پلاکت ها، اجزای کوچک مسطحی هستند که در خون وجود دارند و از بقیه سلو ل های خونی بسیار کوچک ترند. این ساختارها حاوی آنزیم هایی هستند که باعث انعقاد خون می شوند.در این مقاله می خواهیم به عوامل کاهش پلاکت خون بپردازیم.
وظیفه اصلی پلاکت ها جلوگیری از خون ریزی و خارج شدن گلبول قرمز از داخل رگ است. علامت Plt در آزمایش خون نشان دهنده تعداد پلاکت ها در هر میلی لیتر مکعب خون است و عدد مربوط به آن معمولا بزرگ ترین عدد برگه آزمایش خون است.
پلاکت بین ۱۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر میلی مترمکعب خون برای بزرگسالان طبیعی است. در نوزادان این مقدار کمی بیشتر است. همچنین پلاکت زیر ۵۰ هزار یا بیشتر از یک میلیون غیر طبیعی است و نیازمند توجه خاص است.
دسته بندی علل کاهش پلاکت خون
نارسایی مغز استخوان
نارسایی مغز استخوان یا سرکوب مغز استخوان حالتی است که همه سلول های خونی مانند گویچه سرخ، گویچه سفید و پلاکت دچار کاهش تولید می شوند. به همین دلیل ما در بیماران همزمان کم خونی، ضعف ایمنی و اختلال انعقاد خون داریم.
کمبود تغذیه ای
کمبود مواد مورد نیاز خون سازی منجر به اختلال در تولید پلاکت نیز می شود. از جمله این موارد می توان به آهن اشاره نمود که نقش مهمی در خون سازی بدن دارد.
عفونت های ویروسی
برخی عفونت های ویروسی می توانند موجب کاهش پلاکت خون شوند. برای مثال زمانی که فردی در مرحله حاد بیماری ایدز قرار دارد یعنی ۲ الی ۴ هفته پس از ورود ویروس به بدن، ممکن است با علائمی مواجه شود که از جمله آن ها کاهش گلبول های سفید خون و پلاکت ها می باشد.
انعقاد داخل عروقی منتشر
اختلال انعقادی منتشر که به معنی فعال شدن سیستم انعقاد خون به صورت منتشر در رگ های مختلف بدن است. حالتی خطرناک و کشنده است که به دلایل مختلفی مانند سرطان، بیماری های زنان، عفونت، مسمومیت و مارگزیدگی رخ می دهد. همزمان مصرف پلاکتها و پروتئینهای انعقادی باعث کاهش آنها در پلاسما شده و امکان دارد که منجر به خونریزی شدید شود.
مصرف برخی داروها
هپارین یک گلیکوزآمینو گلیکان بسیار سولفاتهاست که به عنوان یک داروی ضدانعقاد تزریقی استفاده میشود. مصرف این دارو هم می تواند موجب کاهش پلاکت خون شود. همین طور مصرف آسپیرین یا سایر داروهای ضد التهاب غیراستروییدی و داروهای ضد دیابت خوراکی هم می توانند موجب کاهش پلاکت خون شوند.
بزرگی طحال
حال عضوی از دستگاه لنفاوی محسوب می شود که زیر قفسه سینه و سمت چپ بدن واقع شده است. این عضو کوچک و نرم در دوران جنینی، وظیفه خونسازی را به عهده دار و پس از آن تصفیه خون و نیز تقویت سیستم ایمنی را با نگهداری از گلبولهای سالم قرمز و سفید و پلاکت خون به عهده میگیرد. بزرگ شدن طحال موجب کاهش پلاکت خون می شود.
پره اکلامپسی
از عوارض دوران بارداری و یک اختلال چندارگانی است. ین بیماری یکی از علتهای مهم مرگ و میر مادران باردار میباشد که باعث عوارض جنینی و مادری میشود. یکی از عوارض این بیماری کاهش تعداد پلاکت در خون است.
کم خونی
کم خونی یا آنمی اختلال خونی شایعی است که در آن گلبولهای قرمز و یا هموگلوبین کافی در خون وجود ندارد.
لوسمی یا سرطان خون
لوسمی گروهی از انواع سرطان است که معمولاً از مغز استخوان شروع میشود و باعث شکلگیری تعداد زیادی گلبول سفید غیرطبیعی میگردد. با توجه به اختلال در عملکرد مغز استخوان از عوارض این بیماری می توان به کاهش پلاکت خون اشاره نمود.
انواع وراثتی کمبود پلاکت
کاهش پلاکت خون می تواند دلایل وراثتی هم داشته باشد.
شیمی درمانی بعد از سرطان
داروهای شیمی درمانی از طریق گردش خون به همه جای بدن منتقل شده، هر گونه رشد و تکثیر را متوقف کرده یا کاهش می دهند. یکی از این نقاط، مغز استخوان است. کاهش رشد و تکثیر در مغز استخوان می تواند موجب آنمی، نوتروپنی و ترومبوسیتوپنی که همان کاهش پلاکت خون است، شود.
آی تی پی
اگر هیچ کدام از این موارد گفته شده دلیل کاهش پلاکت نبود و هیچ دلیل دیگری هم پیدا نشد، آن وقت می توان مطمئن شد بیمار دچار آی تی پی است؛ یعنی کمبود پلاکتی که دلیل آن شناخته شده نیست.