هزینه‌های آموزش بخشی از مجموع هزینه‌های سبد هر خانوار است، هزینه‌هایی که شهر به شهر و خانه به خانه متفاوت است، گاه سالانه به 100 هزار تومان هم نمی‌رسد و گاهی در سال 30 تا 40 میلیون نیز به خود اختصاص می‌دهد و اینجاست که پای شکاف طبقاتی به حوزه آموزش نیز باز می‌شود.
در پایتخت و کلان شهرها مدارسی فعال هستند که از طبقات مرفه جامعه دانش‌آموز می‌پذیرند، مدارسی که ورود به آنها سرقفلی داشته و قرعه تحصیل در این مدارس به نام هر کسی نمی‌افتد چرا که شرط نخست داشتن پول است.
هزینه یک سال تحصیل در این مدارس بسیار بیشتر از سرجمع درآمد خانواده‌ای در مناطق جنوبی همان شهر یا روستاهای کشور است، مدارسی که برای تحصیل در آنها سالانه 20 تا 40 میلیون نیز هزینه می‌شود تا منوی برنامه‌های مختلف ازجمله زبان، ورزش، استخر و سفرهای خارجی را ارائه دهند.
در سوی دیگر ماجرا در کلانشهرها اما در مناطق جنوبی و حاشیه‌ای و مناطق محروم کشور، خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که هزینه آموزش در سبد خانوار جایگاهی ندارد چرا که درآمد حداقلی سرپرست خانواده حتی اجازه اندیشیدن به هزینه‌های آموزش چندین فرزند را نمی‌دهد. در چنین شرایطی نزدیکترین مدرسه دولتی انتخاب و گاه تأمین درخواست‌های مدرسه برای پرداخت کمک‌های مردمی به دردسری برای سرپرست خانواده تبدیل می‌شود.
مناطق محروم و روستاهای کشور نیز حکایت خاص خود را دارند؛ دانش‌آموز پس از پایان دوره ابتدایی برای ورود به دبیرستان و ادامه تحصیل باید چندین کیلومتر پیاده‌روی کند تا به مدرسه برسد یا به دلیل نبود مدرسه در محدوده زندگی در مدارس شبانه روزی مستقر می‌شود و گاه حتی به دلیل محرومیت در طول سال یک بار هم به دیدار خانواده نمی‌آید.
مدارس شبانه روزی برای اداره خود با مُشکل کمبود بودجه مواجه هستند به گونه‌ای که معضل کمبود بودجه این مدارس در سال‌های اخیر به قدری جدی شد که آموزش‌وپرورش برای اداره این مدارس دست به دامان خیران شد.
براساس مباحثی که مطرح شد میتوان گفت، شکاف طبقاتی این روزها در بحث آموزش پُررنگ‌تر از سایر بخش‌ها نمود پیدا کرده است، انواع مدارس با عناوین مختلف و ردیفی از برنامه‌های آموزشی متنوع با دریافت پول دانش آموز گزینش می‌کنند.انواع دانشگاه‌ها در رشته‌ها و دوره‌های تحصیلی مختلف نیز با دریافت پول دانشجو می‌پذیرند.
ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها در دوره‌های روزانه محدود است و دانشگاه‌های مختلف با راه‌اندازی رشته‌های تحصیلی از مقطع کاردانی تا کارشناسی ارشد با دریافت شهریه اقدام به جذب دانشجو می‌کنند که بخشی از این ظرفیت‌ها به جذب دانشجو بدون کنکور و براساس سوابق تحصیلی اختصاص دارد.
** روایت یک نماینده مجلس از محرومیت‌های تحصیل در مناطق روستایی
کمال الدین شهریاری نماینده مردم دشتی و تنگستان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به محرومیت مناطقی که نماینده آنها در مجلس است به تسنیم می‌گوید: نظام آموزش پولی جامعه را به دو قطب غنی و مستضعف تبدیل میکند و در این نظام هر فردی که پول داشته باشد ارتقاء یافته و به مدارک بالای علمی دست می‌یابد و هر فردی که پول نداشته باشد از گردونه حذف خواهد شد.
