جرم دندان، یک لایه نرم و چسبناک باکتری است که روی دندان‌هایتان، پرشدگی‌ها، لثه‌ها، و زبان ایجاد می‌شود.
وقتی لایه‌های متعددی از جرم با موادمعدنی موجود در بزاق ترکیب می‌شود، به ماده‌ای آهکی و گچی سفیدرنگی تبدیل می‌شود که رسوب یا تاتار نام دارد.
رسوب زمینه را برای رشد باکتری‌های دهانی که از قند موجود در غذاهایی که می‌خورید تغذیه می‌کنند، فراهم می‌کنند. بعلاوه اینکه این ماده در طی این فرآیند اسید تولید می‌کند که مینای دندان را از بین برده و موجود پوسیدگی‌های دندانی می‌شود. باکتری همچنین سمومی تولید می‌کند که منجر به مشکلات متعدد لثه می‌شود.
عوامل مختلفی با ایجاد جرم دندان‌ها در ارتباط است، مثل بهداشت ضعیف دهان و دندان، روش نادرست مسواک زدن، انتخاب‌های بد غذایی، ارث و نداشتن مراقبت‌های تخصصی.
حفظ بهداشت دندان‌ها رمز پیشگیری از ایجاد جرم می‌باشد. شما باید:
– دندان‌هایتان را با یک خمیردندان خوب روزی دو بار مسواک بزنید. از یک مسواک نرم استفاده کنید که برسی نرم و صاف داشته باشد. مسواک را با زاویه ۴۵ درجه از خط لثه‌تان نگه دارید.
– حتماً زبانتان را هم مسواک بزنید زیرا زبان به رشد باکتری‌هایی که منجر به ایجاد جرم می‌شود کمک می‌کند.
– به طور منظم برای تمیز کردن دندان‌ها و لثه‌هایتان از نخ دندان استفاده کنید.
علاوه بر بهداشت منظم دندان‌ها، می‌توانید از بعضی روش‌های طبیعی هم برای از بین بردان جرم دندان استفاده کنید. یادتان باشد، وقتی جرم دندان‌هایتان با موادمعدنی ترکیب شود، دیگر برداشتن آن از روی دندان‌ها بسیار دشوار است. ولی اگر به صورت منظم جرم روی دندان‌ها را از بین ببرید، می‌توانید از بروز پوسیدگی‌های دندان در دراز مدت جلوگیری کنید.
در زیر به ۱۰ روش طبیعی برای از بین بردن جرم دندان اشاره می‌کنیم:
۱- روغن‌کشی
روغن‌کشی یک روش بسیار قدیمی است که به سلامت دهان کمک کرده و جرم‌های روی دندان‌ها را هم از بین می‌برد. روغن نارگیل طبیعی برای این روش بسیار عالی است زیرا سرشار از اسید لائوریک است که خاصیت ضدالتهابی و ضدمیکروبی دارد.
یک تحقیق که در سال ۲۰۱۵ انجام گرفت، پیشنهاد می‌کند که روغن‌کشی با روغن نارگیل برای کاهش ایجاد جرم دندان بسیار موثر است.
۱) یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل طبیعی را در دهانتان بریزید و به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه آن را در دهانتان بچرخانید و به همه قسمت‌های آن برسانید.
۲) آن را بیرون بریزید. به هیچ عنوان آن را غرغره نکنید یا قورت ندهید.
۳) دندان‌هایتان را مثل همیشه مسواک بزنید.
۴) این کار را هر روز صبح قبل از صبحانه تکرار کنید.
بعلاوه بر اینکه می‌توانید روزانه چند قطره روغن نارگیل را هم روی لثه‌هایتان ماساژ دهید. روغن‌کشی را می‌توانید با روغن کنجد گرم هم انجام دهید.
۲- جوش‌شیرین
جوش‌شیرین که بیکربنات‌سدیم هم نامیده می‌شود، روش خانگی عالی برای از بین بردن جرم دندان‌هاست. این ماده اسید را در دهان خنثی کرده و درنتیجه میزان باکتری‌های مضر را در دهان کم می‌کند. همچنین به سفید کردن دندان‌ها کمک می‌کند.
در تحقیقی که در سال ۲۰۰۸ انجام گرفت، مشخص شد که خمیر جوش‌شیرین یا پودر آن به طور بسیار موثرتری نسبت به سایر محصولات موجب از بین رفتن جرم‌های دندان می‌شود.
– مقدار کمی جوش‌شیرین را روی مسواک خشک خود بریزید و دندان‌هایتان را با آن مسواک کنید. سپس دهانتان را با آب ولرم بشویید.
– همچنین می‌توانید، یک قاشق چاخوری نمک را با ۲ قاشق چایخوری جوش‌شیرین مخلوط کنید. مسواکتان را روی این مخلوط بزنید و سپس دندان‌ها را با آن مسواک بزنید.
