برنامه «اینجا چراغی روشن است» رادیو گفتوگو با موضوع سواد رسانه‌ای و آسیب شناسی فضای مجازی و با حضور محمدصادق افراسیابی مدرس دانشگاه و دبیرکل همایش ملی سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی، شراره عبدالحسین زاده، مدرس دانشگاه و متخصص ارتباطات سیاسی، غلامرضا مندوزیی؛ مدرس دانشگاه رسانه، رضا نامی؛ نایب رییس انجمن تولیدکنندگان نرم افزار تلفن همراه ایران و سجاد خسروانیان؛ کارشناس ارشد فرهنگ و رسانه روی آنتن رفت.
محمدصادق افراسیابی؛ مدرس دانشگاه و دبیرکل همایش ملی سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی در این برنامه گفت: ما امروز با یک موضوع روبرو هستیم که فضای مجازی و رسانه‌های نوین دنیایی از فرصت‌ها برای ما هستند. از طرفی دیگر همین رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی اگر مهارت استفاده را نداشته باشیم می‌تواند به تهدید تبدیل شود.
وی با یادآوری اینکه سواد رسانه‌ای 2 بعد دارد یک بعد بومی سازی سواد رسانه‌ای است و یک بعد آموزش مهارت‌های سواد رسانه‌ای به عموم مردم است، اظهار داشت: در همایش ملی سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی روی 2 بخش کار و اعلام کرده‌ایم خانواده‌ها، معلمان، مجریان، مدیران و کارشناسان در سازمان‌های فرهنگی و رسانه‌ای می‌توانند تجربیات خود را مکتوب و تحت عنوان گزارش‌های تجربی و کاربردی برای همایش ارسال کنند.
این استاد دانشگاه یادآور شد: سواد رسانه‌ای یک نوع رژیم مصرف می‌دهد که متناسب با این رژیم مصرف باید از هر رسانه درست استفاده کنیم.
افراسیابی با تاکید بر اینکه چاره‌ای نداریم جز اینکه مهارت‌های سواد رسانه‌ای را افزایش دهیم تا افراد در رسانه‌ها غرق نشوند، اظهار داشت: افراد باید با افزایش سواد رسانه‌ای استفاده بهینه از رسانه‌ها داشته باشند.
وی همچنین به نقش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در تولید ثروت اشاره کرد و گفت: اگر از فضای مجازی به درستی استفاده کنیم می‌تواند کارآفرین و ثروت آفرین باشد.
نباید رسانه هراسی را تقویت کنیم/ آموزش سواد رسانه ای اصل باشد
سجاد خسروانیان کارشناس ارشد حوزه فرهنگ و رسانه نیز در این برنامه گفت: همه افراد در زندگی روزمره در تعاملات و رفت آمدهایی که دارند و حریم خصوصی که برای خود قائل هستند خود به خود یکسری موارد و قوانین را رعایت می‌کنند اما در فضای مجازی تمامی این قوانین و شرایط را نادیده می‌گیریم و نسبت به آن بی توجه هستیم و می‌خواهیم متناسب با آن کارها را پیش ببریم و همین امر باعث شکل گیری آسیب می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه نباید رسانه هراسی را تقویت کنیم افزود: تمامی رسانه‌ها دارای ظرفیت‌هایی هستند که باید از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم و ویژگی مثبت رسانه‌ها را خوب بشناسیم و سواد رسانه‌ای را افزایش دهیم.
وی ادامه داد: سواد رسانه‌ای یک نوع درک مبتنی بر مهارت است که ما باید براساس آن درست را از نادرست و میزان استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را تشخیص دهیم.
این کارشناس ارشد حوزه فرهنگ و رسانه گفت: از سوی دیگر وقتی سواد رسانه‌ای مردم ما پایین باشد به طور طبیعی به سمت یکسری هنجارها و بسترهای نادرستی می‌رویم که این بسترها جرم‌ها را شکل می‌دهد که این جرم‌ها می‌تواند خودکشی، قتل، طلاق، خیانت، معضلات اخلاقی باشد.
سواد رسانه‌ای را باید از دوران کودکی به افراد آموزش دهیم
شراره عبدالحسین زاده؛ مدرس دانشگاه و متخصص ارتباطات سیاسی نیز در این برنامه گفت: فضای مجازی مثل هر پدیده نوظهور دیگری آسیب‌هایی نیز به همراه دارد ولی با نگاه تمام منفی نمی‌شود به آن نگاه کرد چرا که پیامدهای بسیاری برای تعاملات فرد در فضای مجازی می‌آورد.
وی ادامه داد: تحقیقات نشان می‌دهد در تالارهای گفتوگو بی‌اعتمادی کاذبی که در دنیای واقعی خیلی کمتر فرد اعتماد می‌کند و در دنیای مجازی به دلیل نبودن یا پوشش نقص‌های ارتباطی فرد می‌تواند کامل اعتماد داشته باشد، این اعتماد تنها در تالارهای گفتوگو نیست به هر محتوا و تبلیغی و شکل پیام رسانه‌ای اعتماد وجود دارد.
عبدالحسین زاده درباره هویت فردی در فضای مجازی نیز گفت: هویت فردی از منظر فرد کنشگر در فضای مجازی، آن چیزی است که دوست دارد باشد و آن چیزی نیست که واقعیت دارد. لایک گرفتن و هیجان برای مورد پذیرش قرار گرفتن آن چیزی است که دیگران دوست دارند از آنچه من هستم ببینند، تمام اینها یک داده‌های روانکاوی و روانشناسی است.
