اینجا همان زمینی است که سید حسن هاشمی وزیر بهداشت و مرتضی طلایی نایب رئیس شورای شهر در آن حاضر شدند تا کلنگ ساخت بیمارستان سوانح سوختی را بر آن بکوبند. زمینی که 40 سال پیش توسط خیر خیراندیش وقف شده بود تا تبدیل به بیمارستان شود.
همان زمینی است که مراسم کلنگ زنی ساخت بیمارستان در آن نیمه کاره ماند و به علت اعتراض اهالی نسبت به ساخت بیمارستان و تبعات ساخت بیمارستان سوانح سوختی وزیر بهداشت مراسم را بدون کلنگ زنی ترک کرد تا تکلیف زمین و مجوزهای قانونی آن مشخص شود.
40 سال پیش زمانی که مرحوم عمیدی این زمین را وقف ساخت بیمارستان سوانح سوختگی کرد هیچگاه تصور نمیکرد نیت او با 40 سال تأخیر روند اجرایی به خود بگیرد و زمانی هم که متولیان قصد ساخت بیمارستان میکنند، بیابان های اطراف زمین پر از منازلی شود که یکی از مناطق پرجمعیت تهران را شامل میشود.
قدیمیهای محل به خاطر دارند که زمین چگونه و با چه نیتی وقف شد و حتی میگویند که بنگاه داران با وعده ساخته شدن بیمارستان به خریداران، زمینها را گران تر به فروش می رساندند اما اکنون عدهای اظهار بی اطلاعی از نیت واقف میکنند و عده دیگری نیز معتقدند که زمین باید به پارک و فضای سبز تبدیل شود.
موقوفه عمیدی تنها موقوفه تهران نیست که سالها از وقف آن میگذرد و نیت واقف هنوز در آن اجرایی نشده است. چنانکه حجت الاسلام محمدزاده، مدیرکل اوقاف تهران نیز مهر تأیید بر این موضوع میزند و از مشکلاتی میگوید که موجب شده تا موقوفههای قدیمی بی کاربری بمانند.
موقوفههایی که پارک، خیابان و یا تصرف شدهاند
در این سالهایی که از وقف املاک قدیمی میگذرد، اتفاقات زیادی افتاده که بخشی از آن به دوران انقلاب اسلامی و جنگ برمیگردد اتفاقهایی که موجب شده تا با تغییر ساختار ادارهای کشور وقفه ای میان زمان وقف و اجرای نیت واقف بیفتد.
مدیرکل اوقاف تهران این موارد را از جمله عواملی می داند که موجب شده وقفه طولانی از وقف تا اجرا نیت واقف بیفتد و به فارس میگوید: «زمینهایی وجود دارد که قبل از انقلاب وقف شدهاند مانند همین زمین موقوفه مرحوم عمیدی یا موقوفه مرحوم روحانینژاد، در جریان انقلاب و جنگ تحمیلی بسیاری از امینان که موقوفات به آنها سپرده شده بود از کشور به دلایل مختلف خارج شدند و بسیاری نیز خیانت در امانت کردند و دست به تصرف عدوانی موقوفه ها زدند.»
وی در ادامه به نقش شهرداری تهران در تبدیل شدن موقوفات به خیابان و پارک اشاره میکند و ادامه میدهد: «زمانی که امینی بالای سر زمین نباشد در طول این 30 سال شهرداری هم برای آن فکری میکند و قسمتی از آن را تبدیل به خیابان و قسمتی را نیز تبدیل به فضای سبز میکند.»
به هرحال اکنون زمینهایی وجود دارد که سالها از وقفشان می گذرد و هنوز نیت واقف در مورد آنها عملی نشده است و در این بین کسانی که می توانستند از عواید این موقوفات بهرهمند شوند، بی بهره ماندهاند. تعداد این زمینها به گفته حجتالاسلام محمدزاده کم نیست و در این میان دستگاههای مختلف نیز برای استفاده از موقوفات درخواستی نمی دهند.
