سازمان حفاظت محیط زیست، این روزها یکی از دستاوردهای زیست محیطی دولت یازدهم را تلاش برای حفاظت از آخرین بازماندگان یوزپلنگ آسیایی که سالهاست تنها در ایران باقی مانده‌اند اعلام می‌کند، در حالی عدم تلاش سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از یوزپلنگ و پایش جمعیت این گربه‌سان در خطر انقراض یکی از بزرگترین نقطه ضعف‌های این سازمان به شمار می‌رود. گربه‌سانی که طبق گفته متخصصان، کمتر از 40 قلاده از آن سطح کشور باقی مانده و قاعدتا می‌بایست تا کنون به مرکز توجه سازمان حفاظت محیط زیست بدل شده باشد. چه آنکه معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، خود، طی چهار سال گذشته همواره انتقادات رسانه‌ها و درخواست‌های فعالان حیات وحش را در رابطه با وضعیت سایر گونه‌های جانوری نادیده گرفته است، تنها با این توجیه که اولویت سازمان حفاظت محیط زیست در حفاظت از حیات وحش، متمرکز بر گونه‌های بومی و در خطر انقراض یعنی یوزپلنگ و پلنگ است نه سایر گونه‌ها. اما متاسفانه آنچه در عمل شاهد هستیم این است که تا کنون برای مهار دو عامل اصلی انقراض یوزپلنگ، یعنی تصادفات جاده‌ای و چرای دام در زیستگاه‌های یوز، هیچ اقدامی صورت نگرفته است.
انفعال سازمان حفاظت محیط زیست در برابر آفتی که از گله‌های دام به جان یوزپلنگ افتاده
تعامل سازمان حفاظت محیط زیست با ادارات کل منابع طبیعی استان‌ها به منظور پرداخت حقوق عرفی دامداران در زیستگاه‌های اصلی یوز و در نتیجه خروج دامداران از این زیستگاه‌ها یکی از مهمترین اقداماتی است که سازمان حفاظت محیط زیست همواره می‌توانسته در راستای حفاظت از بازماندگان یوز در ایران محقق سازد چرا که تعلیف دام در زیستگاه‌های یوز، با از بین بردن پوشش گیاهی و کاهش جمعیت گونه‌های وابسته به آن، یوزپلنگ را با کاهش طعمه مواجه می‌کند. علاوه بر آن کشتار یوزپلنگ توسط سگ‌های گله و دامدارانی که به انحاء مختلف در صدد حفاظت از دامهایشان بر‌می‌آیند همواره یکی از مهمتری عوامل تلفات یوزپلنگ به شمار رفته است. با این حال، تا کنون نسبت به پاکسازی هیچ‌کدام از زیستگاه‌های یوزپلنگ از دامداری‌ها اقدامی صورت نگرفته است.
85هزار یورویی که متعلق به یوزپلنگ بود اما برای یوزپلنگ هزینه نشد!
حتی، "انجمن یوزپلنگ ایرانی" که به دلیل تلاش در زمینه حفاظت از یوز، جایزه تقی ابتکار را دریافت کرده، چهار سال پیش پیش موفق شد از اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) اعتباری معادل 85،000 یورو به‌منظور پرداخت حقوق عرفی و مستحدثات دامداران در پارک ملی توران که یکی از مهمترین زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی به شمار می‌رود دریافت کند. اما در کمال ناباوری این مبلغ که بنا بود در اختیار اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان گذاشته شده و با همکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان این زیستگاه را از آسیب‌های دامداری سنتی در امان نگه دارد با سرنوشتی ناملعوم مواجه شده و تا کنون مرهمی بر زخم‌های یوزپلنگ آسیایی نگذاشته است.
حتی یک قدم برای ایمن‌سازی جاده‌ها برداشته نشد!
در حالی که از بین رفتن یوزپلنگ‌ها در تصادفات جاده‌هایی که بدون رعایت ملاحظات زیست محیطی احداث شده و قلب زیستگاهشان را شکافته یکی از دو عامل اصلی کاهش جمعیت این گونه محسوب می‌شود سازمان حفاظت محیط زیست حتی نسبت به فنس‌کشی مسافت اندکی از یکی از این جاده‌های حادثه‌خیز هم اقدام نکرده است. فنس‌کشی مسافتی 12 کیلومتری از جاده عباس‌آباد (محور شاهرود تا سبزوار در جاده مشهد) که طی سه سال گذشته، 6 قلاده یوز را بر اثر تصادف با خودروهای عبوری به کام مرگ فرستاده یکی از ابتدایی‌ترین اقداماتی است که پیشنهاد آن به دنبال مرگ آخرین قربانی این جاده در اردیبهشت سال 95 مطرح و با قول مساعد مسئولان وزارت راه مبنی بر انجام عملیات فنس کشی و آماده سازی زیرآبگذرها برای عبور حیات وحش همراه شد. ایمن سازی نقاط حادثه‌خیز جاده‌های کشور حتی بارها مورد استقبال نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و وعده تامین اعتبار را از سوی آنها به همراه داشت. با این وجود پس از گذشت یک سال، فنس کشی تنها همان مسافت 12 کیلومتری از جاده عباس آباد هم نه تنها هنوز به پایان نرسیده بلکه خبری از آغاز عملیات مربوطه هم منتشر نشده است.
2 میلیون دلاری که گفتند با آن روند انقراض یوز را معکوس کرده‌اند اما ...
