دکتر سید حسن هاشمی - وزیر بهداشت که در برنامه زنده پایش شبکه یک حضور یافته بود، در طول برنامه معضل حاشیه نشینی، دلایل پیدایی این پدیده و بی‌توجهی دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط را به حاشیه نشینان را واکاوی کرد و سپس به اقدامات بهداشتی و درمانی انجام شده طی سه سال گذشته در پی اجرای طرح تحول سلامت پرداخت.
نمی‌توان منکر حاشیه نشینی شد
وی در پاسخ به سوال مجری برنامه درباره پدیده حاشیه نشینی گفت: نمی‌توان با الفاظ بازی کرد و منکر حاشیه نشینی شد، حاشیه نشینی یک واقعیت است و باید دلایل آن را بررسی کرد و اینکه چه شد همه از روستاها به شهر آمدند و به خاطر فقر به خارج از بافت شهری رانده شدند.
وی افزود: بر اساس سرشماری وزارت بهداشت در سال 93 حاشیه نشین‌ها حداقل 10 میلیون و 300 هزار نفر هستند. در حال حاضر تقریباً 58 میلیون نفر شهرنشین داریم و بقیه روستایی و حاشیه نشین هستند، در حالیکه سال‌های اول انقلاب 70 درصد مردم روستایی بودند اما این آمار اکنون به 23 میلیون نفر رسیده است.
انتقاد از بی‌توجهی دولت‌ها به حاشیه نشینان
وی با انتقاد از بی‌توجهی دولت‌ها به حاشیه نشینان طی دهه‌های گذشته گفت: بیشترین مشکلات از نظر بهداشت و بار بیماری‌ها از حاشیه نشینی است و در مقاطع مختلف دولت‌ها و شهرداری‌ها ترجیح دادند که امکاناتی را برای این افراد فراهم نکنند تا به زعم خود حاشیه نشینی گسترش نیابد.
بی‌تدبیری و سوءمدیریت، مردم را به حاشیه شهرها راند
وزیر بهداشت افزود: ما هیچ‌وقت سراغ این بحث نرفتیم که چرا حاشیه نشینی به وجود آمد، درست است که بخشی به خاطر جنگ بود، اما به جز آن بی‌تدبیری و سوء مدیریت هم نقش مهمی در این موضوع داشته که مردم به حاشیه شهرها رانده شده‌اند.
مشکل عمده حاشیه نشین‌ها چیست؟
هاشمی در پاسخ به این پرسش که مشکل عمده حاشیه نشین‌ها چیست، اظهار کرد: بحث اشتغال، مسائل فرهنگی، تحصیل، بهداشت، درمان، بیمارستان، پزشک و به دلیل همان جرم و جنایت مشکلاتی است که حاشیه نشینان از آن زجر می‌کشند. البته مردم هم در این باره مقصرند.
فرافکنی و سلب مسئولیت از مسئولان پذیرفتنی نیست
وی یادامه داد: نمی‌توان کمد یا لاستیک را در رودخانه بیندازیم و انتظار داشته باشیم که شهرداری یا دولت آن را جمع کند، بلکه خود مردم باید همت داشته باشند. در برخی موارد خود مردم هم کم‌همت هستند و این به معنای فرافکنی و سلب مسئولیت از مسئولان نیست.
وزیر بهداشت گفت: علاوه بر مشکل آب و بر ق، بهداشت محیط و بهداشت عمومی هم از مشکلات جدی حاشیه نشینان است. چرا که موضوع سلامت همیشه در بهترین موقع اولویت نهم دولت‌ها بوده و چون به اندازه‌ای که پولی که در اختیار حوزه سلامت و وزرای سابق قرار می‌گرفته، به حوزه سلامت توجه می‌شده است.
وی با تاکید بر اینکه خدمات بهداشتی بر اساس نگاه انسانی ارائه می‌شود، افزود: تا امروز تنها دستگاهی که حضور گسترده در این مناطق داشته دستگاه‌های مستقر در حوزه سلامت بوده ولی بار بیماری‌هایی که از حاشیه شهر به داخل شهر پمپاژ می‌شود زیاد است.
هاشمی گفت: بار بیماری‌هایی که از حاشیه شهر به داخل شهر پمپاژ می‌شود زیاد است و شاید به دلیل کمبود امکانات مشکلات بیشتر شده است.
