علاوه بر این با گرم شدن هوا فسادپذیری مواد غذایی بیش از حد معمول اتفاق میافتد و افراد بیشتر در معرض مسمومیت با غذاهای فاسد قرار میگیرند. مسمومیتهای غذایی انواع مختلفی دارند و بسته به نوع میکروب و سیستم ایمنی بدن افراد، میتوانند گذرا یا خطرناک باشند.
به گفته دکتر مسعود مردانی، فوقتخصص بیماریهای عفونی، بیماریهایی مثل وبا به دنبال مصرف آب آلوده و اسهالهای حاد عفونی در پی مصرف غذا یا آب آلوده از خطرناکترین بیماریهایی است که بخصوص در فصل گرما افراد با آن مواجه میشوند. رعایت نکات بهداشتی در مورد مصرف آب و غذا و رعایت بهداشت فردی از مهمترین راهکارهای پیشگیری از ابتلا به این بیماریهاست.
نان خامهای را با احتیاط مصرف کنید!
زمان فاسد شدن بعضی از مواد غذایی مثل نان خامهای کمتر از یک ساعت است. یکی از مسمومیتهای شایعی که در این فصل ممکن است اتفاق افتد، مسمومیتی به نام استافیلوکوک (Staphylococcus) است. این میکروب بخصوص نان خامهای و شیرینیهای تر را گرفتار میکند، اما میتواند در سوسیس و کالباس و انواع ساندویچهای سرد و گرم نیز دیده شود. علامت این میکروب استفراغهای مکرر است. فرد چند ساعت پس از خوردن شیرینی خامهای، سوسیس و کالباس یا غذای حاضری ممکن است گرفتار شود. استفراغ بر اثر این مسمومیت به اندازهای است که تمام محتویات معده فرد بیرون میآید و در حدود 24 ساعت با ورود هر ماده غذایی به معده، فرد استفراغ میکند. معمولا بعد از این دوره بیماری بهبود پیدا میکند، اما اگر شدت پیدا کند، فرد به سرم یا آمپول نیاز پیدا میکند. این مسمومیت با تب همراه نیست و در روند درمان به مصرف آنتیبیوتیک احتیاج نیست.
خطر مصرف کنسروهای جوشانده نشده
یکی از بیماریهایی که به دنبال خوب جوشانده نشدن کنسروها ایجاد میشود، مسمومیت غذایی به نام بوتولیسم (Botulism) است. این مسمومیت به دنبال استفاده از کنسروهای جوشانده نشده مثل کنسرو تن ماهی، لوبیا و انواع غذاهای کنسروی (که در بستهبندی آنها خللی بهوجود آمده باشد) ایجاد میشود. این باکتری، عامل ایجاد مسمومیت بسیار خطرناکی است و بخصوص اگر قوطی تن باد کرده باشد، ایجاد میشود. در این شرایط فرد پس از خوردن غذا دچار خشکی دهان میشود، افتادگی پلک ایجاد میشود، افراد احساس سستی و ضعف کرده و دو بینی پیدا میکنند.
این مسمومیت بسیار خطرناک است و اگر بسرعت به بیمار رسیدگی نشود و داروی آنتی توکسین این سم را به بیمار نزنند، ممکن است حتی به مرگ منجر شود. بنابراین توجه به جوشاندن کنسروها در عدم ابتلا به این مسمومیت اهمیت بسیاری دارد.
در موارد ایجاد مسمومیت غذایی به دلیل وجود سم بوتولیسم، علاوه بر سیستم گوارش، سیستم اعصاب مرکزی و محیطی و دستگاه تنفسی درگیر میشود و علائم در همه این قسمتها ممکن است بروز پیدا کند.
