خشونت در سال‌های اخیر به حدی رخ‌نمایی کرده که دستگاه‌های متولی مبارزه با آسیب اجتماعی این بار به‌جای فرافکنی اقدام به انجام تحقیقات گسترده در خصوص بررسی انواع خشونت و علل و دلایل آن کرده‌اند.
این تحقیقات که به الگوهای قابل‌توجه خشونت، تغییر الگوها در شهرستان‌های مختلف، علل پنهان و درنهایت راهکارهای قابل‌توجه دست‌یافته، نشان می‌دهد پدیده خشونت در زندگی شهری و روستایی امروز بسیار پیچیده‌تر و گسترده‌تر از آن بوده که تصور می‌شود و زندگی اغلب افراد جامعه را متاثر ساخته است.
مدیرکل بهزیستی استان اردبیل دو هفته بعد از برگزاری همایش ملی پیشگیری از خشونت خانگی به میزبانی اردبیل به تشریح آخرین دستاوردهای این تحقیقات که بر روی هزار و ۱۰۰ زن متأهل شهری و روستایی انجام‌شده است، پرداخت.
این تحقیقات که به لحاظ توجه به آسیب اجتماعی که تا همین دیروز مورد پذیرش نبود، به لحاظ تعداد جامعه آماری و نوع بررسی خود از منظر جامعه‌شناختی ازجمله تحقیقات قابل توجهی است که می‌تواند اساس برنامه‌ریزی‌های کاهش آسیب‌های اجتماعی قرار گیرد.
خشونت مالی رتبه نخست همسرآزاری در اردبیل
بهزاد ستاری بابیان اینکه همسر آزاری در این تحقیقات از چهار منظر جسمی، جنسی، روانی و مالی بررسی‌شده است، افزود: نتایج تحقیقات نشان می‌دهد برخلاف تصور عموم مردم خشونت مالی رتبه نخست، خشونت جنسی رتبه دوم، خشونت روانی رتبه سوم و خشونت فیزیکی رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است.
وی میانگین طول عمر ازدواج وزندگی مشترک را ۱۶ سال عنوان کرد و افزود: بیشترین میزان با ۲۲.۲ سال در مرکز استان و کمترین با ۹.۲ سال در مناطق روستایی خلخال است.
به گفته مدیرکل بهزیستی استان در طول مدت ازدواج دو عنصر عمر زوجین و طلاق عوامل اصلی است.
وی در خصوص میانگین سن ازدواج نیز به عدد ۱۹.۶ سال اشاره کرد و در خصوص اینکه چند درصد از ازدواج‌ها خارج از سن قانونی است و آیا این تحقیقات به این موضوع توجه داشته است یانه، متذکر شد: در مراجعه به مراکز مشاوره ما ۶۷ درصد از زوج‌ها در سن ۲۰ الی ۳۰ سال هستند.
وی افزود: درعین حال ۶۶ درصد از زوجه‌ها نیز در میانگین سنی ۱۸ الی ۲۵ سال هستند.
این تحقیقات که به نظر می‌رسد در خصوص ازدواج‌های خارج از سن قانونی به‌ویژه ازدواج دختران زیر ۱۵ سال دستاورد خاصی ندارد، به یکی از دغدغه‌ها یعنی همان ازدواج‌های اجباری و خشونت در امر ملزم ساختن فرد به ازدواج بی‌توجه بوده و لازم است این موضوع با توجه به افزایش خشونت در اجبار به ازدواج از سوی محققان مورد توجه قرار گیرد.
مغفول ماندن تناسب تشابه زوجین با موضوع طلاق
بخشی از این تحقیقات که در خصوص میزان ازدواج‌های فامیلی صورت گرفته است، نشان می‌دهد بیشترین میزان ازدواج فامیلی در شمال شهر اردبیل شامل مناطق وحدت، سلمان آباد و میر اشرف است و کمترین از شهرستان نیر گزارش شده است.
نکته جالب‌توجه اینکه در مناطق شمال شهر اردبیل که ازدواج فامیلی بالا است بیشترین میزان تعداد فرزندان با ۲.۶۱ فرزند مشاهده می‌شود و کمترین میزان فرزندان در مناطق روستایی خلخال با ۱.۴ است و درحالی‌که میانگین تعداد فرزندان ۲.۰۸ است.
مدیرکل بهزیستی استان اردبیل در خصوص دستاوردهای تحقیق در تشابه زوجین اضافه کرد: این تشابه که شامل تشابه فرهنگ خانوادگی، وضعیت اقتصادی، تحصیلات و مسائلی ازاین‌دست است در شهرستان کوثر بیشترین و در شمال اردبیل کمترین است.
به گفته ستاری این تحقیق به یکی از مؤلفه‌های مغفول در موضوع خشونت توجه داشته و آن اینکه تحریک زوجه می‌تواند منجر به خشونت شود و در شهرستان گرمی مطلوب‌ترین وضعیت و در نیر بدترین وضعیت تحریک همسر مشاهده می‌شود.
آنچه در این مطالعات قابل‌توجه محققان است سبب شناسی خشونت است که بر اساس بررسی‌های جامعه‌شناسی علل بروز خشونت را رتبه‌بندی می‌کند.
ابهام در نیمی از دلایل خشونت
مدیرکل بهزیستی استان افزود: این علت‌ها به ترتیب نوع روابط قدرت در خانواده، دخالت خویشاوندان، میزان تحریک همسر، تراکم صمیمیت زوجین، اعتماد به زوجین، یادگیری خشونت در خانواده و ناسازگاری پایگاه خانوادگی است.
ستاری تأکید دارد که این عوامل ۵۰ درصد از عوامل همسر آزاری است و مابقی همچنان در پرده ابهام است و نیاز به مطالعات را ضروری ساخته است.
بطوریکه ازجمله شاخصه‌های مورد تأکید در این جلسه بررسی فقر در خشونت مالی بود که به گفته مدیرکل بهزیستی استان مسائل اقتصادی به‌عنوان شاخصه در خشونت مالی بررسی نشده است.
وی بابیان اینکه در بین مراجعان برای طلاق ۸۵ درصد درآمد بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزارتومانی دارند، افزود: ۳۸ درصد پرونده‌هایی که بررسی کردیم نشان می‌دهد زوجین فاقد مسکن هستند و ۲۵ درصد رهن و اجاره هستند.
وی افزود: موضوع فقر باید در خشونت‌های خانگی موردبررسی قرار گیرد و امروز به‌عنوان عامل مهمی در اختلافات زوجین است.
اما نکته کلیدی این تحقیقات نشان می‌دهد تابوی طلاق در اردبیل شکسته است. بطوریکه به عقیده مدیرکل بهزیستی استان طلاق حتی به فرهنگ تبدیل‌شده و به‌ویژه طلاق در دوران نامزدی قبح خود را ازدست‌داده است.
این شاید مهم‌ترین نکته‌ای است که موجب پذیرش طلاق به هر بهانه کوچک و اختلاف جزئی می‌شود و لازم است بیش‌ازپیش دلایل روان‌شناختی و جامعه‌شناختی آن بررسی شود.