– یک روش دیگر این است که یک قاشق چایخوری جوش‌شیرین را به میزان کافی آب اکسیژنه ۵ درصد مخلوط کنید تا خمیر درست شود. سپس از آن برای مسواک زدن دندان‌ها و لثه‌ها استفاده کنید.
هر کدام از این روش‌ها را یک یا دو بار در هفته تکرار کنید.
نکته: به میزان زیاد از جوش‌شیرین استفاده نکنید زیرا به مرور زمان موجب از بین بردن مینای دندان می‌شود.
۳- گواوا
هم میوه و هم برگ‌های گوارا عوامل فوق‌العاده ضدجرم به حساب می‌آیند که به از بین بردن جرم‌های انباشته‌شده روی دندان‌ها و لثه‌ها کمک می‌کند. بعلاوه، خاصیت ضدالتهابی و تسکینی هم دارد که به کاهش تورم و درد لثه‌ها کمک می‌کند.
در تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام گرفت، مشخص شد که عصاره برگ گوارا موجب کاهش چسبیدن جرم‌ها به دندان می‌شود.
– چند برگ لطیف گواوا را بشویید و آنها را به طور کامل در دهانتان بجوید. سپس بیرون بیندازید. اینکار را روزانه برای کاهش خطر ایجاد جرم روی دندان‌ها تکرار کنید.
– یک تکه گوارا نارس بردارید، روی آن نمک بپاشید و آن را آرام بجوید. اینکار را به مدت چند روز یک تا دو بار در روز تکرار کنید.
– همچنین می‌توانید از دهان‌شویی محتوی عصاره برگ گواوا استفاده کنید.
۴- آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا در مقابله با بیماری‌های لثه که بخاطر وجود جرم ایجاد می‌شود، بسیار موثر است. آلوئه‌ورا که آنتی‌میکروبی است، باکتری‌هایی که موجب ایجاد جرم دندان می‌شوند را از بین می‌برد. همچنین با بوی بد دهان هم مبارزه می‌کند.
در تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام گرفت، مشخص شد که آلوئه‌ورا تاثیری مشابه دهان‌شوی کلرهکسیدین بر روی جرم دهان دارد.
۱) آلوئه‌ورا را باز کرده و گوشت آن را بیرون آورید.
۲) گوشت میوه را مستقیم روی دندان‌ها و لثه‌هایتان بمالید.
۳) بگذارید ۱۰ دقیقه بماند، سپس آن را با آب سرد شستشو دهید.
۴) اینکار را دو بار در روز انجام دهید.
۵- سیر
سیر له‌شده سالهاست که بعنوان یک درمان خانگی برای برطرف کردن دندان‌درد مصرف می‌شود. از آن می‌توان برای مقابله با میکروب‌های داخل دندان که موجب جرم می‌شوند هم استفاده کرد.
در تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام گرفت، مشخص شد که یک دهان‌شوی گیاهی که حاوی سیر، روغن درخت چای و ریحان است، ایجاد کولونی‌های میکروبی را کاهش داده که آن را به یک عامل ضدجرم تبدیل کرده است.
– یک قاشق چایخوری پودر سیر را با کمی روغن‌زیتون مخلوط کنید. این مخلوط را روی دندان‌هایتان بمالید، چند دقیقه صبر کنید، سپس آن را با آب ولرم شستشو دهید. اینکار را دو بار در روز انجام دهید.
– برای سلامت دهان و دندان همچنین می‌توانید یک یا ۲ حبه سیر را به طور روزانه بجوید. اینکار بوی بد دهان که بخاطر باکتری‌های دهان ایجاد می‌شوند را هم از بین می‌برد.
۶- سرکه سفید
سرکه سفید حاوی اسید استیک است که می‌تواند به پیشگیری از تخریب مینای دندان و همچنین جلوگیری از تجمع جرم روی دندان‌ها کمک کند. همچنین خواص آنتی‌باکتریال دارد.
در تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام گرفت، مشخص شد که درمقایسه با آب مقطر و گلیسریل، میزان قابل‌توجهی از انحلال دکستران جرم در سرکه دیده شده است.
۱) ۲ قاشق چایخوری سرکه سفید و یک قاشق چایخوری نمک را در نصف لیوان آب گرم حل کنید.
۲) یک یا دو بار در روز دهانتان را این مخلوط آبکشی کنید.
۷- پوست پرتقال
پوست پرتقال اغلب بعنوان سفیدکننده طبیعی دندان برای از بین بردن لکه‌های روی دادن استفاده می‌شود.
بعلاوه اینکه، لیمونین موجود در پوست پرتقال بدون آسیب رساندن به مینای دندانتان، جرم‌های روی دندان را از بین می‌برد. ویتامین C موجود در آن هم از رشد میکروارگانیسم‌ها روی دندان جلوگیری می‌کند.
