درحالیکه بیش از 20 سال از صدور حکم پلمپ کارخانه روغن‌نباتی‌قو و خروج آن از تهران می‌گذرد ولی مدیران این مجموعه با حمایت معاونت سیاسی امنیتی فرمانداری، شرایط بد اقتصادی و بیکاری کارگران را علت عدم تعطیلی کارخانه عنوان کرده و از تحقق دستوری لازم الاجرا که به سلامتی مردم گره خورده سر باز می‌زندد.
*پرونده کارخانه قو همچنان باز است
اوایل سال 73 بود که به‌دلیل روند فعالیت کارخانه قو، حجم بالای تولید انواع روغن خوراکی، ایجاد مشکلات زیست‌محیطی و پیرو شکایات عدیده از مزاحمت‌های ناشی از فعالیت آن، همچون انتشار بو، سر و صدا و فاضلاب که مزاحمت شاخص آن بوی زننده در محیط اطراف برای ساکنان بود زمزمه‌های رفتن این کارخانه به گوش رسید.
محمد حقانی، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران، با اشاره به حجم شکایات مردمی از فعالیت کارخانه روغن نباتی می‌گوید: شهروندان محله باغ‌آذری و بعثت از پساب و بوی بد این کارخانه به‌شدت گلایه‌مند هستند.
ازآنجایی که ضلع جنوبی این کارخانه مجاورت مستقیم با منازل مسکونی داشت و براساس شکواییه اهالی، شهرداری براساس بند 20 ماده 55 قانون شهرداری‌ها به صدور رأی تعطیلی کارخانه در تاریخ 16 فروردین سال 73 با پیش‌بینی مهلت سه ساله اقدام کرد که به لحاظ عدم اعتراض به رأی صادره ،قطعی و لازم‌الاجرا شد، اما داستان کارخانه قو با رأی اولیه به پایان نرسید.
در تاریخ اول آبان سال 73 رأی تکمیلی با تاکید بر تایید رأی تعطیلی قبلی و ارائه راهکارهای کارشناسی برای تعدیل مزاحمت‌های موجود با مهلت 45 روزه صادر که مجددا قطعی شد. مدیرعامل وقت کارخانه طی نامه‌ای در 25 بهمن‌ماه همان سال درخواست مهلتی 10 ساله جهت انتقال کارخانه را اعلام و جدول زمان‌بندی انتقال را نیز ارائه می‌دهد؛ با موافقت و پذیرش این درخواست از سوی شرکت به‌طور مشروط و با ارائه تمهیدات و ابلاغ به شهردار منطقه 16 طی نامه‌ای موضوع پیگیری می‌شود تا مدیریت کارخانه نسبت به تعهدات خود عمل کند.
اما پس از اتمام مهلت خواسته شده این کارخانه همچنان در دل پایتخت به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
در تاریخ 28 اسفند سال 84، شهرداری منطقه از مدیرکل سیاسی انتظامی استانداری تهران درخواست توقف فعالیت کارخانه را می‌کند، با هماهنگی شورای تامین استان در استانداری جلسه‌ای با حضور مدیر کارخانه و مسئولان مرتبط برگزار و قرار بر این می‌شود که ارائه طرح زمان‌بندی انتقال تا تاریخ 20 خرداد 85 به فرمانداری تهران انجام شود، از آن زمان شهرداری منطقه طی مکاتبات متعدد از معاونت سیاسی و انتظامی فرمانداری تهران درخواست طرح زمان‌بندی انتقال کارخانه قو را برابر توافقات جلسه هماهنگی شورای تامین استان می‌کند که بی‌پاسخ می‌ماند.
در تاریخ اردیبهشت‌ماه سال 87 مکاتبه‌ای با ریاست سازمان صنایع و معادن انجام و ضمن اشاره به عدم پاسخگویی فرمانداری پیشنهاد می‌شود موضوع در کارگروه صنعت و معدن بررسی شود.
با توجه به شکایات متعدد در تاریخ 22 اسفند سال 90، رأی نهایی تعطیلی از سوی شورای شهر تهران صادر و در آن قید می‌شود که کارخانه مذکور می‌باید تا پایان شهریور 92 نسبت به انتقال به خارج از شهر اقدام کند. پس از آن نامه‌ای در تاریخ 9 مهرماه سال 92 به معاونت سیاسی انتظامی فرمانداری تهران جهت پیگیری ارسال می‌شود که باز بی‌پاسخ می‌ماند.