وی ادامه داد: فرد ممکن است در ارتباط گیری فضای واقعی دچار ضعف باشد ولی می‌تواند در فضای مجازی ارتباط را برقرار کند هویت فردی او ممکن است برای تعاملاتی باشد که در ابعاد دیگر زندگی‌اش ارتباط مفیدی را بسازد. آنچه منفی است ممکن است فرد در این فضای ارتباطی کاملا انزوا شود و به تعاملات بیرونی خود نتواتند بپردازد.
سواد رسانه‌ای نقش مهمی در اقناع همگانی دارد
غلامرضا مندوزیی؛ مدرس دانشگاه رسانه و دانشکده خبر نیز در این برنامه گفت: سواد رسانه‌ای توانایی دستیابی و تجریه و تحلیل ارزیابی و خلاقیت رسانه‌ای ایجاد رسانه جدید و ارتباطات بر پایه اطلاعات است. منظور ما از سواد رسانه‌ای شناخت و خصوصیات و پتانسیل‌ها و ویژگی‌ها و کاربردهای رسانه برای مخاطب رسانه‌ای است.
وی افزود: رسانه‌ها امروز محورهای اصلی تفکر جامعه بشری را تعیین می‌کنند و خیلی اهمیت دارند بدین لحاظ مخاطبان رسانه‌ها از یک طرف و از طرف دیگر صاحبان رسانه‌ها موظفند سواد رسانه‌ای داشته باشند وآن را ارتقا دهند.
وی ادامه داد: سواد رسانه‌ای به این معنی که کاملا تکنولوژی رسانه و رسانه‌های ارتباطی در مورد رسانه را بشناسند و مهارت‌های استفاده از رسانه و تکنیک‌های اقناع را یاد بگیرند و عملکرد منفعلانه در مقابل رسانه نداشته باشند.
این استاد دانشگاه گفت: سواد رسانه‌ای در حقیقت یک واژه کلی است و هر کس از منظر خودش تحلیل خود را از سواد رسانه‌ای دارد. برای ایجاد سواد رسانه‌ای 3 مرحله باید اتفاق بیفتد مرحله اول این است که کاربران رسانه‌ها و مخاطبان رسانه‌ها برنامه‌ریزی مشخصی در استفاده از رسانه‌های مورد نظرشان داشته باشند.
مندوزیی یادآور شد: مرحله دوم یادگیری مهارت‌های ویژه استفاده از رسانه‌ها و هم درک ویژگی پیام است که برای درک ویژگی پیام باید بدانیم طراح پیام چه کسی است، از چه منبعی حاصل می‌شود، قالب و فرم پیام چیست، مخاطبان پیام چه کسانی هستند و محتوای ما از چه چیزی تشکیل شده و هدف از پیام و فرستنده آن چه بوده است؟
وی ادامه داد: مرحله سوم مرحله‌ای است که سواد رسانه‌ای اتفاق می‌افتد باید مخاطب به جنبه‌های نامحسوس تر رسانه توجه کند و نگاهش نگاه انتقادی به رسانه باشد.
استعدادهای فراوانی در حوزه تولید نرم افزار در کشور داریم
رضا نامی؛ نایب رییس انجمن تولیدکنندگان نرم افزار تلفن همراه ایران نیز در این برنامه با بیان تاریخچه‌ای از شکل‌گیری رسانه‌ها در دوره‌های مختلف تاریخی گفت: در حال حاضر در اطراف ما پر از پیام‌هایی است که از رسانه‌های مختلف دریافت می‌شود و این پیام‌ها روی روح و روان ما تاثیرگذار است.
وی افزود: مخاطب باید بررسی کند در کل فضایی که در آن زندگی می‌کند پیام‌هایی است که توسط رسانه‌های مختلف به او ارسال می‌شود.
نامی با اشاره به ظرفیت‌های تلفن همراه به عنوان یک رسانه اظهارداشت: تلفن همراه حق انتخاب در گزینش و دریافت پیام را به ما می‌دهد در حالی که در دیگر رسانه‌ها مثل روزنامه، بیلبوردها و بنرها و سایت‌ها نمی‌توانیم انتخاب کنیم.
نایب رییس انجمن تولیدکنندگان نرم افزار تلفن همراه ایران همچنین درباره نظارت بر نرم افزارهای تلفن همراه در کشور نیز گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یکسری آیین نامه به تولیدکنندگان می‌دهد که در آن آیین نامه‌ها بایدها و نبایدها مشخص شده است و تولیدکنندگان همه اینها را رعایت می‌کنند و بازارهای نرم افزار سیستم ممیزی دارند و نرم افزارها را چک می‌کنند.
نامی به ظرفیت‌های موجود در کشور در حوزه تولید نرم افزارهای تلفن همراه اشاره کرد و یادآور شد: ما در کشور پسر 12 ساله‌ای داریم که نرم افزار تلفن همراه طراحی کرده است و استعدادهای فراوانی در این حوزه وجود دارد.
وی افزود: برخی نرم افزارهای خارجی مثل و مانند آن را در کشور داریم و مردم اگر متوجه شود محصولی وجود دارد که همان کیفیت خارجی را دارند و نیازهای آنان برطرف شود حتما از آن استفاده می‌کند اما چون معمولا تولیدکنندگان ما نوجوان و جوان و شرکت‌های دانش بنیانی هستند که توان تبلیغات محصولات خود را ندارد مردم کمتر از محصولات آنان اطلاع دارند.
وی ادامه داد: از طرفی نیز در کشور ما کسی عادت نکرده است تا برای بدست آوردن نرم افزاری پول خرج کند.
