در حالیکه برخی از مسئولان همچنان به افزایش تعداد مناطق آزاد در کشور اصرار می ورزند،برخی کارشناسان معتقدند کثرت هر چه بیشتر چنین مناطقی،با دستاوردها خاصی در حوزه اشتغالزایی برای کارگران همراه نخواهد بود.
اگرچه عمده مباحث مطروحه و نقدهای وارده به مناطق آزاد،بر موضوع تسهیلِ قاچاق کالا در چنین محدوده هایی متمرکز است،اما بی نصیب بودن کارگران فعال در این مناطق از برخی مزایای تعریف شده،از دیگر اشکالات و ایراداتی به شمار می رود که می توان در خصوص فعالیت در مراکز مذکور به آن اشاره داشت.
عده ای از صاحب نظران به این امر تاکید دارند در صورتی که کارگران به حواشی عرصه اشتغال در نقاطی که مقرر است به مناطق آزاد مبدل شوند،اشراف یابند، شاید به این تغییر و تبدیل رضایت ندهند.
*گلایه های کارگران در مناطق آزاد
چندی پیش،غلامرضا عباسی،رئیس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران کشور در خصوص عدم اجرای قوانین کار در مناطق آزاد،عنوان کرد:برای توسعه سرمایه گذاری در مناطق آزاد،مقرر بود برخی از قوانین مرتبط با حوزه کار و کارگری در مناطق آزاد لغو شود تا به نوعی متقاضیان سرمایه گذاری در این مناطق،ترغیب و تشویق شوند تا سرمایه خویش را در چنین مراکزی تزریق کنند.
وی با طرح این سئوال که آیا واقعا مناطق آزاد در اشتغالزایی موفق بوده اند که حالا برخی تلاش می کنند نسبت به افزایش این مناطق اقدام کنند،گفت:امروزه برخی کارگران فعال در مناطق آزاد،از وضعیت موجود گلایه مند هستند و به زعم آنها تشکل های کارگری آنها را فراموش کرده اند.
رئیس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران کشور می گوید:کارگران فعال در مناطق آزاد از برخی مزایا همچون افزایش حقوق و دستمزد سالانه محروم هستند و به این کاستی می توان موارد دیگری را همچون حق سنوات،سختی کار،مزایای سرپرستی و فوق العاده شغل که در قانون کار به آنها اشاره شده را نیز افزود.
*منافع ملی در مناطق آزاد مد نظر قرار گیرد
یونس کاظم آبادی،یکی از فعالان حوزه کارگری با اشاره به ضرورت توسعه فرصت های شغلی در جامعه عنوان کرد:بدون تردید،یکی از اصلی ترین نیازهای فعلی کشور به اشتغالزایی معطوف می شود و البته یقینا هر آنچه مناطق آزاد با رونق بیشتری همراه شود به همان میزان بستر اشتغالزایی نیز با وسعت و گستردگی بیشتری،پذیرای نیروی کار خواهد بود.
کاظم آبادی گفت:افزایش تعداد مناطق آزاد،از منظری می تواند نوید بخش به نظر برسد،زیرا به هر ترتیب مناطق آزاد نیازمند کارگر خواهند بود و این مراکز شرایط را برای جذب هر چه بیشتر نیرو فراهم می کنند.
این فعال حوزه کارگری عنوان کرد:اما آنچه در این خصوص مد نظر قرار نگرفته به منافع برحق و قانونی معطوف می شود که قاعدتا یک کارگر باید از محل فعالیت خویش برخوردار شود،امری که در مناطق آزاد،بعضا شاهد کاستی هایی در این خصوص هستیم.
وی افزود:به واقع با فعالیت در چنین مناطقی،نمی توان از تمامی مزایای کارگری تعریف شده برخوردار بود که البته طراحی چنین ساز وکاری نیز از سوی متولیان امر با برخی توجیهات خاص به خود همراه است که از برخی جهات منطقی به نظر می رسد.
