هنوز هم سامانه ثبت‌نام برای جامانده‌های بیمه همگانی سلامت باز است، با وجود این، کم نیستند افرادی که هنوز دستشان به بیمه همگانی رایگان نرسیده است.
حتی مسئولان سازمان بیمه سلامت هم آمار دقیقی از تعداد جامانده‌های بیمه رایگان ندارند، اما تخمین زده می‌شود که حدود 3 درصد شهروندان جامعه، هنوز دفترچه بیمه سلامت نگرفته باشند.
این 3 درصد شاید بظاهر کوچک باشد، اما در مقیاس جمعیت 80 میلیون نفری ایران، گروهی بزرگ را در برمی‌گیرد و البته جدای از آمار پناهندگانی است که به شکل قانونی و غیرقانونی در کشور زندگی می‌کنند، اما تحت پوشش هیچ نوع بیمه درمانی قرار ندارند.
نمونه‌های نداشتن بیمه درمانی اطرافمان زیاد است مثلا اگر به ماجرای باز کردن بخیه چانه کودکی در بیمارستان اشرفی اصفهانی استان اصفهان که سروصدای زیادی در رسانه‌ها به راه انداخت، کمی دقیق‌تر نگاه کنیم، می‌بینیم که این کودک و خانواده‌اش، هیچ‌گونه بیمه درمانی نداشتند، در حالی که اگر دفترچه بیمه پایه داشتند، مددکاری می‌توانست حتی همان سهم 6 درصدی بیمار از کل هزینه‌های درمانی را هم تخفیف دهد.
کافی است گذرتان به مناطق محروم و دورافتاده کشور بیفتد، در این مناطق هم می‌توانید شمار قابل توجهی از بیماران را پیدا کنید که نه بیمه همگانی سلامت دارند و نه اصلا می‌دانند که بر اساس قانون برنامه پنجم توسعه، باید تحت پوشش بیمه پایه قرار بگیرند. همچنین پناهندگان هم شمار انبوهی از بیمه‌نشده‌ها را تشکیل می‌دهند که در صورت بیمار شدن، هزینه‌های هنگفتی را باید از جیب خود و دولت ایران پرداخت کنند.
بیمه‌نشده‌ها؛ خیلی فقیر یا خیلی ثروتمند
وقتی گروهی از جامعه، دستشان از بیمه درمانی کوتاه است، همین گروه می‌توانند هم سلامت خود و هم سلامت جامعه را به خطر بیندازند؛ زیرا جامعه سالم، جامعه‌ای است که همه به امکانات بهداشتی و درمانی دسترسی داشته باشند.
بهمن برزگر، معاون مطالعات و توسعه بیمه سازمان بیمه سلامت در گفت‌وگو با جام‌جم، به وضعیت این افراد جامانده از بیمه سلامت اشاره می‌کند و می‌گوید: «آمار دقیقی از تعداد این افراد نداریم. ما بارها از طریق رسانه‌ها و تریبون‌های مختلف، اعلام کرده‌ایم کسانی که هیچ بیمه پایه‌ای ندارند، می‌توانند دفترچه بیمه همگانی بگیرند، اما با این حال هنوز هم عده‌ای از مردم، بیمه پایه ندارند.»
برزگر تاکید دارد که «شماری از این افراد، شهروندان متمولی هستند که احساس می‌کنند نیازی به بیمه پایه ندارند، اما بیشتر افراد نیازمند، تاکنون از خدمات این بیمه برخوردار شده‌اند.»
اگرچه این مقام مسئول عنوان می‌کند که از طریق هر تریبونی تلاش کرده‌اند افراد بدون بیمه را تحت پوشش بیمه همگانی قرار دهند، ولی داستان اینجاست که در برخی مناطق دورافتاده و محروم کشور، دسترسی مردم به رسانه‌ها بسیار محدود است و حتی خیلی‌ها اصلا نمی‌دانند که می‌توانند بیمه درمانی رایگان داشته باشند.
در این شرایط، سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا نمی‌شود مسئولان بیمه‌ای، این افراد نیازمند را ردیابی و شناسایی کنند و آنها را تحت پوشش بیمه همگانی قرار دهند؟ معاون سازمان بیمه سلامت، در پاسخ به این دغدغه ما تصریح می‌کند: «سازمان بیمه سلامت، همین الان هم با کمبود نیرو روبه‌روست و نیروی مازادی نداریم که بتوانیم این افراد را پیدا کنیم.» برزگر از زاویه‌ای کاملا متفاوت هم به این موضوع نگاه می‌کند و می‌گوید: «سازمان بیمه سلامت، منتقد افرادی است که برای دریافت بیمه درمان همگانی مراجعه نکرده‌اند؛ زیرا این افراد سلامت خودشان و جامعه را مورد تهدید جدی قرار می‌دهند، اما متاسفانه هیچ ضمانت اجرایی و سازوکار قانونی وجود ندارد که بتوانیم این افراد را به دریافت دفترچه بیمه پایه مجاب کنیم.»
آیا افراد بدون دفترچه بیمه، جریمه می‌شوند؟
پیشتر سازمان بیمه سلامت اعلام کرده بود که در برنامه ششم توسعه، برای افرادی که جهت دریافت بیمه سلامت اقدام نکرده‌اند، جریمه‌های اجتماعی در نظر گرفته شود. مثلا محدودیت انتخاب واحد در دانشگاه، محدودیت ثبت‌نام در مدارس یا قطع یارانه، جریمه‌های احتمالی است که برای این افراد پیش‌بینی شده است.
با این حال، به نظر نمی‌رسد این اقدامات قهری ـ البته در صورتی که در برنامه ششم توسعه تصویب شود ـ بتواند این افراد را به گرفتن دفترچه ترغیب کند.
دکتر همایون یوسفی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، خاطرنشان می‌کند که «باید اطلاع‌رسانی‌ها بیشتر و دقیق‌تر شود تا بتوانیم افراد بدون دفترچه بیمه را شناسایی کنیم. همچنین می‌توان از طریق مراجعه بیماران به مراکز درمانی هم این افراد را شناسایی کرد و آنها را تحت پوشش بیمه پایه قرار داد.»
یوسفی بر این باور است که «قطعا اجرای کامل بیمه همگانی، ضامن توسعه کشور است و اگر این اتفاق نیفتد، نظام سلامت دچار آسیب خواهد شد.»
اطلاع‌رسانی بیشتر با تمرکز بر مناطق محروم و به کارگیری نیروهای ویژه برای پیدا کردن افرادی که از وجود دفترچه بیمه رایگان بی‌اطلاع هستند نیز می‌تواند گره از این کلاف سردرگم را باز کند.
همان‌طور که در گذشته هم قرار بود مسئول بیمه در مراکز درمانی حضور داشته باشد و این افراد را دریابد، اما تاکنون اجرای چنین طرحی در بسیاری از مراکز درمانی مغفول مانده است؟