بوروکراسی اداری مانع اجرای سریع نیت واقف
وقفه طولانی از زمان وقف تا اجرای نیت واقف دلایل دیگری نیز دارد که از آن جمله میتوان به موضوع بوروکراسی اداری اشاره کرد موردی که مدیرکل اوقاف تهران نیز در مورد آن میگوید: « در زمینهایی که سند دارند و ما توانستیم با اسناد و مدارک زمین را از متصرفان بگیریم و یا شهرداری با همکاری مناسب در مورد پارکها و خیابانها همکاری داشته، ما مشکل دیگری داریم که از آن جمله میتوان به موضوع بوروکراسی اداری اشاره کنیم.»
وی ادامه میدهد: «با توجه به طرح تفصیلی زمان زیاد طول میکشد تا مجوزهای لازم را از دستگاههای مختلف برای ساخت مثلا یک بیمارستان بگیریم و زمانی هم که مجوزها آماده میشود با مشکل تأمین اعتبار روبرو میشویم. چرا که در مورد برخی موقوفات واقف منابعی را برای اجرای نیت خود مشخص نکرده و صرفا زمینی را اهدا کرده تا دیگران هزینه ساخت را بپردازند.»
دستگاهها به دنبال موقوفات نمیآیند
یکی از راههای تأمین اعتبار در ساخت پروژههای ساختمانی این است که دستگاههای مختلف برای آن تعیین بودجه کنند و در ساخت آن مشارکت داشته باشند، اتفاقی که به گفته محمدزاده کمتر در تهران افتاده و دستگاهی به دنبال زمین موقوفه نبوده است. وی در این ارتباط میگوید: «تقریباً هیچکدام از دستگاهها سراغ موقوفات مرتبط با حوزه کاریشان را نمیگیرند و تنها در چند سال اخیر است که وزیر بهداشت از خود علاقهای برای استفاده از موقوفات مرتبط با بهداشت و درمان نشان داده و به دنبال اجرای نیات واقف آمده است.»
ذکر این نکته عجیب است که در طول 30 سال گذشته هیچ دستگاهی احساس نیاز به موقوفات پیدا نکرده است و در این مدت 40 ساله که زمین موقوفه مرحوم عمیدی بی استفاده در خیابان مطهری افتاده بود، هیچکس احساس نیاز نکرد که تهران به یک بیمارستان سوانح سوختگی مجهز و بزرگ نیاز دارد، بیمارستانی که زمین آن از 40 سال پیش آماده ساخت بوده است.
وقفه در اجرای نیت واقفان جدید نمیافتد
مدیرکل اوقاف تهران با ابراز ناخرسندی از اتفاقاتی که برای موقوفات گذشته به علت مشکلات مطرح شده افتاده به خیرینی که قصد دارند املاک خود را وقف کنند اطمینان می دهد که این مشکلات برای موقوفات جدید روی نخواهد داد. وی میگوید: «اکنون روند اداری اصلاح شده و مشکلاتی از قبیل انقلاب و جنگ نداریم که در این میان عدهای بخواهند ملک موقوفه را تصرف کنند یا متولی آن ناپدید شود، اکنون کارهای اداری به سرعت پیش میرود و به سرعت نیت واقف عملی میشود و ما این مشکل را تنها برای موقوفات با قدمت 30 سال به بالا داریم.»
اکنون بعد از سالها کلید استفاده از موقوفات قدیمی زده شده و از 7 سال پیش اندک اندک در مورد آنها اسناد جمع آوری شده و مقدمات نیز از 3 سال پیش فراهم شده تا اکنون شاهد آن باشیم که حداقل در 2 مورد از موقوفات مهم (موقوفه مرحوم عمیدی و موقوفه مرحوم روحانی نژاد) نیت واقف در حال عملی شدن است.