کاظم آبادی گفت:حذف برخی از مزایا برای فعالیت کارگران در مناطق آزاد،با هدف ایجاد انگیزه بیشتر برای کارفرما تعریف شده،اما آنچه که در این خصوص نیازمند توجه هر چه بیشتر است به لزوم نگاه حمایتی از کارگران معطوف می شود،افرادی که بازوان اصلی توسعه کشور به شمار می روند.
وی افزود:اصل و اساس اشتغالزایی به تامین معیشت و منافع برای نیروی انسانی فعال باز می گردد تا از محل فعالیت و دسترنج خویش،نیازهای مادی و اجتماعی خویش را تامین کند تا به تَبَعِ آن چرخ توسعه کشور نیز با سرعت و شتاب مضاعف و افزون تری حرکت کند،اما باید در این خصوص که افزایش مناطق آزاد تا چه میزانی تامین کننده منافع ملی هستند بحث،بررسی و نگاه عمیق تری لحاظ شود.
* کارفرما سالاری در مناطق آزاد
احمد روشن پژوه،کارآفرین و پژوهشگر حوزه اجتماعی با اشاره به لزوم تامین منافع کارگران در سرزمین مادری گفت:نادیده گرفتن چنین منافعی(حقوق کارگری)در دراز مدت باعث نوعی از سرخوردگی می شود که این امر به صلاح کشور و جامعه نیست.
وی افزود:البته نباید از نظر دور داشت که یکی از اهداف اصلی چنین طرح ها و ایده هایی(مناطق آزاد و افزایش آن)به جذب سرمایه گذاری باز می گردد و طبیعتا در چنین شرایطی باید با لحاظ کردن معافیت های ویژه،بستر لازم برای چنین هدفی فراهم شود.
روشن پژوه عنوان کرد:اما نباید در سایه این هدف،منافع کارگران قربانی شود و با هم اندیشی،اتخاذ راهکار و تصمیمات هوشمندانه باید رویکردی لحاظ شود که علاوه بر برداشته شدن موانع سرمایه گذاری،منافع کارگران به عنوان یکی از اهرم های اصلی تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی تامین شود.
این کارآفرین و فعال حوزه تولید گفت:فارغ از هرگونه نگاه سیاه و سفید و جناحی،باید با دستورکار قرار دادن شیوه های بِینابِین،در مسیری حرکت کرد که شکوفایی و رونق مناطق آزاد با اشتغالزایی همراه شود و البته حقوق مرتبط با نیروی انسانی شاغل نیز به نحو شایسته ای تامین شود که یقینا در صورت حُصول این امر ،منافع و ثمرات شایسته و قابل توجهی برای جامعه،کشور و عرصه تولید و کار حاصل خواهد شد.
* ورود مجلس برای اصلاح وضعیت کارگران در مناطق آزاد
بنابر ضرورت طرح شده،مجلس نیز در صدد است تا با انجام اصلاحاتی در قانون کار مناطق آزاد،نواقص موجود در این عرصه را مرتفع کند.
آنچنان که سلمان خدادای،رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در خصوص عدم شمول قانون کار در مناطق آزاد به رسانه ها گفته است،یکی از مواردی که در اصلاح قانون کار مد نظر نمایندگان مجلس قرار دارد معطوف به این امر می شود تا با اتخاذ تصمیمی مناسب،سرمایه گذاری مطلوب تر و اشتغالزایی شایسته تری در این مناطق ایجاد شود.
وی یادآور شد:پس از استماع و اشراف هر چه بیشتر به گلایه های کارگران در مناطق آزاد،لزوم تامین و اجرایی شدن حق و حقوق کارگران مد نظر قرار دارد تا با اعمال اصلاحات و رفع برخی کاستی هایِ موجود،دلگرمی فعالان کارگری در چنین مناطقی برای تولید و حرکت چرخ اقتصاد کشور،تقویت شود.
