آن‌هایی که گه‌گاه ریشه‌های ازدواج نکردن هم‌سن‌های خود را جویا می‌شوند، بعضا به یک پاسخ می‌رسند: کیس مناسب پیدا نکرده‌ایم.
این اتفاق در گفتمان عمومی این سال‌ها برای دختران بیش‌تر مطرح می‌شود، به این معنا که عموما در برخی محافل مطرح می‌شود که پسران کم شده اند و افزایش تعداد دختران در مقایسه با پسران باعث شده است که در اصلاح «کیس ازدواج» برای دختران کم باشد. اما آمارهای رسمی و بررسی آنها نشان می‌دهد این ادعا، ادعای صحیح و درستی نیست و واقعیت را در جای دیگری باید جست.
براساس آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی که به بررسی تفاوت‌های جنسیتی و وضعیت ازدواج در کشور پرداخته است، فرضیه کم بودن تعداد پسران در مقایسه با دختران و تاثیر آن بر مقوله ازدواج به کلی رد می‌شود.
استدلال پژوهشگر این سازمان درباره رد کمبود پسر در مقایسه با دختران در سن ازدواج اما این است که براساس آخرین سرشماری، تعداد پسران هرگز ازدواج نکرده در گروه‌های سنی ۱۵ تا ۳۴ بیش از دختران است. به طوریکه در سال ۱۳۹۰ بیش از ۵۵۸ هزار نفر از مردان در گروه سنی ۳۰ تا ۳۴ ازدواج نکرده اند، در حالی که این رقم برای دختران در این گروه سنی ۵۳۳ هزار نفر است.
اما آن چیزی که باعث می‌شود ماجرای کمبود کیس ازدواج برای دختران در جامعه ایران را اندکی به واقعیت نزدیک کند، تبصره‌های فرهنگی است. به طوریکه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارش خود آورده است:« با توجه به اینکه در نظام عرفی ازدواج در ایران، مردان تمایل دارند با زنانی کوچکتر از خود ازدواج نمایند و این میزان معمولاً یک فاصله سنی 3- 5 ساله است باید بررسی شود در صورتی که مردان با زنانی کوچکتر از خود ازدواج کنند وضعیت به چه شکلی خواهد بود.
همانطور که در جدول قابل مشاهده است تفاضل مردان هر گروه سنی با زنان یک پنجه کوچکتر نشان از کمبود مردان در سن ازدواج و فزونی زنان به ویژه در در گروه سنی 25-29 ساله و 30- 34 ساله دارد. امری که میتواند در صورتی که مردان اصرار به ازدواج با زنان کوچکتر از خود داشته باشند(تمایلی فرهنگی )منجر به کاهش ازدواج در این دو گروه سنی باشد.
بررسی دیتا‌های این جدول نشان می‌دهد وقتی تعداد مردان ازدواج نکرده را با زنان ازدواج نکرده در یک پنجه کوچکتر از خود مقایسه کنیم، به این واقعیت می‌رسیم که در این بین، تعداد دختران ازدواج نکرده کمتر می‌شود و این آمار تاییدی است بر این ادعا که پسران ایرانی با دختران کم‌سن تر از خود ازدواج می‌کنند و این اتفاق باعث می‌شود که در گروه سنی ۳۰ تا ۳۴ سال، کیس ازدواج برای دختران کمتر باشد.
به بیان مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی«مسئله کمبود مردان در مقایسه زنان نیز پدیده جمعیتی نبوده و تنها در صورتی موضوعیت دارد که به لحاظ عرفی و هنجاری مردان اصرار به ازدواج با زنانی کوچکتر از خود داشته باشند. بنابراین مضیقه ازدواج نیز موضوعی اجتماعی فرهنگی است نه مسئله جمعیتی. »
