سرانجام دکتر رضوان حکیم زاده به عنوان یکی از معاونان زن دانش آشتیانی از 6ماه گذشته تاکنون این حوزه حساس وزارت آموزش وپرورش را بدست گرفت.وی که عضویت در شورای مرکزی پژوهش سازمان برنامه ریزی پژوهش درآموزش عالی را به عنوان یکی از پست های اجرایی در کارنامه خود به همراه دارد از شتابزدگی هایی که طی چند سال اخیر در خصوص تغییر نظام آموزشی صورت گرفت انتقاد کرد و به عنوان فردی که عضویت در کمیته تخصصی استعدادهای درخشان و امور مربوط به بنیاد ملی نخبگان در دانشگاه تهران نیز بخشی از سوابق اجرایی او محسوب می شود برگزاری آزمون های استعداد درخشان را خیانتی به دانش آموزان می داند که آنها را به جای کودکی کردن به یکباره به دنیای بزرگسالی پرتاپ می کند. مشروح این گفت وگو را می خوانید:
- به عنوان معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش وپرورش که مدت زیادی نیز از انتصاب شما نمی گذرد، از طرح های جدیدی که در این حوزه قرار است اجرا شود بگویید؟
قبل از هر چیز باید به این نکته اشاره کنم که پیش از حضور من در این حوزه، صندلی معاونت ابتدایی برای مدتی خالی بود و کسی مسئولیت این حوزه را برعهده نداشت. من هم از زمانی که آقای دکتر دانش دستور دادند و کارم شروع شد سعی کردم نقش محوری این حوزه را در شورای معاونین آموزش وپرورش پررنگ تر کنم . یکی از طرح های معاونت ارائه دیدگاه های جدید در باره نقش محوری معلمان بخش ابتدایی و تاکید مجدد برهویت بخشی و منزلت آنان است.
در تلاش هستیم سختی های کار معلمان ابتدایی را مورد بازیابی قرار دهیم.از این رو فرم های ارتقا وارزیابی در حال تهیه است که در آن اقتضائات وشرایط کارمعلمان دیده خواهد شد.
یکی دیگر از برنامه های این حوزه ، چک کردن اعتبارات تخصیص یافته به معاونت ابتدایی است تا کنون به دلایل متعدد اعتباراتی که به بخش ابتدایی اختصاص یافته بود خیلی مطابق انتظارات نبود.طبق بررسی های انجام شده فقط 8 درصد این اعتبارات اختصاص یافته بود.درحالیکه مطابق پیش بینی های سازمان برنامه وبودجه باید حدود 50 درصد اعتبارات به معاونت ابتدایی تخصیص می یافت، که خوشبختانه توانستیم این مسئله را نیز حل کنیم.
بحث تملک داری و تعمیر و تجهیز مدارس نیز یکی دیگر از برنامه های ماست که به آن نیز ورود پیدا کرده ایم و به زودی اثرات مطلوب آن مشاهده خواهد شد.
- در حوزه عشایری و مناطق محروم چطور؟
همانطور که می دانید دانش آموزان و معلمان سخت کوش عشایری بیش از سایرین درحوزه تعلیم وتربیت نیاز به توجه وکمک دارند.
لذا در این بخش هم برنامه هایی در دست اجراست. به عنوان مثال در چهار استان هرمزگان ،کرمان ،سیستان وبلوچستان و آذربایجان غربی آمارهایی را در باره شاخص های اصلی مربوط به شرایط آموزش به دست آوردیم؛ نظیر نرخ پوشش دانش آموزان و نیروی انسانی موجود و مورد نیاز ،فضای آموزشی موجود ومورد نیاز ،شاخص های بهداشتی وشاخص های مربوط به فضاهای ورزشی. در این مناطق براساس درجه محرومیت و نوع عاملی که باعث این عدم پوشش تحصیلی شده را تفکیک شد که البته این کار برای اولین بار انجام شده است. با این استانها مکاتبه کردیم واز آنها خواستیم که راهکارهای خود را در این زمینه ارائه کنند.آنها نیز این کار را کردند بنابراین مراحل اول و دوم کار که شامل شناسایی مناطق وتبیین وضعیت موجود واستخراج راهکارها ی هر منطقه بود را انجام دادیم.حال باید با کمک سازمان های دیگری که در این زمینه سهیم هستند در جهت حل معضلات آنان اقدام کنیم و حتی از سازمانهای مردمی و بنیادهای خیریه نیزکمک بگیریم.
