شاهدانه ، گیاهی است یک ساله که طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر طبیعت مرکب است یعنی برگ آن سرد و خشک و تخم آن دارای طبیعت گرم و خشک می باشد. دانه های ریز و یکدست شاهدانه که بافتی نرم و طعمی شبیه آجیل دارند، بسیار پرطرفدار هستند. این دانه های سبز و زرد رنگ را معمولا روی سالاد می پاشند و از حالت خام آن در شکلات و به جای تخم آفتابگردان استفاده می کنند.
یکی از مغذی ترین دانه های جهان است و منبع کامل آنزیم، نشاسته و چربی های اشباع شده است. دانه های شاهدانه ، سرشار از پروتئین، اسیدهای چرب، کلسیم، فیبر، ویتامین E و دارای کلروفیل بالایی هستند. هزاران سال است که از این دانه به عنوان منبع فیبر، خوراکی، روغن و سوخت استفاده می شود. فواید این دانه در تامین سلامت بدن عبارتنداز:
کاهش وزن
اگر به دنبال راهی برای کاهش وزن خود هستید، شاهدانه را همراه با صبحانه میل کنید. مصرف شاهدانه هنگام صبح و در وعده صبحانه، باعث احساس سیری طولانی طی روز در شما خواهد شد و به این ترتیب دیگر نسبت به خوردن غذاهای شور و شیرین اشتهای کاذب نخواهید داشت.
تقویت سیستم عصبی
محققان موفق به کشف یک ماده شیمیایی در گیاه شاهدانه شده‌اند که تاثیر ضدافسردگی دارد. آنان دریافته‌اند که این ترکیب شیمیایی میتواند به تولید دوباره سلول‌های عصبی کمک کند. بیماری ام اسرخی از مبتلایان به بیماری «ام اس» برای برطرف کردن علائم مشکل خود، به طور قانونی از این دارو استفاده می‌کنند. تحقیقات روی این گیاه برای تولید دارویی به عنوان درمان بیماری‌های ناتوان کننده سیستم عصبی بدن ادامه دارد.
سلامت قلب
دانه ی شاهدانه حاوی ترکیب هایی است که برای سلامت قلب مفید است، از جمله اسید آمینه ی آرژنین. آرژنین پیش ماده ی (پریکرسر) نیتریک اکسید در بدن می باشد که برای افزایش جریان خون و کمک به حفظ فشار خون مفید بوده و باعث منبسط شدن رگها، وجریان خون آزادانه تر میشود.
این موضوع به رگ ها کمک میکند تا از پلاکت خون در امان باشند. زمانی که نیتریک اکسید موجود در بدن کافی نباشد، ریسک بیماری سرخرگ کرونریقلب (CAD) افزایش می یابد. اسید گاما لینولئیک موجود در دانه ی شاهدانه خاصیت ضد التهابی دارد. تحقیقات گذشته همچنین نشان داده است دانه های شاهـدانه میتواند به کاهش فشار خون و لختگی خون کمک کند و به بهبود قلب، بعد از حمله ی قلبی سرعت ببخشد.
سلامت پوست
کمبود اسید چرب به روش های مختلف آشکار می شود، که از رایج ترین آنها مشکلات پوستی همچون اگزما، لکه های سفت روی پوست و پاشنه های ترک خورده می باشد. دانه های شاهـدانه منبع غنی و مطلوبی از اسیدهای چرب در نسبت امگا ۶ به امگا ۳ میباشند. تحقیقات نشان می دهد، روغن دانه ی شاهـدانه میتواند به بهبود علائم درماتیت آتوپیک کمک کند و محتملاً اگزما را تسکین دهد.
سلامت گوارش
دانه های کامل شاهـدانه حاوی فیبر محلول و نامحلول می باشند که باعث سلامت گوارش می شود. فیبر محلول، در یک بافت ژل مانند حل می شود که به کاهش سرعت گوارش کمک می کند. این امر باعث می شود به مدت طولانی تری احساس سیری کنید. مشکلات معدهفیبر نامحلول به هیچ وجه حل نمی شود که باعث می شود حجم مدفوع افزایش یابد. این امر باعث می شود غذا سریع تر در دستگاه گوارش حرکت کرده تا به پاکسازی سالم منجر گردد.
فیبر نقش مهمی را در سلامت گوارش، قلب و پوست ایفا می کند. همچنین امکان بهبود کنترل قندخون، وزن و … را فراهم می سازد.
خواص شاهدانه از نظر طب سنتی
شاهدانه طبق نظر حکمای طب سنتی، از نظر طبیعت، قسمت های مختلف آن متفاوت است. تخم آن خیلی گرم و خشک است. پوست آن سرد و خشک است و از نظر خواص معتقدند که به علت مرکب القوی بودن برگ آن در عین حال که فرح، سرور، نشاط ونیکویی به رنگ رخسار می آورد، مخدر نیز هست و پس از آن سستی می آورد. بعداز آن که آثار قسمت گرم آن نشاط است زایل شد آثار قسمت سرد آن که تخدیر وسستی است ظاهر می شود و اشتهای غذا را از بین می برد.
مسهل است و در درمان یبوست کاربرد دارد.
برای افرادی که دچار احتباس ادرار شده‌اند، کارساز است.
ضد انگل معده است.
در استعمال خارجی به خصوص روی تاول‌ها کاربرد دارد.
گیاه شاهدانه ارزش زیادی برای معالجه کزاز دارد.
گیاه شاهدانه مسکن واقعی و موثری برای درد شکم و معالجه میگرن و درد اعصاب و روماتیسم است.
خوردن برگ آن رطوبت‌های معده را خشک می کند.
روغن شاهدانه گرم و خشک است و برای درد گوش مفید است.
مضرات
لازم به ذکر است که خوردن زیاده از حد آن مضر است و موجب سردرد، تاری دید و درد معده می شود و در موارد مصرف زیاد، استفراغ نیز دیده شده است.