۱) قبل از خواب قسمت داخلی پوست پرتقال تازه را مستقیم روی دندان‌ها و لثه‌هایتان بمالید.
۲) شستشو ندهید و بگذارید شب تا صبح بماند و صبح آن را بشویید.
۳) برای تمیز و سفید نگه داشتن دندان‌ها به میزان لازم این کار را تکرار کنید.
اگر پوست پرتقال تازه در دسترس ندارید، می‌توانید از پودر پوست پرتقال خشک هم استفاده کنید.
۸- روغن رزماری
اسانس رزماری بعنوان یک ضدعفونی‌کننده برای باکتری‌های دهانی عمل می‌کند. می‌تواند از ایجاد جرم و پوسیدگی جلوگیری کرده و بوی بد دهان را نیز رفع کند.
در تحقیقی که در سال ۲۰۱۲ انجام گرفت، مشخص شد که عصاره گیاهی رزماری از رشد باکتری‌های دهان، فعالیت گلوکوسیل‌ترانسفراز، تولید گلوکان و ایجاد جرم جلوگیری می‌کند.
۱) ۲ یا ۳ قطره از اسانس رزماری را با یک قاشق غذاخوری آب یا روغن حامل مخلوط کنید.
۲) مخلوط را در دهانتان بچرخانید و اینکار را ۱۰ دقیقه ادامه دهید.
۳) آن را بیرون بریزید و به طور عادی مسواک بزنید. حواستان باشد که مخلوط را غرغره نکنید یا قورت ندهید.
۴) اینکار را روزی دو بار تکرار کنید.
اگر اسانس رزماری در خانه ندارید می‌توانید از اسانس مریم‌گلی یا آویشن هم استفاده کنید.
۹- چای سیاه
آب کشیدن دندان‌ها با چای سیاه بخاطر خواص آنتی‌اکسیدانی و آنتی‌میکروبی آن، می‌تواند باکتری‌های دهان را کنترل کرده و خطر ایجاد جرم را کاهش دهد. علاوه بر اینکه منبع بسیار غنی از فلوراید است.
این ماده معدنی به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند، کیفیت مینای دندان را تقویت کرده و توانایی باکتری‌های دهانی برا یتولید اسید که موجب پوسیدگی دندان‌ها می‌شود را کاهش می‌دهد.
در یک تحقیق که در سال ۲۰۱۱ انجام گرفت، چای سبز ایرانی غنی‌شده با فلوراید و چای سیاه، خواص آنتی‌باکتریال دارند.
۱) یک عدد چای کیسه‌ای سیاه را در یک فنجان آب داغ بیندازید و بگذارید ۵ دقیقه بماند.
۲) کیسه را فشار دهید تا همه محتوی فلوراید آن خارج شود سپس آن را بیرون بیندازید.
۳) بگذارید چای سرد شود، سپس آن را بعنوان مایع دهان‌شوی استفاده کنید.
۴) اینکار را روزی یکبار تکرار کنید.
۱۰- پنیر
پنیر به تولید بزاق آلکالین که اسید جرم (پلاک) را خنثی می‌کند، کمک می‌کند. همچنین لایه‌ای محافظ دور دندان‌هایتان ایجاد می‌کند که اسید باکتری جرم را دور نگه می‌دارد. بعلاوه، حاوی کلسیم و فسفات است که به تجدید موادمعدنی دندان‌هایتان کمک می‌کند.
در تحقیقی که در سال ۲۰۱۲ انجام گرفت، مشخص شد که پنیر بدون قند اضافه می‌تواند با افزایش کلسیم و فسفات در جرم دندان، از پوسیدگی دندان جلوگیری کند.
یک تکه پنیر سفت بعد از غذا بخورید تا از ایجاد جرم روی دندان‌ها جلوگیری کنید.
نکاتی دیگر
– برای تحریک غدد بزاقی‌تان، غذاها پرادویه بخورید. بزاق به تمیز نگه داشتن دهان و لثه‌ها کمک می‌کند و درنتیجه از بروز بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند.
– یک ساعت بعد از خوردن غذا، یک سیب سفت گاز بزنید. اینکار دندان‌هایتان را تمیز کرده و لثه‌ها را هم تقویت می‌کند.
– خوردن انجیر هم می‌تواند دندان‌هایتان را تقویت کرده و جریان بزاق را تحریک کند. دقت کنید که آنها را خوب و کامل بجوید.
– مصرف غذاهای فراوری‌شده که حاوی قند و نشاسته هستند را محدود کنید. باکتری‌های دهانی از قند موجود در غذاهایی که می‌خورید تغذیه می‌کنند.
– حداقل سالی یکبار دندان‌هایتان را نزد متخصص جرم‌گیری کنید.