- اما به جزاین چهار استان ،استانهای دیگری نیز هستند که جزومناطق محروم محسوب می شوند و نیازمند کمک هستند.
بله همینطوراست.انتخاب این چهار استان به منزله این نیست که استانهای دیگر نیازی به کمک ندارندولی این چهار استان نیازمندتر هستند.که براساس گزارش شورای هماهنگی مناطق محروم این چهار منطقه به لحاظ شاخص ها نامناسب ترین وضعیت آموزشی را دارند مسلما پس از این 4 استان سراغ استان های دیگر هم خواهیم رفت.پیگیر مشکلات معلمان عشایری نیز هستیم .بخاطر اینکه این افراد به دلیل جابه جایی عشایر عزیز کوچ نشین قادر به قرارگرفتن در یک مکان نیستند لذا در شرایط سختی به سر می برند سعی کردیم برای این معلمان تسهیلاتی را درنظر بگیریم.
همچنین از سال گذشته پوشش حداکثری رایگان مناطق محروم دوزبانه را در مناطق عشایری در دستور کار قرار داده ایم.
- یکی از موضوعاتی که در حوزه ابتدایی همواره محل چالش است سیستم ارزشیابی توصیفی و حذف نمره از کارنامه درسی است، نظر شما دراین خصوص چیست ؟آیا نیاز به بازنگری دارد؟
در اولین جلسه سراسری معاونان آموزش وپرورش نظرات متعددی در این خصوص مطرح شد وجمع بندی نهایی این بودکه چالش هایی در این خصوص وجود دارد.حتی در جلساتی که با معلمان وخانواده ها داشتیم این چالش ها مورد بررسی قرار گرفت.یکی از رویکردهای اصلی ما این است که با شجاعت با مسائل برخورد کنیم و دنبال دفاع تعصب آمیز و بدون منطق علمی نباشیم.
ایده ارزشیابی توصیفی یک ایده مترقی است ولی در اجرا با مشکلاتی همراه بوده و همین مسئله سبب شد که به اهداف خود نرسد.لذا یکی از برنامه های معاونت آسیب شناسی واصلاح برنامه ارزشیابی توصیفی است و درصددیم تغییرات لازم را به صورت مرحله ای انجام دهیم.
- در خصوص پایه ششم دبستان چطور ؟ همانطور که می دانید ایجاد این پایه در مقطع ابتدایی نیز یکی دیگر از این چالش هاست در این خصوص چه برنامه ای دارید؟
به نظر بنده اضافه کردن پایه ششم به دوره دبستان یک اقدام شتاب زده بود.زمانی که این طرح اجرا شد آموزش و پرو.رش به شدت با کمبود معلم روبه رو شد. درواقع معلمانی که باید در پایه ششم تدریس می کردند در دوره ابتدایی وجود نداشت لذا از معلمان مقطع دبیرستان استفاده شده که اثرات مخربی برکیفیت آموزشی داشته است.
مشکل بعدی این است وقتی مدارسی برای 5 کلاس درسی ساخته می شود مسلما فضای فیزیکی برای یک کلاس اضافی ندارند.از سوی دیگر باید روی برنامه های درسی این پایه کار کارشناسی می شد که این کارصورت نگرفت.تداخل دانش آموزان پایه اول با ششم در یک مدرسه نیز به دلیل فاصله سنی آنها چندان کار درست تربیتی نبود.
