دکتر کاظم قجاوند ، با اشاره به وضعیت فعلی آسیب‌های اجتماعی و ضرورت چاره‌اندیشی برای این آسیب‌ها، در خصوص وضعیت یک دهه آتی کشور در آسیب‌های اجتماعی اظهار کرد: متاسفانه در شرایط فعلی به واسطه عوامل متعدد، شاهد آسیب‌هایی هستیم که در صورت عدم چاره‌اندیشی مناسب برای آن‌ها، قطعاً در آینده با رشد فزاینده این آسیب‌ها روبرو خواهیم بود؛ به عنوان مثال در حال حاضر شاهد تغییر الگوهای اخلاقی در قشر جوان و نوجوان جامعه هستیم و امروز با پدیده تن دادن خانواده‌ها به این الگوها مواجهیم.
هشدار نسبت به افزایش طلاق و فرار دختران و کاهش سن کار کودکان در چند سال آینده
این آسیب‌شناس اجتماعی ادامه داد: مثلا در زمینه طلاق این انتظار وجود دارد که نرخ طلاق در چند سال آینده با شتاب فزاینده‌ای افزایش یابد و این شرایط در مورد فرار دختران از خانه و خانواده نیز کاملاً قابل پیش‌بینی است؛ از این رو لازم است با پذیرش واقعیت‌های امروز جامعه و طرح شفاف صورت مساله، درپی حل این مسائل با بهره‌مندی از تجارب دانشگاهی و علمی برآییم.
قجاوند با هشدار نسبت به وضعیت جامعه امروز و افزایش شتابان برخی آسیب‌های اجتماعی از جمله کار کودکان گفت: متاسفانه نگاه مقایسه‌ای میان وضعیت امروز کودکان کار با آنچه ما از کار کودکان در چند سال پیش مواجه بودیم نشان می‌دهد که تعداد کودکان کار افزایش یافته است؛ شما ببیند ما تا 5 سال پیش این کودکان را فقط در چهارراه‌ها و معابر اصلی می‌دیدیم ولی امروز شاهد کار کردن کودکان در معابر فرعی نیز هستیم؛ جالب اینجا است که نگاهی به وضعیت 5 سال پیش نشان می‌دهد که در آن زمان، پسران جمعیت غالب کودکان کار را تشکیل می‌دادند ولی امروز با شرایطی مواجه شده‌ایم که شاهد دخترانی هستیم که به عنوان کودک کار در خیابان‌ها پرسه می‌زنند.
وی ادامه داد: قطعاً اگر برای وضعیت فعلی چاره‌اندیشی نشود باید در انتظار کاهش سن کار کودکان و افزایش کودکان کار در سطح جامعه باشیم و این شرایط به اندازه‌ای وخیم خواهد شد که کار کودکان نه تنها در تهران و شهرهای بزرگ، بلکه گریبانگیر شهرها و شهرستان‌های کوچک نیز می‌شود.
انتقاد از عملکرد دستگاه‌های مسئول در آسیب‌های اجتماعی/ در برخی از آسیب‌ها شرایط نه تنها بهتر که بدتر هم شده است
این استاد آسیب‌شناسی با تاکید بر لزوم تغییر ساختار فعلی کشور در موضوع مواجهه با آسیب‌های اجتماعی و ضرورت بهره‌مندی از مدیریت واحد در این بخش گفت: متاسفانه تجربه کشورهای دنیا نشان می‌دهد که ساختار فعلی ما و پراکندگی و تعدد دستگاه‌های درگیر و مسئول در موضوع آسیب‌های اجتماعی کشور، ناکارآمد بوده و ما را به نقطه مطلوب که همان کنترل این آسیب‌ها است نخواهد رساند؛ همچنین تجربه فعالیت این دستگاه در سال‌های اخیر نیز نشان داده است که شرایط ما نسبت به گذشته در برخی از آسیب‌های اجتماعی نه تنها بهتر نشده، بلکه بدتر نیز شده است. متاسفانه عملکرد جزیره‌ای دستگاه‌های مسئول در این بخش باعث شده است تا فعالیت‌های انجام شده در یک راستا قرار نداشته و منجر به حصول نتیجه نشود. از این رو ما شاهد هستیم که کشورهایی که موضوع «مدیریت یکپارچه آسیب‌های اجتماعی» را دنبال کردند، بهتر از سایر کشورهای دنیا نتیجه گرفته‌اند.
