مغز انسان در صورت نرسیدن اکسیژن، در فاصله ۶-۴ دقیقه دچار مرگ می‌شود. متأسفانه سالانه هزاران نفر به این شکل زندگی خود را از دست می دهند. دو سوم از این افراد را کودکانی تشکیل می‌دهند که اغلب آنها سن زیر سه سال دارند، در عین حال این خطر همه را تهدید می‌نماید.
انسداد راه هوایی در افراد هوشیار اغلب هنگام خوردن رخ می‌دهد. کودکان و شیرخواران ممکن است با همه جور شیئی دچار خفگی شوند. خوراکی‌هایی چون پسته، بادام، فندق، حبه انگور، آب نبات و… اغلب به علت شکل خاص خود باعث خفگی کودکان می‌شوند. البته غیر از غذا، چیزهای غیرخوراکی دیگری چون مهره، تیله، سکه، قطعات اسباب‌بازی و… نیز می‌توانند باعث خفگی کودکان شوند. خندیدن و یا حرف زدن در حین جویدن غذا و بلعیدن آن ممکن است باعث ایجاد خفگی کودکان گردد. به هنگامی که حالت خفگی دست می‌دهد، هرگز محلی را که دیگران در آن هستند ترک نکنید و همانند شکل زیر، با اشاره وضعیت خود را به آنان بفهمانید.
نشانه‌های شخص در حال خفگی
۱- ناتوانی در تنفس و صحبت کردن
۲- ناتوانی در سرفه کردن
۳- تغییر رنگ صورت به کبودی
۴- از دست دادن هوشیاری
زجر تنفسی
هنگامی که راه هوایی کاملاً بسته شده باشد، مصدوم قادر به صحبت کردن، نفس کشیدن و سرفه کردن نیست و به طور غریزی تقلا می‌کند، گردنش را می‌گیرد، هراسان و نگران است و رنگ صورتش کبود می‌شود که به آن «زجر تنفسی» می‌گویند.
در این هنگام بهترین اقدام برای خارج کردن جسم خارجی انجام فوری مراحل زیر است:
ـ مصدوم را از نظر پاسخ‌دهی بررسی کنید. فردی که نتواند حرف بزند یا سرفه کند و گردنش را با دستانش سفت بگیرد، راه تنفسی او کاملاً مسدود شده است.
ـ تشویق به سرفه کردن کودک کنید. سرفه کردن با افزایش فشار داخل قفسه سینه می‌تواند منجر به خروج جسم خارجی شود. اگر این روش جواب نداد، به مرحله بعد بروید.
– هیچگاه به پشت شخص در حال خفگی نزنید، چرا که ممکن است کار مشکل‌تر شود مگر آنکه نیم تنه بالائی شخص رو به پائین باشد.
– انجام مانور هایم لیش
مانور هایم لیش چیست؟
حرکت تکنیکی و ساده هایملیخ شما را قادر می‌سازد تا در حد امکان، اشخاص را از خطر خفگی نجات دهید. با یادگیری این روش، حتی می‌توانید خود را نیز از خطر خفگی برهانید. تأثیر این تکنیک به این دلیل است که در حالت قطع تنفس بیمار، هنوز مقدار قابل توجهی هوا داخل ششها باقی است و با فشردن سریع دستها بر روی شکم مصدوم (بین قفسه سینه و ناف)، ششها فشرده می شوند و هوای موجود در آنها به سمت نای حرکت می‌کند و جسم خارجی را به سمت بیرون حلق می‌راند. خفگی کودکان اغلب به دلیل بلعیدن جسم خارجی رخ می‌دهد. در مورد به کارگیری این تکنیک برای کودکان با احتیاط کامل عمل کنید.
پشت مصدوم بایستید. دست مشت کرده خود را روی شکم (بین ناف و استخوان جناغ سینه) او قرار دهید، دست دیگرتان را روی دست مشت شده قرار دهید و با یک فشار سریع دستتان را به سمت داخل و بالا وارد کنید. این عمل را ۶ تا ۸ بار تکرار کنید. به خاطر داشته باشید دست خود را در محل صحیح قرار دهید تا احتمال آسیب به اعضای داخلی شکم یا احتمال استفراغ در اثر فشار معده کاهش یابد.