- بنابراین ممکن است احتمال بازنگری ویا حذف پایه ششم وجود داشته باشد؟
نباید در هر تغییری شتاب زده عمل کنیم .نیاز به کار کارشناسی است. باید بسترهای لازم فراهم شود، صرف تغییر مشکلی را حل نمی کند.فعلا راهکاری را که درنظر گرفتیم این است که مقطع اول ،دوم وسوم را از سه پایه بعدی جدا کنیم البته این اقدام در مدارسی که امکانات لازم را دارد امکانپذیر است.زیرا در هنوز بسیاری از مناطق واستانها شرایط و امکانات برای این جداسازی فراهم نیست.
- در حوزه کتاب های درسی نیز شایعاتی مطرح است در خصوص حذف برخی دروس وصفحات درسی که درآن مضامینی مانندشهادت ،ایثار وفداکاری وجود دارد، آیا این مضامین درحال تغییر است؟
متولی تالیف کتب درسی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش وپرورش است. در این خصوص هم آقای محمدیان توضیحات مبسوطی ارائه کردند و گفتند که این مطالب شایعاتی بیش نیست و درباره حذف مضامین شهادت ،ایثار و فداکاری در کتب درسی هیچ برنامه ای وجود ندارد.
حتی مسائلی در خصوص حذف درس قرآن از دوره ابتدایی مطرح شد که تکذیب کردیم زیرا همین امسال در نمایشگاه بین المللی قران کریم ،وزارت آموزش وپرورش به عنوان دستگاه اول دولتی برای ترویج فرهنگ قرآنی معرفی شد،آن وقت ما قرآن را از کتب درسی حذف می کنیم؟!
من همواره تاکید دارم که قرآن کتاب اصلی زندگی است و براساس آن می توان بهترین نظام تشویق وتنبیه را پایه ریزی کرد.
- در دو سال اخیر بحث حذف تعطیلی روزهای پنج شنبه همواره مطرح بود.آیا این موضوع همچنان مطرح است ؟
در مورد تعطیلی پنج شنبه ها باید به این نکته اشاره کنم که مشکلی در دوره تحصیلی ابتدایی داریم و آن این است که ابلاغ کاری معلمان در دبستان ها 24 است درحالیکه اکنون آنها 25 ساعت در هفته کار می کنندوهمین مسئله مورد اعتراض آنان قرار گرفته است.
این اختلاف قابل قبول نیست، باید برطرف شود،در سال تحصیلی آینده با تعدیل ساعت کاری یا پرداخت اعتبار بیشتر این مشکل رابرطرف می سازیم .در این خصوص پی گیری های لازم را انجام دادیم وامیدوارم به راهکاری دست بیابیم که حقوق معلمان عزیزمان ضایع نشود.
همانطور که اطلاع دارید هیات دولت مصوبه ای را در خصوص ساعت کاری 9 استان درنظر گرفته است آیا فکر می کنید این تغییر ساعت کاری سبب تغییردر ساعت شروع به کار مدارس هم خواهد شد ؟
-بر اساس بررسی هایی که صورت گرفته، ساعات شروع به کار مدارس ابتدایی در کشور ما نسبت به دیگر کشورهایی که نظام آموزشی پیشرو دارند بسیار زود تر است.درواقع دراین کشورها ساعت شروع به کار دبستان ها ساعت 9 صبح است و دلیل آن هم این است که معتقدند دانش آموزان باید با نشاط کامل به مدرسه بروند و احساس خستگی نکنند.