در 6 بهمن ماه بار دیگر جلسه‌ای برای انتقال این کارخانه برگزار می‌شود، در این مدت نیز کارخانه به یک شرکت خصوصی واگذار شده است.
اما بار دیگر پرونده کارخانه نیمه‌تعطیل قو در سال 93 با پیگیری رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران در دستور کار قرار گرفته و به طور مستمر پیگیری می شود،اماطبق گفته محمد حقانی رئیس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران باید اذعان داشت که پرونده کارخانه روغن نباتی قو بعد از گذشت 20 سال هنوز به نتیجه ای نرسیده است.
*اصرار به ماندن آلاینده ای چون "قو "در تهران
فرمانداری تهران حامی اصلی صاحبان کارخانه قو برای باقی ماندن در پایتخت است. فرماندار تهران درباره زمان خروج این کارخانه که سال‌های پیش قرار بود برای همیشه با تهران خداحافظی کند، می‌گوید: نمی‌توانیم یک شبه کارخانه‌ای با ۳۰ سال قدمت و صدها کارگر را تعطیل کنیم، اکنون باید با برخی اقدامات، مانند استفاده از فیلتر و اقدامات فنی، جلوی آلودگی را بگیریم و سپس در واگذاری زمین مناسب همکاری کنیم که به نظر من این انتقال شاید پنج سال طول بکشد.
رحمت الله حافظی رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهراندر تشریح آخرین وضعیت کارخانه روغن نباتی قو با بیان اینکه در خصوص مقابله با آلاینده ای شهر تهران تعلل صورت می‌پذیرد افزود: متاسفانه مسئولان با لطافت و ظرافت از این مسئله عبور کرده و موضوع سلامت مردم در اولویت‌های آنان نیست.
وی با اشاره به این که فعال بودن بخش اقتصادی و مسائلی از این قبیل بیشتر مورد توجه مسئولان قرار گرفته اظهار داشت: این عوارض کارخانه مستهلک 70ساله قو بیش از فواید آن است.
وی با تاکید بر این که شورا به عنوان پارلمان شهری همواره سعی در همراهی دولت و ممانعت از بروز حرکت های تند در سطح جامعه داشته است، گفت: اما در مقابل انتظار می رود که مسئولین مربوطه نیز برای سلامت جامعه ارزش قائل شوند،چرا که حکم پلمپ این مجموعه و خروج آن از شهر به دلیل آلودگی‌های زیست محیطی مربوط به 20سال پیش بوده است.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران با بیان این که باید پرسید که در این 20سال چه اقداماتی جهت خروج این مجموعه از شهر به انجام رسیده است، افزود: در واقع نباید انتظار داشت که همه چیز را از ابتدا شروع کرد چرا که این کارخانه و مسئولین آن از فرجه و فرصت 20ساله جهت خروج برخوردار بوده‌اند.
حافظی در ادامه به دو درخواست 10ساله مسئولان این کارخانه جهت خروج از تهران اشاره کرد و گفت: متاسفانه علی رغم گذشت 20سال از صدور حکم پلمپ هیچ گام مثبتی جهت خروج تا به امروز برداشته نشده که این امر به خوبی بیانگر آن است که مباشات معاونت سیاسی امنیتی فرمانداری با مجموعه روغن قو خارج از روال قانونی و مورد پذیرش شهروندان و شورای شهر است.
محمد حقانی رئیس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران نیز در گفتگو با خبرنگار ما در این باره می گوید: طبق قانون و رای 20 ماده 55 شهرداری ها این کارخانه باید هرچه سریع‌تر از شهر تهران خارج شود ولی متاسفانه برخی از سازمان ها در این زمینه شهرداری را یاری نمی کنند.
وی گفت: شاید مسائل دیگری پشت پرده باشد اما تنها راه نجات و پیشنهاد کمیسیون محیط زیست این است که این محوطه روغن نباتی را به کمیسیون ماده 5 بفرستیم تا بتوان آن را به فضای سبز تبدیل کرد.