وی می‌افزاید: در دشتی و تنگستان و سایر مناطق محروم کشور مدارسی در حال فعالیت هستند که هر لحظه امکان تخریب و ریزش آنها وجود دارد در شرایطی که دولت باید از به فکر حمایت و تقویت مدارس دولتی باشد در قانون تأسیس مدارس غیردولتی بحث حمایت از این مدارس مطرح شده است.
این نماینده مجلس می‌گوید: در روستاها دانش‌آموزان عمدتاً بعد از پایه ششم ابتدایی ترک تحصیل می‌کنند یا برای ادامه تحصیل باید در مدارس شبانه‌روزی مستقر شوند، مدارسی که خود با مشکلات متعدد مواجه هستند. معلمان مناطق محروم هیچ تفاوتی با معلمان کلانشهرها ندارند و سرانجام از شرایط خسته می‌شود و انتقالی‌اش را می‌گیرد.
** مردم چه می‌گویند؟
برای بررسی نظرات مردم در رابطه با شکاف طبقاتی و نظر آنها راجع به تحصیل در مدارس دولتی و غیردولتی با تعدادی از آنها همصحبت شدیم.
** دولت باید شرایط برابری را برای تمام اقشار جامعه در بحث آموزش فراهم کند
مونارحیمی کارمند: هم‌اکنون شاهد شکاف طبقاتی در بحث آموزش هستیم اما نمی‌توان گفت که مدارس غیردولتی در کشور فعالیت نکنند چرا که برخی خانواده‌ها تمایل به استفاده از امکانات مدارس غیردولتی دارند، در کنار فعالیت مدارس غیردولتی، دولتمردان باید به فکر تقویت مدارس دولتی باشند یعنی شرایط برابری را برای تمام اقشار جامعه ایجاد کنند به گونه‌ای که مدارس دولتی قابلیت رقابت با مدارس غیردولتی را داشته باشند.
من فرزندم را در مدرسه غیردولتی ثبت‌نام نمی‌کنم چرا که برخی مدارس به دلیل دریافت شهریه از خانواده‌ها، معلم را مجبور به بخشش نمره می‌کنند و حتی معلم اجازه تذکر به دانش‌آموز را ندارد در چنین شرایطی سطح تحصیلی دانش‌آموز متزلزل می‌شود و به لحاظ تربیتی نیز مدارس دولتی را ترجیح می‌دهم.
** تا زمانی که اراده حمایت از مدارس دولتی وجود نداشته باشد شاهد تبعیض در آموزشیم
مریم محمدی خانه‌دار: هم‌اکنون سطح آموزش در کشور بسیار متفاوت است، تا زمانی که دولت نخواهد تبعیض آموزش در کشور حذف نمی‌شود. دولتمردان باید برای تقویت مدارس دولتی و حمایت از آنها اراده جدی داشته باشند و گرنه تفاوت کیفی آموزش در مدارس دولتی و غیردولتی همچنان باقی می‌ماند.
فرزندم را در مدرسه غیردولتی ثبت‌نام می‌کنم چرا که کیفیت آموزش در این مدارس بهتر است،به مدارس دولتی خوش بین نیستم، انبوهی دانش آموز در یک کلاس درس قرار دارند و معلم انگیزه کافی برای تدریس ندارد.
** استعدادهایی که مهم نیستند
اصغر معراجی معلم: مدارس غیردولتی متناسب با شهریه‌هایشان شرایط تقویت حافظه محوری، تست‌زنی و قبولی در کنکور را ارائه می‌کننداین شرایط موجب می‌شود که برای قبولی و ورود به دانشگاه این مدارس موفقتر عمل کنند اما در عمل و به لحاظ کیفیت آموزشی که دانش‌آموز را جامعه‌پذیر میکند، تفاوت زیادی با مدارس دولتی ندارند و معلمان این مدارس در مقایسه با معلمان مدارس دولتی توانمندی آموزشی بالاتری ندارند.