اما در مورد کشور ما با وجود تفاوت های آب وهوایی در تمام استانها ساعت شروع به کار مدارس یکی است و به نظر من منطقی نیست. ایران کشوری 4 فصل است و شرایط آب وهوایی متفاوتی دارد لذا این انتظار که همه چیز باید به صورت متمرکز وبا شرایط یکسان انجام شود قابل قبول نیست. زیرا برخی استان ها دارای گرمای بیش از و برخی دارای سرمای بیش از حد هستند لذا لازم است به دلیل این شرایط آب وهوایی متفاوت انعطاف پذیری به خرج دهیم. البته باید به سمتی پیش برویم که فضاهای آموزشی متناسب با محیط ساخته شود ومدارس از تجهیزات لازم با توجه به شرایط اقلیمی آن منطقه برخوردار باشند.لذا امیدواریم با یک کار کارشناسی راه حل منطقی برای این موضوع بیابیم و از همکاری سازمان های مرتبط نیز استفاده کنیم .به عنوان مثال وزیر محترم آموزش وپرورش در بازدیدی که از مدارس کودکان استثنایی داشتند به این نتیجه رسیدند که باید در ساعات درسی این مدارس به دلیل شرایط جسمی آنان بازنگری صورت گیرد که خوشبختانه مورد پیگیری هم قرار گرفت.
- همانطور که اشاره کردید تخصیص اعتبارات یکی از موانع برای اجرای برنامه های شماست برای رفع این موانع چه فکری کرده اید؟
ما تصمیم گرفتیم فقط برنامه هایی را اجرا می کنیم که اعتبار مصوب داشته باشد به عبارتی اگر یک لیست یا فهرستی از عناوین متعدد را ارائه کنیم و بگوییم که فلان کار را انجام می دهیم ولی اعتباری نداشته باشد این برنامه در این معاونت اجرا نمی شود.
امسال هم یک برآورد بودجه ای داشتیم و از جناب وزیر خواستیم با توجه به امکانات و شرایط موجود هرکدام از برنامه هایی که به آن اعتبار تخصیص می یابد را به ما اعلام کنند تابرروی آن کار کنیم و برنامه هایی که اعتبار ندارند را کناربگذاریم.
رویکردمان در این مدت مواجه شدن با مسائل به صورت شفاف بوده، وقتی می توانیم راه حلی مناسب برای معضلات موجود بیابیم که ابتدا تمام مسئله را به صورت درست بازنمایی کنیم به عنوان مثال در شاخص های پوششی که امسال داشتیم اختلافی بین درصدی که اعلام شده بود و درصدی که سازمان آمار ارائه داده بود وجود داشت.دلیلش هم این بود که ما فرصت آموزشی را برای حدود 400هزار تبعه خارجی در آموزش وپرورش فراهم کردیم و به آن افتخار هم می کنیم، اما اضافه کردن این تعداد به آماری که مربوط به نرخ پوشش کودکان ایرانی است به ما آمار اشتباه را می دهد و فاصله ای که بین پوشش واقعی و آماراین دانش آموزان وجود دارد نادیده گرفته می شود. لذا امسال گفتم حتما آمار درست را اعلام خواهیم کرد، حتی اگر این صداقت منجر به قضاوت نادرست شده و بگویند در دوران معاونت حکیم زاده این رشد پوشش دانش آموزان مطلوب نبوده است!
- به نظر شما الگوی فعلی مدارس کشور الگوی مناسبی است؟
- انتقاداتی وجود دارد از این رو در صدد ارائه مدل مطلوبی از مدرسه هستیم .در این مدل می خواهیم کودکی را در مدارس به رسمیت بشناسیم و به آنها احترام بگذاریم و آنها را به یکباره به دنیای بزرگسالان پرتاپ نکنیم. درهمین راستا مخالف جدی برگزاری آزمون تیزهوشان در مقطع اول متوسطه هستم و معتقدیم که برگزاری این آزمون ها علاوه بر آسیب هایی جدی روحی وروانی که به دانش آموزان وارد می کند باعث می شود جریان اصلی تربیت و آموزش مهارت ها در دوره ابتدایی و حتی پیش دبستان مخدوش شود و مورد تهدید جدی قرار گیرد لذا تمام تلاش مان را به کارخواهیم گرفت که دبستان ها فضایی با نشاط برای کودکان باشد.