گری لوییس آذر ماه سال 94 در مراسم گرامیداشت روز جهانی یوزپلنگ با اشاره به کمک دو میلیون دلاری سازمان ملل به ایران برای حفاظت از یوزپلنگ اعلام کرد: 12 سال همکاری مشترک سازمان ملل و سازمان حفاظت محیط زیست سبب شده امروزه روند انقراض یوزپلنگ در ایران معکوس شود. در این مراسم معصومه ابتکار، آمار توله یوزپلنگ‌های مشاهده شده از ابتدای سال 94 را 18 قلاده اعلام کرد. آماری رضایت‌بخش که مهر تاییدی بود بر ادعای معکوس شدن روند انقراض این گربه‌سان در سراسر جهان. آماری که ساعاتی بعد با پیگیری فعالان محیط زیست و رسانه‌ها کذب از آب درآمد و سرانجام چند روز بعد سازمان حفاظت محیط زیست این آمار رویایی و کذب را را اشتباه لفظی خواند و با توضیح اینکه این نوع اشتباهات در مصاحبه ها کاملا رایج و طبیعی است، کل یوزپلنگ‌های شناسایی شده از ابتدای سال، اعم از مادر و توله را 18 قلاده اعلام کرد. آماری که دیگر نمی‌توانست گواهی بر معکوس شدن روند انقراض یوز به حساب بیاید و علاوه بر آن همچنان توسط برخی کارشناسان محیط زیست غیرواقعی دانسته شد.
دروغی که به جامعه جهانی گفته شد اما اصلاح آن به سایت‌های خودمانی محدود شد!
این در حالی است که آمار کذب تصویربرداری از 18 توله یوز در وب سایت سازمان ملل و در نتیجه وب‌سایت‌های بین‌المللی هرگز اصلاح نشد و احتمالا جامعه جهانی همچنان ادعای رویایی معکوس شدن روند انقراض یوزپلنگ آسیایی را مدیون کمک‌های سازمان ملل و البته تلاش‌های سازمان حفاظت محیط زیست می‌داند بی‌خبر از آنکه پس از گذشت چند ماه، مدیرعامل انجمن یوز آسیایی در گفت‌وگو با رسانه‌ها خبر از شناسایی تنها دو ماه یوز در سراسر کشور داد و پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی هم سرانجام در گفت‌وگو با رسانه‌ها به وضعیت نگران کننده جمعیت یوزپلنگ اعتراف کرد.
حتی مرگ یوزپلنگ‌ها هم مورد پیگیری قرار نمی‌گیرد
پرونده اخبار مرگ یوزپلنگ‌ها که اغلب پس از پیگیری‌های مکرر رسانه‌ها و فعالان زیست محیطی سرانجام با چند روز تاخیر توسط سازمان حفاظت محیط زیست اعلام می‌شود تا کنون به ندرت مختومه شده و اغلب بدون دستگیری عامل کشتار و یا در برخی موراد بدون اعلام علت مرگ حیوان، به فراموشی سپرده می‌شود. کشف لاشه یوزپلنگی که بهمن 94 در شمال منطقه حفاظت شده توران با ضربات سنگ و چوب از پای درآمده بود یکی از مواردی است علیرغم وعده پیگیری، شناسایی و مجازات متخلفان از سوی سازمان حفاظت محیط زیست به دست فراموشی سپرده شده است.
اما در حالی که به جرات می‌توان گفت تا کنون در عمل برای حفاظت از یوزپلنگ و مهار عوامل تلفات آن اقدامی صورت نگرفته، در حالی که حتی آمار تقریبی از جمعیت این گربه‌سان در سطح کشور در دست نداریم و در حالی که علیرغم استقبال نمایندگان مجلس از تهیه لایحه حمایت از گونه‌های در خطر انقراض، سازمان محیط زیست اقدامی در این زمینه معمول نداشته، این سازمان اکنون عملکرد خود را در زمینه حفاظت ازیوزپلنگ، از دستاوردهای دولت یازدهم قلمداد کرده و از یک سو به درج عکس یوزپلنگ آسیایی بر لباس تیم ملی فوتبال و از سوی دیگر به تداوم پروژهای ملی و بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی مباهات می‌کند. بی‌آنکه توضیح دهد اقداماتی نمایشی مانند درج تصویر یوزپلنگی که نه از جمعیت آن آگاهی داریم و نه راهکاری برای جلوگیری از انقراضش داریم بر روی پیراهن تیم ملی فوتبال، لیوان‌ها و کانکس‌های تبلیغاتی چه سودی خواهد داشت؛ بی‌آنکه توضیح دهد پروژهای که به تداوم آن افتخار می‌کنیم و توانسته اعتباری دو میلیون دولاری از سازمان ملل برای حفاظت از یوز دریافت کند تا کنون چه باری از دوش بازماندگان یوزپلنگ آسیایی در مسیر بقا، برداشته است.
در راستای مانورهای تبلیغاتی سازمان حفاظت محیط زیست که این روزها با نزدیک شدن به انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری، به ستاد انتخاباتی بیشتر می‌ماند، طی روزهای گذشته، کانالی تحت عنوان «دستاوردهای محیط زیستی دولت تدبیر و امید» در تلگرام راه‌اندازی شد. از آنجا که این به اصطلاح "دستاوردهای محیط زیستی دولت تدبیر و امید" که یکی پس از دیگری به‌صورت شماره‌بندی شده از طریق این کانال تلگرامی در فضای مجازی و سپس به‌فاصله چند ساعت از طریق رسانه‌های وابسته به دولت منتشر می‌شوند، بعضاً با واقعیت‌ها فاصله بسیار دارند، با انتشار سلسله گزارش‌هایی، صحت و سقم ادعاهای مطرح شده‌ای را که تحت عنوان «دستاوردهای محیط زیستی دولت تدبیر و امید» به افکار عمومی تزریق می‌شود به صورت مستند، بررسی و به‌منظور تنویر افکار عمومی در اختیار علاقمندان قرار می‌دهد.