این مانور برای کودکان زیر یک سال، زنان باردار و افراد چاق ممنوعیت دارد. برای این افراد به جای ضربه به شکم، با احتیاط به قفسه سینه‌شان ضربه و فشار ناگهانی وارد کنید.
پس از انجام مانور، دوباره دهان مصدوم را بررسی کنید. اگر جسم خارجی نمایان بود، آن را با انگشت محکم بگیرید و بیرون بکشید. اگر مصدوم بیهوش شد و جسم خارج نشد، بلافاصله با ۱۱۵ تماس بگیرید.
جلوگیری از خفگی در نوزادان
در ابتدا سعی کنید جسم خارجی را – در صورتی که قابل مشاهده است – با گرداندن انگشت در داخل دهان نوزاد خارج نمائید. باید مراقب باشید که این کار شما جسم خارجی را بیشتر در حلق کودک فرونبرد. در صورتی که با انگشت موفق به خارج کردن جسم خارجی نشدید، با پاشنه دست به پشت نوزاد بزنید. سر نوزاد باید پائین تر از بدنش قرار بگیرد. در صورتی که با استفاده از روشهای قبلی مشکل برطرف نشد، دو انگشت میانی را مانند شکل، در وسط قفسه سینه نوزاد بگذارید و پنج بار به سرعت رو به پایین فشار دهید. سر نوزاد در این حالت نیز باید پائین‌تر از بدنش قرار بگیرد.
چطور از خفگی کودکان در حین غذا خوردن جلوگیری کنیم؟
فهرست طویلی از غذاهای روزمره وجود دارند که ممکن است باعث ایجاد خفگی کودکان کم سن وسال شوند. این توصیه‌ها به شما کمک می‌کند تا از خفگی ناشی از غذا خوردن در میان نوزادان و نوپایان جلوگیری کنید:
-
به کودک‌تان بیاموزید هنگام غذاخوردن آرام بنشیند و غذا را کاملا بجود و بعد فرو دهد.
-
نگذارید که کودک در حالیکه غذا، آدامس یا آب‌نبات درون دهانش است، بازی کند، بدود یا سوار ماشین شود.
-
با دقت برچسب مواد غذایی را از لحاظ اطلاعات در مورد خطر خفگی کودکان بخوانید.
-
کودکان کم‌سن را با غذاهایی که سفت هستند و سطح صافی دارند و ممکن است به راحتی وارد نای شوند، تغذیه نکنید، غذاهایی مانند تخمه، مغزهای خوراکی و پاپ‌کورن.
-
غذاهای نرمی که ممکن است به گلوی بچه بپرند باید به قطعات کوچک بریده شوند، برای مثال میوه و سبزی خام، پنیر و هات داگ.
مراقبت هایی برای پیشگیری از خفگی کودکان
از آنجا که کودکان تمایل دارند اشیاء را به دهان بگذارند و ببلعند، پیش‌بینی‌های زیر را در مورد خفگی کودکان رعایت کنید:
۱- هرگز اسباب بازی‌های کوچک را که ابعادشان ۴×۲ سانتیمتر و یا کوچکتر است، در اختیار کودکان قرار ندهید. به همین شکل مراقب قطعات کوچک جداشدنی اسباب بازی‌ها نیز باشید.
۲- قرص های داروئی را پس از حل کردن در آب به کودکان بدهید.
۳- برای جلوگیری از خفگی کودکان این اشیاء را از دسترس کودکان دور نگه دارید: سکه، دکمه، بادکنک باد نشده، نخود، لوبیا، دانه تسبیح، تیله‌های شیشه‌ای و سنگی…
۴- این خوراکی‌ها را نیز از دسترس کودکان دور نگه دارید: ذرت بو داده، آجیل، یخ، شکلات، سبزیجات خام، هویج…
۵- کودک در حال خوردن خوراکی نباید بدود، راه برود و یا بازی کند.