شکاف طبقاتی در بحث آموزش و بی‌تفاوتی به مدارس دولتی باعث می‌شود تا استعداد دانش‌آموزان این مدارس به هدر برود از سوی دیگر معلمان در مدارس دولتی حوصله و انگیزه کافی برای آموزش را ندارند که باید این موضوع ریشه یابی شود یعنی دلایل بی‌انگیزی معلمان که در افت تحصیلی دانش‌آموزان بی‌تأثیر نیست، بررسی شود.
مجتبی امیری مهندس: فرزندم را در مدرسه غیردولتی ثبت‌نام می‌کنم چرا که شرایط آموزشی و نحوه رفتار با دانش‌آموز در این مدارس به مراتب بهتر از مدارس دولتی است. طی سال‌های اخیر مدارس دولتی به لحاظ سطح کیفی با اُفت مواجه شده‌اند و جریان آموزش در آنها از کیفیت کافی برخوردار نیست.
در برخی مدارس دولتی معلم رفتار سختگیرانه‌ای با دانش‌آموز دارد و همین موضوع در دوره ابتدایی منجر به دلزدگی دانش‌آموز از مدرسه می‌شود بنابراین حتی با سختی هم که شده هزینه‌های میلیونی مدارس غیردولتی را تأمین می‌کنم.
فاطمه عباسی: شکاف طبقانی در بحث آموزش سال‌هاست که وجود دارد در حالیکه دولت موظف به ارائه خدمات آموزشی رایگان برای تمام افراد جامعه بود اما هم اکنون مدارس دولتی نیز کاملاً رایگان نیستند و طبقات مرفه جامعه فرزند خود را در مدرسسه غیردولتی ثبت‌نام می‌کنند و انواع آموزش‌ها از زبان تا کامپیوتر و ورزش به آنها ارائه می‌شود اما دانش آموزان مدارس دولتی از این آموزش‌ها محروم هستند.
میتوان در مدارس دولتی نیزخدمات ویژه‌ای در بحث آموزش فناوری‌های روز به ویژه کامپیوتر و یادگیری تخصصی زبان را به صورت رایگان یا با هزینه کمتر نسبت به آموزشگاه‌های خصوصی ارائه کرد.
** عدالت کیفی حال خوبی ندارد
مهری بیرانوند حسابدار: شکاف طبقاتی در آموزش به صورت نابرابری در توزیع منابع و امکانات آموزشی در کشور مشهود است به عنوان مثال در مناطق بالایی کلان شهرها بهترین مدارس با امکانات آموزشی عالی فعال هستند اما در مناطق جنوبی شهرها و مناطق روستایی امکانات آموزشی حداقلی است. این نابرابری در امکانات، یعنی سدکردن مسیر پیشرفت گروهی از جامعه.
به گزارش تسنیم،علی اصغر فانی در سی‌وسومین اجلاس روسای آموزش و پرورش سراسر کشور در مرداد ماه امسال با اشاره به اینکه مطالبه مردم ارتقای کیفیت در مدارس بویژه مدارس دولتی است، عنوان میکند: نیازمندیم تا بهره وری را در آموزش و پرورش ارتقا دهیم،عدالت کمی ما خوب و قابل قبول است اما وضعیت عدالت کیفی خوب نیست و باید تلاش کنیم خواسته عمومی مردم را جامعه عمل بپوشانیم.
در شرایطی که کشور در مسیر پرتاب انسان به فضا قرار دارد و در بحث فناوری و پژوهش مسیر رو به پیشرفتی را داریم چگونه میتوان متصور شد که برخی دانش‌آموزان به دلیل نابرابری آموزشی از پیشرفت در تحصیل بازبمانند یا نگران ریزش سقف کلاس درسشان باشند.
