یکی از مهمترین موضوعات حقوقی که با ضمانت اجراهای قانونی نیز روبرو شده، راههای مالک شدن است که در این گزارش، آنچه در مورد این نوع معامله لازم است بدانید ذکر شده است.
*از نظر قانون افراد تنها میتوانند به چهار طریق مالک شوند:
1_ یکی از این طرق «احیای اراضی موات و حیازت اشیا مباحه» است. در توضیح باید گفت که منظور از احیای اراضی موات، مالک شدن زمینهای بدون مالک و بدون استفاده از طریق عمران و آبادی آنهاست؛ به این ترتیب که شخص در زمین بیصاحبی که سابقه عمران هم ندارد، اقدام به زراعت، درختکاری یا ساخت بنا کند و از این طریق زمین را مالک شود. اما منظور از حیازت اشیا مباحه، سیطره و تسلط مادی اشخاص بر چیزهای بدون مالک است. در هر سرزمین منابعی وجود دارد که مالک خاص نداشته و عموم مردم حق استفاده از آنها را دارند.
2_ حال اگر افراد به قصد تملک از این اموال و منابع بهرهبرداری کنند تا میزانی که استفاده بردهاند مالک محسوب میشوند. بهعنوان مثال، فردی که حیوان رها در طبیعت را شکار میکند، طبق این قاعده مالک آن شناخته میشود.
در حال حاضر به دلیل حفظ مصالح عمومی، زمینهای بدون استفاده و ثروتهای عمومی در اختیار حکومت اسلامی قرار دارد تا با توجه به مصالح کشور، درباره آنها تصمیم گرفته و اقدام شود، بنابراین شاهد هستیم که محدودیتهای بسیاری در مورد احیای اراضی موات و حیازت مباحات وجود دارد. راه دیگر تملک، «قرارداد» است مانند اینکه کسی به صورت قانونی مالی را از دیگری خریداری کند یا هدیه بگیرد.
3_ قانونگذار راه دیگر مالک شدن افراد را «اخذ به شفعه» بیان کرده است. منظور از حق به شفعه این است که در صورتی که ملک یا زمینی متعلق به دو نفر باشد و یکى از آنها سهم خود را به فردی دیگر بفروشد؛ شریک حق دارد قیمتى را که مشترى داده است به او بدهد و سهمی را که خریداری کرده برای خود کند.
4_ «ارث» دیگر سببی است که افراد را به صورت قهری در مقام مالک قرار میدهد. بنابراین اگر کسی به ترتیبی غیر از این چهار راه مالی را به دست آورد، قانون مالکیت او بر مال مورد نظر را قبول نمیکند و محترم نمیشمارد.