این روزها معضل گرد و غبار و انتشار ریزگردها به عنوان معضلی جدی در حوزه زیست محیطی مطرح است،اما تا کمتر از دو ماه دیگر،با آغاز فصل پاییز و کاهش نسبی دما باید در انتظار آلاینده هایی بود که نفس ها را در سینه حبس خواهد ساخت.
در نیمه دوم فصل پاییز تا اواخر زمستان،با ظهور سردی هوا، افزایش استفاده از خودروهای شخصی به دلیل کمبود وسایل نقلیه تشدید می شود و مجموعه این عوامل شرایطی را ایجاد می کند که در طول ماه،به دفعات شاهد اعلام هشدار در خصوص آلودگی هوا خواهیم بود.
این معضل چالش برانگیز در طول سنوات اخیر با شدت هر چه بیشتری ظهور و بروز پیدا کرده است،اما گویی دستگاه ها و مسئولان ذیربط از حل و رفع و مدیریت این معضل ، عاجز هستند.
البته اعمال طرح های زودگذر مقطعی،همواره از دستور کارهایی محسوب می شود که به فراخور و مقتضیات شرایط اجرایی می شود،اما هیچکدام از این طرح ها و به اصطلاح تمهیدات پیش بینی شده،نتوانسته به نحوی پایدار و بنیادی بر این معضل چیره شود.
پدیده وارونگی هوا و آلایندگی خودروها،کارخانجات و مراکز صنعتی و دودکش های منازل مسکونی شرایط بغرنج و ناهنجاری را پدید می آورد که نفس ها را به شماره می اندازد.
عمدتا در چنین مواقعی باید دست به دعا شد تا شاید با وزش باد یا بارش های آسمانی از عمق و میزان مخاطرات معضل مورد اشاره کاسته شود.
این موضوع هر ساله تجربه می شود و بعد از عبور از فصل سرما،مجددا به فراموشی سپرده می شود تا سال بعد که مجددا در آستانه برودت دما ،زمزمه هایی مبنی بر آلودگی هوا در رسانه ها به گوش می رسد و این قصه تکراری آنقدر پر غصه و چالش برانگیز شده که گویی ساکنان کلانشهرها نیز پذیرفته اند که باید با این نارسایی کنار بیایند، اما براستی تا چه زمانی قرار است هزینه های سنگین و کمرشکنی که آلودگی هوا بر کشور و مردم تحمیل می کند،تحمل شود.
*تولید 725 هزار تن آلاینده در پایتخت
چندی پیش گزارشی در رسانه ها منتشر شد که حاصل پژوهش های محققان دانشگاه صنعتی شریف بود.
حاصل این تحقیقات یک ساله،حصول عددی تامل برانگیز و بسیار نگران کننده بود که نشان دهنده عمق فاجعه آلاینده های تولیدی در کلانشهر تهران محسوب می شود،نتایج این پژوهش،حاکی از تولید سالانه 725 هزار تن آلاینده در شهر تهران است که بواسطه منابع ساکن و متحرک تولید و منتشر می شود.
آنچنان که حسین افشین استاد یار دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف عنوان داشته،سهم منابع متحرک از میزان و عدد مورد اشاره،85 درصد و منابع ساکن نیز 15 درصداست.
با یک محاسبه اجمالی و با فرض جمعیت 10 میلیون نفری پایتخت،هر شهروند در طول روز،قریب به 200 گرم آلاینده استنشاق می کند،حالا در نظر بگیرید این میزان از آلایندگی با سلامت تن و جان ساکنان شهری همچون تهران چه خواهد کرد؟
*خسارت 23 تریلیون تومانی 8 کلانشهر به دلیل آلودگی هوا
چندی پیش،نغمه مبرقعی،عضو اتاق فکر اقتصاد سازمان حفاظت محیط زیست در گفت وگویی با رسانه ها در تشریح میزان خسارات وارده ناشی از آلایندگی و آلودگی هوا در طول سال عنوان کرد:تحقیقات انجام شده موید ایجاد خسارت 23 تریلیون تومانی آلودگی هوا در 8 کلانشهر تهران،تبریز،کرج،اصفهان،اراک،مشهد،شیراز و اهواز در سال 2014 است.
البته به این شهرها باید استان قم را نیز افزود که اخیرا به معضل و چالشی جدی در حوزه آلودگی هوا و سلامت زیست محیطی تبدیل شده است.
بدون تردید،سلامت انسان نرخ و قیمتی ندارد و به واقع تبعات مخرب آلودگی هوا بر حفظ سلامت زیست محیطی و عوارض و بیماری هایی همچون سرطان،انسداد و عروق،نارسایی های ریوی را با اعداد و ارقام مرسوم نمی توان برآورد کرد.
بر اساس تحقیقات انجام شده،تعداد تلفات ناشی از آلودگی هوا به مراتب بر تعداد کشته های تصادفات جاده ای در کشور فزونی دارد.
* لزوم توسعه و تقویت خودروهای گازسوز
پژوهش های انجام شده موید این واقعیت است که حتی بنزین یورو5 نیز باعث انتشار آلایندگی هایی می شود.
عباس کاظمی،مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی در گفتگویی با خبرگزاری ایلنا در این خصوص عنوان کرد:سوختCNG فاقد برخی از آلایندگی های مخرب همچون گوگرد وآروماتیک است.
وی با اشاره به لزوم تجهیز تمامی خودروهای سواری به سوخت گاز سوز گفت:در حال حاضر 21 درصد خودروها بصورت گازسوز فعال هستند و با استفاده از آن حرکت می کنند.
این امر در شرایطی است که کشور ایران دارای بزرگترین منابع گازی جهان است و استفاده از سوخت گاز برای خودروها،علاوه بر اینکه در حفظ و ارتقای سلامت زیست محیطی موثر است،مبتنی بر منافع ملی نیز خواهد بود.
*چگونه می توان بر معضل آلودگی هوا چیره شد؟
کارشناسان معتقدند غلبه و مدیریت معضل آلودگی هوا مستلزم یک همگرایی و همسویی ویژه ای است که در چارچوب آن می توان به توفیقات بسیار سازنده ای نائل شد.
ارتقای تجهیزات گاز سوز در خودروها و بخصوص قطعاتی همچون سرسیلندرها و سوپاپ ها،نوسازی ناوگان فرسوده حمل و نقل،وارد کردن خودروهای هیبریدی به ناوگان تاکسیرانی کشور،تعریف و پیش بینی مشوق هایی برای جلب نظر هر چه بیشتر مردم به استفاده و خریداری خودروهای گاز سوز(در شرایطی که دانش بومی آن در کشور در حوزه تولید،تجهیز و توسعه وجود دارد)،تسهیل زمینه و بستر مناسب برای جایگزین سازی سوخت نیروگاه ها از مایع به گاز،از نمونه تمهیدات و تدابیری به شمار می رود که با همگرایی و هم افزایی سازنده در میان نهادها و دستگاه های ذیربط می توان نسبت به اجرای صحیح آن،اقدام و ورود کرد.
اگرچه تحقق اقدامات فوق،مستلزم تامین اعتبار و بودجه مناسب است اما به واقع هزینه کردن در این بخش،سرمایه گذاری سازنده ای محسوب می شود که در میان مدت و دراز مدت حافظ منافع کشور و مردم خواهد بود.
