مدیریتی به ویژه مسئولیت هایی که مربوط به شهر و جامعه می شود، مجددا با انتخاب شما در پنجمین دوره شورای شهر تهران فرصتی پیش آمده تا به نوعی در مسئولیت شهری قرار بگیرید، وقتی صحبت از مشکلات شهر تهران می شود، اولین مشکلاتی که به ذهنتان می آید، چیست؟
محسن هاشمی: طبیعتا اولین مشکلی که به نظر می رسد این است که شهروندان تهرانی برای زندگی آرامش کافی ندارند، ضمن در نظر گرفتن فعالیت های مثبت انجام شده، معضلاتی مانند آلاینده های هوا، صوت و بصری در کنار ترافیک سنگین، آسیب دیدن محیط زیست شهر و ساخت وسازهای بی رویه در مناطق نامناسب وعدم سرمایه گذاری در بافت های فرسوده همراه با آسیب های اجتماعی شهر نظیر کودکان کار، کارتن خواب ها، زنان خیابانی و از اینگونه مسایل موجب شده است تا به اصطلاح تهران شهر زندگی نباشد و زیست شهری توام با آرامش و رضایت که از حقوق اساسی شهروندان است از آنان سلب گردد.
* به عنوان عضوی از شورای شهر تهران برای برطرف کردن دو مشکل اصلی شهر تهران یعنی آلودگی هوا و ترافیک در مدت زمان کوتاه چه برنامه هایی دارید و چه چشم اندازی را دنبال می کنید؟
محسن هاشمی: یکی از راه حل های اساسی اولویت دادن به حل مشکل ترافیک و بخش قابل توجهی از آلودگی هوا در تهران، توسعه حمل ونقل عمومی انبوه بر است، راهی که تمامی کلانشهرهای توسعه یافته جهان طی کرده اند و در طرح جامع حمل ونقل تهران نیز پیش بینی شده است هم اکنون حدود 20 میلیون سفر روزانه در تهران صورت می گیرد که بایست نیمی از آن توسط شبکه انبوه بر عمومی یعنی مترو صورت پذیرد تا ترافیک و پیامد آن آلودگی هوا کاهش یابد، اما سهم مترو از این بخش درحال حاضر حدود یک چهارم استاندارد است یعنی ما برای اینکه بتوانیم حمل ونقل تهران را استاندارد کنیم باید ظرفیت مترو به 4 برابر سهم کنونی افزایش یاید، البته زیرساخت های بخشی از این ظرفیت جدید در طول دهه گذشته ایجاد شده است اما هنوز واگن، تجهیزات فنی ثابت ومتحرک، نیرو رسانی وسایر امکانات پشتیبانی لازم برای چنین ظرفیتی فراهم نشده است که باید تکمیل گردد.
* با توجه به رای گیری صورت گرفته برای انتخاب هفت گزینه اصلی شهرداری تهران، چه اولویت هایی را در انتخاب گزینه های شهرداری در نظر دارید؟ و فکر می کنید شهردار منتخب شورا باید دارای چه ویژگی هایی باشد؟
محسن هاشمی: یکی از مشکلاتی که می تواند در دوره آینده بر سر راه توسعه تهران ایجاد شود، مساله شخص محوری در انتخاب شهردار بجای برنامه محوری است، اعتقاد بنده آن است بجای صحبت کردن بر سرگزینه های مختلف شهرداری که طبعا به حاشیه سازی و ایجاد اختلاف وبحثهای غیراصولی منجر می شود باید به برنامه محوری در حوزه مدیریت شهری بیاندیشیم.
یعنی شورای منتخب برنامه ورویکرد بنیادین خود را برای اداره و توسعه شهر مشخص کند و براساس ویژگی های برنامه مدیریت شهری، گزینه مناسب که برای اجرای آن برنامه توانمندی مناسب داشته باشد را انتخاب کند، به بیانی دیگر هر مدیری برای اجرای هر برنامه ای مناسب نیست بنابراین طرح بدون هدف اسامی مختلف و ایجاد فضای لابی چندین گزینه برای تصدی شورا پیامدهای مناسبی ندارد و به انسجام و وجهه شورا در افکار عمومی آسیب می زند و عمق کارشناسی جهت گیری را کاهش می دهد، وحتی با طرح اسامی نامزدهای در رسانه ها و فضای مجازی ممکن است به آنها ضربه بزنند، اما در هر حال بنده به عنوان یک عضو تابع نظرات اکثریت شورا هستم و فرایند مصوب و تصمیمات جمع احترام می گذارم.