وزیر بهداشت عنوان کرد: وقتی یک خانم ژاپنی را با یک خانم آفریقایی مقایسه می‌کنیم، حداقل 42 سال تفاوت عمر و امید به زندگی دارند، در نتیجه رابطه مستقیمی بین نداری و فقر و طول عمر زندگی وجود دارد. حاشیه نشین‌ها در معرض بیماری‌هایی مثل ایدز و اعتیاد و بیماری‌های غیرواگیر هستند.
دنبال مقصر نگردید
هاشمی که مثل همیشه با طمانینه پاسخ سوال‌ها را می‌داد، آنجا که احساس کرد مجری برنامه می‌خواهد از مسیر انصاف خارج شود، به او اعتراض کرد و با انتقاد از شیوه اجرا و طرح سوال برنامه گفت: اینگونه صحبت کردن شما آسیب زاست.
بویژه زمانی که دکتر حسین علی شهریاری به عنوان میهمان تلفنی برنامه، از پشت خط اقدامات وزارت بهداشت را در توجه به حاشیه نشینان ستود و مجری برنامه خطاب به او گفت شما از وزرات بهداشت طرفداری می‌کنید، وزیر بهداشت از بی‌اعتمادی مجری به وزیر و نماینده مجلس انتقاد کرد و گفت این شیوه اداره برنامه اصلا مناسب نیست.
هاشمی ادامه داد: قضاوت‌ها صحیح نیست و اعلام می‌کنید که هر کسی ناراضی است تماس بگیرد؛ حالا شما از کجا تشخیص می‌دهید که این افراد به دنبال چه چیزی هستند. تا وقتی حاشیه‌ها را کنار نگذاریم، مشکلات مردم حل نمی‌شود. باید دید وزارت بهداشت چه کمکی به حاشیه نشینان کرده است.
وزیر بهداشت در ادامه این برنامه با انتقاد از برخی پیامک‌های پخش شده در این برنامه زنده در خصوص مشکلات بهداشتی یکی از مناطق حاشیه شهر مشهد، گفت: ما در مشهد بیش از یک میلیون و 200 هزار نفر حاشیه نشین داریم و این در حالی است که اولین شهری که شبکه سلامت در آن تکمیل شده، این شهر است.
هیچ نظام بهداشت و درمانی در دنیا وجود ندارد که مردم کاملاً از آن راضی باشند
وزیر بهداشت افزود: نگاهی که شما مبنی بر پیدا کردن مقصر در دولت دارید صحیح نیست، زیرا دولت بخشی از مردم است و تا می‌توانیم باید سرمایه اجتماعی خود را نگاه داریم، نه اینکه نماینده و وزیر را محکوم به خلاف‌گویی کنیم. وقتی خدمت رهبر معظم انقلاب رسیدیم، ایشان از وزارت کشور، وزارت بهداشت و شهرداری تهران قدردانی کردند و این نشان می‌دهد که گزارش‌هایی که خدمت ایشان رسیده نشان می‌داده در این حوزه‌ها کار شده است. هیچ نظام بهداشت و درمانی در دنیا وجود ندارد که مردم کاملاً از آن راضی باشند.
1955 پایگاه بهداشتی در حاشیه شهرها
وی سپس به اقدامات انجام شده برای حاشیه نشینان پرداخت و اظهار کرد: ما 1955 پایگاه بهداشتی ویژه حاشیه نشینان احداث کردیم و برای 30 درصد آنها پرونده الکترونیک سلامت تشکیل شده است، به ازای هر سه پایگاه یک مرکز جامع خدمات سلامت دایر شده و حدود 4 هزار مراقب سلامت در این مراکز به مردم خدمات ارائه می‌‌دهند. این همه مسکن مهر ساخته شد، یک جا به من نشان بدهید که در آن بیمارستان وجود داشته باشد، به طور مثال در پرند دنبال جایی برای درمانگاه هستیم. در همه این موارد خرید خدمت انجام شده و حتی دولت اجازه استخدام یک نیرو هم به ما نداده است.
هاشمی بی‌توجهی بخشی از دستگاه‌ها به حاشیه نشینان را مشکل مهمی خواند و گفت: بخشی از دستگاه‌های نظام هنوز حاشیه را قبول ندارند و مسئولین نظام تعاریف مختلفی از حاشیه نشینی دارند. بنابراین خدمات لازم را به حاشیه نشینان نمی‌دهند.