وی ادامه داد: مثلا نمونه بارز این رفتارهای جریزه‌ای را در موضوع جمع‌آوری معتادان خیابانی شاهد هستیم؛ آنجایی که هریک از دستگاه‌های مسئول مثل نیروی انتظامی، شهرداری، بهزیستی، وزارت بهداشت و ... وظیفه مشخصی دارند که متاسفانه به دلیل عدم تعامل مناسب و برخی مشکلات دیگر، این دستگاه‌ها به صورت هماهنگ عمل نمی‌کنند و طبعاً نیز عملکرد دستگاه‌های فعال، نتیجه بخش نخواهد بود؛ به عنوان نمونه در همین موضوع، ما مواجه هستیم با جمع‌آوری معتادان توسط نیروی انتظامی ولی به واسطه مشکلات شهرداری، مکانی برای نگهداری آن‌ها وجود ندارد و وقتی هم که مشکل محل نگهداری حل می‌شود، می‌بینیم که بهزیستی و یا سایر دستگاه‌های مسئول، به دلایل مختلف، قادر به ارائه خدمات به این بخش نیستند و این داستان ادامه دارد.
کانون اصلاح و تربیت آفریقای جنوبی 20 نوجوان مجرم دارد و کانون اصلاح استان تهران 400 نوجوان مجرم!
قجاوند با تاکید بر لزوم بازنگری در برخی از حوزه‌ها نیز اضافه کرد: یکی دیگر از مسائل مورد توجه، بهره‌مندی از تجارب سایر کشورها است مثلاً در مرکز نگهداری نوجوانان مجرم کشوری مثل آفریقای جنوبی، تنها 20 نوجوان وجود دارند ولی در کانون اصلاح و تربیت استان تهران، 400 نوجوان حضور دارند؛ از این رو باید گفت در تعریف نگاه مجرمانه، هماهنگی میان نهادهای اجتماعی و قضایی وجود ندارد. علاوه بر این در نگاه خُرد نیز نگاه قضات به جرم‌های واحد، متفاوت است؛ از این رو ما باید با مدلی بومی، سعی در کاهش جرم‌انگاری رفتار نوجوانان داشته باشیم و با تکیه بر مجازات‌های جایگزین حبس، از زمینه‌های افزایش آسیب این نوجوانان بکاهیم. لذا در نگاه کلان، مشاهده می‌شود که قطعات پازل دستگاه‌ها در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی، به شکلی نیست که در جهت کنترل آسیب‌ها حرکت کند و از این رو باید در نگاهی کلان، مدیریتی واحدی بر آسیب‌های اجتماعی اعمال کرد.
در برخی موارد وجود آسیب‌ها را قبول نمی‌کنیم/ در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی صادق و واقع‌بین باشیم
قجاوند افزود: متاسفانه یکی از مشکلات موجود در کشور ما این است که ما با خودمان در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی صادق نیستیم چراکه به عنوان نخستین قدم باید در نگاهی واقع بینانه و جسورانه بپذیریم که این مشکلات و آسیب‌ها در کشور وجود دارد، بعد از آن است که باید با بهره‌مندی از نظریات علمی و آکادمیک، ساختار مناسب را در این بخش طراحی کرده و با راه‌اندازی ساز و کار پیشگیری اولیه، برای کنترل نهایی این آسیب‌ها چاره‌اندیشی کنیم. این در حالی است که متاسفانه امروز نگاهمان به آسیب‌های اجتماعی در برخی موارد یا نگاهی غیر علمی است یا صادقانه نیست و این آسیب‌ها را قبول نمی‌کنیم و زمانی هم این آسیب‌ها را می‌پذیریم که دیر شده است.