* برخی در اظهار نظرهایی بیان کردند که اعضای پنجمین دوره شورای شهر تهران برای حل مشکلات شهر و همچنین توسعه شهر برنامه ای ندارند و نشانه آن را ارایه ندادن برنامه جامعی از سوی اعضای شورا می دانند. نظر شما چیست؟ در برابر این انتقاد چه دفاعی از اعضای جدید شورای شهر می توانید داشته باشید؟
محسن هاشمی: شاید این انتقادات ناشی از همان رویکرد شخص محوری باشد که اشاره شد، به هرحال در شورای شهر منتخب چهره های متخصص و با انگیزه برای خدمت و بهبود فضای شهر وجود دارد و در مقابل تحقق مطالبات شهروندان که با مشارکت بی سابقه در انتخابات شورای شهر، انتظاراتی متفاوت با شوراهای گذشته از شورای پنجم دارد نیازمند رویکردی علمی و کارشناسی، توام با پختگی و استفاده از تجربیات و سختکوشی است. اقدامات شتابزده و خبرسازی رسانه ای قطعا به این فرایند آسیب می رساند. یکی از راههای تداوم اعتماد شهروندان به کارآمدی شورای منتخب اطلاع رسانی مناسب مباحث شورای منتخب است که توسط برخی از چهره ها به عنوان یک مطالبه مطرح شده است که با توجه به اینکه تصمیم سازی برای شورای پنجم در حال حاضر و در جلسات غیررسمی شورای منتخب صورت می گیرد ، حضور نمایندگان رسانه ها واطلاع رسانی مباحث به افکار عمومی موجب شفافیت می شود و ضرورت دارد و بنده هم با آن مخالفتی ندارم.
* به نظر شما مهم ترین مولفه هایی که شهردار تهران باید داشته باشه چیست و اگر گزینه مطلوب شما به عنوان شهردار تهران انتخاب شد آیا از نیروهای که در این سازمان در زمان آقای قالیباف فعال هستند، استفاده می کنید؟ دیدگاه شما در مجموع نسبت به عملکرد آقای قالیباف چیست؟ و چه نکات مثبت یا انتقادی می توانید نسبت به ایشان داشته باشید؟ چرا که قبلا انتقاداتی نسبت به عملکرد ایشان داشتید.
محسن هاشمی: اگر به عنوان برنامه محوری به این مساله نگاه کنیم صرف نظر از اینکه چه فردی بعنوان مجری برنامه انتخاب شود، نیروی انسانی امروزه بعنوان یکی از مهمترین سرمایه های هر سازمان بشمار می آورد. صیانت از سرمایه انسانی و بهبود آن قطعا یکی از وظایف هر مدیر بشمار می آید. شهرداری تهران نیز امروزه با وجود بیش از هفتاد هزار نفر پرسنل سرمایه انسانی بزرگی دارد که قطعا نباید با رویکردهای سیاسی و جناحی با آن برخورد شود. بسیاری از مدیران و کارشناسان و پرسنل شهرداری فاقد گرایشات جناحی هستند و حتما باید با نگاه شایسته سالارانه و منطبق براصول اخلاقی، علمی وقانونی، منابع انسانی را مدیریت کرد.
البته طبیعتا بدلیل رویکردهای متفاوت شورای پنجم با مدیریت شهری فعلی بخشی از تغییرات رخ خواهد داد اما این تغییرات و بهبود منابع انسانی نباید به فضایی بی ثبات وناامن و ایجاد جو نگرانی در مجموعه بزرگ شهرداری منجر گردد.
* با توجه به اینکه بسیاری از کارشناسان در تحلیل های خود، احتمال پیروزی شما در انتخاب شهردار تهران توسط اعضای شورا را بسیار قوی می دانستند و شما یکی از کاندیداهای اصلی بودید و گفته بودید اگر اکثریت بپذیرند شما با شهردار شدن مشکلی ندارید؛ولی کاندیدا نشدید. دلیل اصلی شما از این اقدام چه بوده است؟
محسن هاشمی: پیش از این اکثر اعضای شورا، تمایل داشتند که در بررسی گزینه های شهرداری تهران، فردی از درون شورا مطرح نباشد، بنابراین قبل از رای گیری در مورد هفت گزینه، از همکاران خود در شورا، درخواست کردم که فردی نام بنده را بعنوان گزینه شهرداری تهران مطرح نکند. دلیل آن هم ماهیت شوراست که یک فعالیت جمعی است و حفظ انسجام شورا مهمترین اصل برای کارایی شوراست البته همچنان معتقدم برنامه محوری بجای شخص محوری، باید در دستور کار شورا قرار گیرد وابتدا برنامه شورای منتخب برای مدیریت شهری تدوین شده ومتناسب با برنامه، مجری انتخاب گردد اما با توجه به نظر اکثریت، ابتدا گزینه های اصلی مشخص شدند تا آنها برنامه خود را به شورا ارائه کنند وسپس شورا انتخاب کند.