وزیر بهداشت تاکید کرد: در روستاها از 30 سال پیش شبکه بهداشت و بهورز داریم که افراد روستا را به اسم می‌شناسند و می‌دانند هر شخص چه بیماری دارد. تجربه ارزشمندی است، در آنجا حضور بهورزها حتی از پزشک خانواده هم بهتر است که هم بیماری‌های بومی را می‌شناسند و هم با شرایط منطقه آشنایی دارند.
هاشمی به بحث آموزش اشاره کرد و افزود: آموزش می‌تواند به توانمند شدن افراد کمک کند ولی وقتی مردم پول ندارند، به ورطه فقر می‌افتند، البته
حقیقت این است که آموزش‌های ما سراسری نیست و در بعضی مراکز برای کسانی که در آستانه ازدواج هستند، معتادهای تزریقی که نزدیک به 250 هزار نفر هستند، واکسیناسیون و غیره کلاس‌های آموزشی فراخور توانمندی برگزار می‌شود.
سازمان رفاه اجتماعی تشکیل شود
وزیر بهداشت تشکیل سازمان رفاه اجتماعی را ضرورت اساسی خواند و گفت: در بعضی استان‌ها امکانات خوبی برای خانم‌هایی که در معرض آسیب بوده‌اند، فراهم شده است تا از مسیر بدی که در آن قرار گرفته بودند خارج شوند. کشور نیاز به وزارت رفاه اجتماعی دارد؛ خانواده 4 نفره‌ای را می‌شناسم که بیماری خونی دارند و پدر هم کارگر است، او هزینه درمان را از کجا می‌تواند تعیین کند. بنابراین نیاز به سازمان رفاه اجتماعی وجود دارد که بتوانیم از درون آن آرمان رهبر معظم انقلاب را که پشت دفترچه بیمه‌ها نوشتیم و دریغ از اجرای آن، حاصل شود تا بیماران چیزی به جز درد و رنج بیماری نداشته باشند.
به تعداد انگشتان دو دست پزشکانی داریم که بیش از 15 میلیون دریافتی دارند
هاشمی با اشاره به سخنان گفته شده در باره حقوق هفت برابری پزشکان ایرانی نسبت به آمریکایی گفت: به تعداد انگشتان دو دست پزشکانی داریم که بیش از 15 میلیون دریافتی دارند و جاهایی می‌روند که هیچ‌کس حاضر نیست برود و شخصاً به آنها افتخار می‌کنم.
وی گفت: سه شب پیش بود که یکی از عزیزان در تلویزیون گفت دریافتی پزشکان ایران هفت برابر آمریکا است و کسی هم از او مدرکی نخواست که بر چه مبنایی این رقم را اعلام می‌کند. دلیلش این است که ما نمی‌خواهیم سرمایه‌های اجتماعی خود را نگاه داریم و قصد داریم همه را از بین ببریم. پزشکان مانند قضات، معلمان، بازاری‌ها و دیگر اقشار سرمایه‌های اجتماعی ما هستند.
وی سپس اظهار کرد: آرزو می‌کنم حاشیه نشینی در کشور توسعه پیدا نکند، زیرا معتقدیم پیشگیری مهم‌تر از درمان است. نباید اجازه بدهیم حاشیه نشینی اتفاق بیفتد و باید به مناطق محروم توجه ویژه شود. دولتی که 210 هزار میلیارد تومان بودجه سالیانه دارد باید چیزی حدود 190 هزار میلیارد حقوق و غیره را پرداخت کند و از این مبلغ چیزی حدود 10 هزار میلیارد تومان بدهی‌های دولت‌های قبل است و فقط 10 هزار میلیارد تومان باقی می‌ماند.
وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: همه اقدامات نیاز به پول دارد و با دعا و انشالله گفتن کاری درست نخواهد نشد. به مناطق محروم باید توجه ویژه شود، موضوع آب بسیار مهم است و خطر و تهدید بزرگی به حساب می‌آید. نباید هیچ تفاوتی بین حاشیه نشین‌ها و شخص اول و دوم کشور وجود داشته باشد. بر همین اساس هم نخستین هدف‌گذاری ما در وزارت بهداشت حاشیه شهرها بود، هر چند اعتبارات به موقع نیامد و درست تغذیه نشدیم و کسانی که به ما قول داده بودند و ما را وسط میدان فرستادند اما به قول خود عمل نکردند.
