با گذشت بیش از یک ماه از آغاز سال جاری، وعده مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر ساماندهی مراکز نگهداری از حیات وحش تا پایان سال 95، هنوز محقق نشده است. از یک سو مراکز نگهداری از حیات وحشی که موفق به کسب مجوز سازمان حفاظت محیط زیست شده‌اند، آن طور که باید و شاید، ضوابط دستورالعمل نگهداری از حیوانات را رعایت نمی‌کنند و از سوی دیگر، طبق آمار ارائه شده توسط این سازمان در روز گذشته، در حال حاضر 5 مرکز نگهداری از حیات وحش، همچنان بدون مجوز سازمان حفاظت محیط زیست به فعالیت مشغول هستند که باغ وحش شیراز و باغ وحش مشهد دو مورد از این مراکز هستند. دو باغ وحش با مساحت، تعداد حیوانات و قدمتی به مراتب بیشتر از سایر مراکز نگهداری از حیات وحش در سطح کشور که هر از گاه خبرساز شده و مورد انتقاد فعالان زیست محیطی واقع می‌شوند اما همچنان نه مهر تایید سازمان حفاظت محیط زیست شامل حالشان شده و نه تعطیلی‌شان به طور جدی مورد پیگیری مسئولان این سازمان واقع می‌شود. باغ وحش وکیل‌آباد مشهد که به گفته مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست، اوایل پاییز 95، فرصتی سه ساله برای بازسازی را بدون هیچ اقدامی پشت سر گذاشته و با توجه به عدم وجود خلاء قانونی برای تعطیلی باغ وحش‌های متخلف، انتظار می‌رفت تا پایان سال 95 با پیگیری سازمان حفاظت محیط زیست تعطیل شود همچنان فعال است و از باغ وحش شیراز که یک سالی است بازسازی را آغاز کرده خبری مبنی بر دریافت مجوز به گوش نمی‌رسد.
پرسش‌های در رابطه با وضعیت باغ وحش شیراز با شهره مطلع، فعال حیات وحش شیراز. مشروح این پرسش و پاسخ را در ادامه می‌خوانید:
سال گذشته خبر از آغاز بازسازی باغ وحش شیراز دادید و ابراز امیدواری کردید حال و روز حیوانات این باغ وحش که هر از گاه، انتقاداتی را به همراه داشته رو به بهبود بگذارد. از وضعیت کنونی باغ وحش شیراز بگویید.
مطلع: همانطور که می‌دانید، سال گذشته، استفاده از حیوانات وحشی در سیرک‌های کشور پایان یافت. سیرک شیراز با بیش از 80 حیوان غیراهلی شامل 30 شیر آفریقایی، خرس سیاه، خرس قهوه‌ای، میمون و حیواناتی چون روباه و شغال و پرندگان شکاری که همواره در قفس‌هایی در کنار چادر سیرک به نمایش گذاشته می‌شدند هم از این قاعده مستثنی نبود و مدیران این مجموعه کلیه این حیوانات را به باغ وحش شیراز منتقل کردند. حیواناتی که تمام عمر خود را در قفس‌هایی متحرک گذرانده بودند و باید منتظر ایجاد جایگاه‌هایی ثابت در باغ وحش شیراز می‌شدند تا سال‌های بازنشستگی خود را در آرامش بگذرانند. به علاوه، وضعیت قفس‌های حیوانات ساکن در باغ وحش شیراز هم نامناسب بود. اکنون بعد از گذشت یک سال از آغاز بازسازی این باغ وحش، پیشرفت بهسازی مجموعه رضایت‌بخش است و حدود نیمی از کار به پایان رسیده؛ البته به طور موقت. در واقع مدیران این مجموعه به دنبال وام بانکی هستند تا با همکاری یکی از برجسته‌ترین معماران شیراز، باغ وحش را به پارک وحشی به روز و مطابق با استانداردهای بین‌المللی تبدیل کنند اما تا زمان فراهم شدن شرایط، بازسازی موقت جایگاه‌های حیوانات را آغاز کرده و به نیمه رسانده‌اند.
لطفا درباره وضعیت و جایگاه حیوانات بیشتر توضیح دهید. کدام حیوانات وضعیت مناسب دارند و کدام نامناسب؟
مطلع: از ده‌ها شیر موجود در باغ وحش شیراز، که سی قلاده از آنها از سیرک به باغ وحش منتقل شده‌اند، به جز ده قلاده، الباقی به جایگاه‌های جدید منتقل شده‌اند که وضعیتشان کاملا رضایت‌بخش است. به جرأت می‌توان گفت جایگاه بازسازی شده شیرهای باغ وحش شیراز، در سطح کشور، بی‌نظیر است. همچنین جایگاه خرس سیاه، کفتار، تشی و شترمرغ به نظر کاملا ایده‌آل می‌رسد.