باکتری حاصل از برنج شب مانده
یک مسمومیت شایع دیگر در فصل گرما به دنبال خوردن برنج شب مانده ایجاد میشود. مصرف برنجی که از شب قبل باقی میماند و داخل یخچال قرار داده نمیشود، مشکلات بسیاری ایجاد میکند. مصرف غذای مانده بیرون از یخچال باعث ایجاد حالت تهوع، دلدرد و مسمومیت غذایی میشود. عامل این بیماری باکتری باسیلوس سرئوس (Bacillus cereus) است. علائم این بیماری در بعضی بیماران اسهال و در بعضی افراد استفراغ است، اما در هر صورت بیمار باید بستری شود و داروی ضداسهال و ضداستفراغ دریافت کند و معمولا در مدت کمتر از 48 ساعت بهبودی حاصل میشود.
غذاهای گوشتی را سرد نگه دارید
یکی دیگر از مسمومیتهایی که در فصل تابستان رایج است، مسمومیت با غذاهای گوشتی بخصوص هنگام سفر است. اگر در رستورانها و بخصوص رستورانهای بین راه گوشت در یخچال نگهداری نشود، میکروبی به نام کلستریدیوم (Clostridium) در آن ایجاد میشود. مشخصه این میکروب این است که بین 12 ساعت تا یک روز بعد از خوردن غذای آلوده، فرد دردهای پیچشی شکمی شدید همراه با حالت تهوع احساس میکند.
این دردهای شکمی معمولا غیرقابل تحمل است. با مراجعه به پزشک، اگر پزشک تشخیص دهد اصلاح آب و الکترولیت انجام میشود. غذا خوردن از راه دهان برای مدتی ممنوع میشود تا روده استراحت کند. با تزریق سرم و داروهای ضدپیچش، ضددرد و ضداستفراغ بیماری کنترل میشود و بهبود پیدا میکند. این بیماری به مصرف آنتیبیوتیک برای درمان نیاز ندارد.
میکروبها را به خانواده راه ندهید
برای جلوگیری از بروز این مسمومیتها و عوارض آنها بهتر است از خوردن غذا در رستورانها یا حداقل رستورانهایی که از بهداشت آنها مطمئن نیستید، تا جای ممکن پرهیز شود.
بسیاری از غذاها مثل سالاد اولویه، شیرینیهای خامهای، سوسیس و کالباس اگر خارج از یخچال نگهداری شوند، فسادپذیری بسیار بالایی دارند و باید از مصرف آنها خودداری شود.
از فروشندههای دورهگرد مواد غذایی تهیه نکنیم و سعی کنیم از مواد غذایی بستهبندی و پاستوریزه استفاده کنیم.
لازم است میوهها و سبزیجات پیش از مصرف بخوبی شسته و ضدعفونی شوند و از سلامت آب مصرفی برای شستن آنها نیز اطمینان حاصل شود. رعایت موارد بهداشتی هنگام سفر اهمیت بیشتری دارد و افراد باید دقت کنند در فضاهای شناخته نشده غذا و نوشیدنی مصرف نکنند و ابتدا از سلامت غذای مصرفی مطمئن شوند.
مسمومیت با آب آلوده
عارضه دیگری که در فصل تابستان اتفاق میافتد، مصرف آب آلوده است. ممکن است در سفرهای تابستانی افراد به دلیل در دسترس نبودن آب لولهکشی، از آب چاه استفاده کنند. باید بدانیم که آب چاه همیشه آلوده است، مگر خلاف آن ثابت شود. در صورت نوشیدن آب چاه، فرد دچار انواع بیماریهای عفونی ازجمله وبا، بیماریهای حاد عفونی یا بیماریهای انگلی میشود.
تنها راه پیشگیری این است که آب را جوشانده و بعد از خنک شدن مصرف کرد.
آب آلوده منشا بسیاری از بیماریهای عفونی است که سردسته آنها بیماریهای اسهالی هستند. این بیماریها با تب، درد شکم و اسهال شدید همراه میشود. بیماریهای انگلی نیز با درد شکم، اما بدون تب بروز پیدا میکند که در ایران نیز رایج است.