*به کارگیری کارگران قو در شهرداری
با وجود اینکه مدیران کارخانه قو بلاتکلیفی کارگران رسمی این کارخانه را بهانه ای برای خروج مجموعه خود از تهران عنوان کرده اند ،اما محمد حقانی رئیس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران در گفتگو با خبرنگار ما در این باره می گوید: شهرداری تقبل کرده در صورت منتقل شدن این کارخانه،کارگران را در شهرداری تهران به کار می‌گیرد.
*ورود معاونت حقوقی ریاست جمهوری
رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران نیز ، درباره آخرین وضعیت این پرونده می‌گوید: مکاتبات لازم به معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری برای کارخانه قو انجام شده است.
وی ادامه می‌دهد: معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری این موضوع را به وزارت کار، رفاه اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی ارجاع داده و نظرات کارشناسی برگشت داده شده و ما منتظر جمع‌بندی هستیم تا در اختیار دولت قرار گیرد و امیدواریم این مشکل حل شود.
وی با بیان اینکه مانع اصلی برای توقف فعالیت این کارخانه اشتغال 315 پرسنل با سنوات طولانی است، می‌گوید: بخش عمده‌ای از پرسنل از مزایای اشتغال کار سخت و زیان‌آور و بازنشستگی پیش از موعد استفاده کرده‌اند و پرسنل باقی مانده طبق قانون نمی‌توانند از این مزایا برخوردار شوند. حافظی با بیان اینکه برای حل مشکل اشتغال پرسنل کارخانه قو، جلساتی متعددی با نهادها و سازمان‌های مربوطه، ازجمله سازمان تامین اجتماعی داشتیم، توضیح می‌دهد: تنها راه‌حل مشکل پرسنل این است که هیئت دولت مصوبه‌ای به‌طور اختصاصی برای این مجموعه داشته باشد و اجازه دهد تا سازمان تامین اجتماعی مزایایی برای این افراد در نظر گیرد تا حقوق این افراد پایمال نشود.
*خروج قو حتمی است
محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران، درباره انتقال صنایع مزاحم از پایتخت از جمله کارخانه قو به رسانه ها می‌گوید: از مواردی که در کاهش کیفیت زندگی شهروندان تاثیر دارد وجود صنوف و مشاغل نامتجانس در سطح شهر است، نظیر راه‌آهن، کارخانه روغن نباتی قو و نیروگاه برق که در منطقه 16 وجود دارند. اگرچه در زمان احداث این مکان‌ها سکونت‌گاه‌هایی وجود نداشته و گسترش ناموزون شهر امروزه سبب مشکلات زیادی در منطقه شده‌اند؛ اما به هر دلیل این صنایع باید از محل زندگی شهروندان منتقل شوند.
*کارخانه قو آلودگی زیست محیطی ندارد
محمد رستگاری معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در خصوص کارخانه قو و جا به جایی آن اظهار داشت: کارخانه قو از لحاظ آلودگی زیست محیطی مانند آلودگی آب، خاک، هوا، پساب و پسماند هیچ گونه مشکلی ندارد و تنها مسئله مورد توجه آن مزاحمت ناشی از بوی فعالیت آن است.
وی ادامه داد: محیط زیست برای رفع مشکل بو هیچ گونه استاندارد و الزامی ندارد و برطرف کردن این مسئله بر عهده شهرداری است.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران گفت: طبق کمیسیون بند 20 ماده 55 و کمیسیون ماده 5 قانون شهرداری، این ارگان می‌تواند نسبت به تغییر کاربری و جا به جایی مزاحمت‌های ناشی از بوی فعالیت این چنین کارخانه‌هایی اقدام کند.
*فرصتی 22 ساله که مردم را بدگمان کرده است
22 سال فرصتی خوبی برای خروج این کارخانه از دل پایتخت بوده ،اما هر بار به بهانه‌ای خروج این کارخانه از پایتخت به تاخیر افتاده است.
مردمی که در نزدیکی ترمینال جنوب زندگی می‌کنند از همان ابتدا به وعده مدیران شهری که قرار است به‌زودی از بوی نامطبوع روغن نباتی قو رها شوند خوشبین بودند،اما سال‌ها همسایگی با این کارخانه و اعتراض‌های پی‌درپی اما بی‌نتیجه آن‌ها را به هر وعده‌ای بدگمان کرده است.