بسیاری از معترضان و علاقه‌مندان حیوانات بارها خواهان تعطیلی این باغ وحش شده‌اند. چرا فعالان حیات وحش به طور جدی پیگیر تعطیلی این مجموعه نمی‌شوند؟
مطلع: درخواست بهسازی مرکزی با وسعت حدود 10 هکتار، که میزبان بیشترین تعداد حیوانات وحشی در سطح کشور است به مراتب منطقی‌تر از درخواست تعطیلی آن است. اگر این باغ وحش تعطیل شود، جایی برای نگهداری از این تعداد حیوان در هیچ یک از استان‌های کشور وجود ندارد. به علاوه، مدیران این مجموعه، بازسازی باغ وحش را به طور جدی آغاز کرده‌اند و بدین ترتیب می‌توانیم امیدوار باشیم باغ وحش، شیراز پناهگاهی برای گونه‌های آسیب‌دیده حیات وحش به شمار رود. از دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز هم که بر درمان حیوانات باغ وحش شیراز نظارت دارند درخواست کرده‌ایم که پس از پایان بازسازی باغ وحش، طی تعاملی با سازمان حفاظت محیط زیست و مدیران باغ وحش، درمان و بازپروری گونه‌های آسیب‌دیده حیات وحش را برعهده گیرند تا این گونه حیوانات برای درمان به دانشکده و برای نگهداری و بازپروری به باغ وحش شیراز منتقل شوند. حتی موافقت کردند کلینیکی تحت نظارت دانشکده در باغ وحش راه‌اندازی شود تا معاینه، درمان و بازپروری حیوانات وحشی در باغ وحش و تحت نظر استادان دانشکده انجام شده و بستری برای تحقیقات و آشنایی دانشجویان با حیات وحش فراهم شود. بدین ترتیب باری از دوش مسئولان درمان و بازپروری حیات وحش در تهران هم برداشته خواهد شد و دیگر لزومی برای انتقال حیوانات آسیب‌دیده به تهران نخواهد بود.
چرا روند بازسازی کند انجام می‌شود؟ ظاهرا حدود یک سال باقی مانده!
مطلع: متاسفانه باغ‌های وحش و باغ‌های پرندگان در کشور، نه توسط دولت حمایت می‌شوند نه اتحادیه‌ای دارند و نه توانسته‌اند بخش خصوصی را برای سرمایه‌گذاری ترغیب کنند. بنابراین تمام مخارج بهسازی و خورد و خوراک حیوانات را به تنهایی به دوش می‌کشند که با توجه به تعداد نه چندان قابل توجه بازدیدکنندگان، درآمد قابل توجهی جهت جبران این مخارج نخواهند داشت. در نتیجه، کمبود منابع مالی در روند بهسازی تاخیر ایجاد می‌کند. جذب بخش خصوصی، کلید بهسازی باغ وحش‌هاست و بدون شک سازمان حفاظت محیط زیست می‌تواند با رایزنی‌هایی برای ترغیب بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در این مجموعه‌ها نقشی به سزا ایفا کند. در مورد باغ وحش شیراز، سازمان حفاظت محیط زیست می‌توانست مقدمات اخذ وام بانکی برای این مجموعه را تسهیل کند. متاسفانه سازمان حفاظت محیط زیست اراده چندانی برای بهسازی یا حتی تعطیل کردن باغ وحش‌های غیراستاندارد به نمایش نگذاشته.
حرف آخر؟
مطلع: مشکلی که در تمام باغ‌وحش‌های کشور شاهد هستیم، نگهداری و بعضا توله‌کِشی از حیوانات اهلی یعنی سگ و گربه است. با توجه به اینکه این حیوانات جزو حیات وحش محسوب نشده و طبیعتا نباید در باغ وحش نگهداری شوند و البته هیچ بازدیده‌کننده‌ای به منظور مشاهده این حیوانات وارد باغ وحش نمی‌شود از سازمان حفاظت محیط زیست درخواست کردیم نگهداری از این حیوانات را که عموما بدترین جایگاه‌ها یا بهتر بگویم قفس‌ها را در باغ وحش، اشغال کرده‌اند، ممنوع کرده و از صاحبان این مجموعه‌ها بخواهد حیوانات اهلی را از باغ وحش خارج کنند اما تاکنون تدبیری در این باره اتخاذ نشده و متاسفانه اغلب باغ وحش‌های کشور در شرایطی اسفبار به نگهداری از سگ و گربه مشغول هستند. با این حال چندی پیش از مدیریت باغ وحش شیراز این قول را گرفته‌ایم که در اسرع وقت نسبت به ایجاد محوطه‌ای مناسب برای نگهداری سه گربه و چندین سگ از نژادهای مختلف که در این مجموعه نگهداری می‌شوند اقدام کنند.
باغ وحش وکیل‌آباد مشهد که علی‌رغم پایان مهلت سه ساله از سوی سازمان حفاظت محیط زیست هنوز اقدامی جهت بهسازی صورت نداده همچنان بدون مجوز سازمان حفاظت محیط زیست به فعالیت ادامه می‌دهد که وضعیت حیوانات ساکن در آن، طی روزهای آینده در گفت‌وگویی با فعالان محیط زیست منطقه در آینده منتشر خواهد شد.
