متخصصان معتقدند، سرطان ریه در مراحل اولیه هیچ نشانه‌ای ندارد و بیماران اغلب زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که بیماری در مراحل پیشرفته قرار دارد. شاید به همین دلیل باشد که سرطان ریه کشنده‌ترین سرطان در انسان محسوب می‌شود. با این وجود آگاهی از نشانه‌های شایع این بیماری سبب می‌شود که این سرطان مهلک در ابتدایی‌ترین و درمان‌پذیرترین مرحله ممکن تشخیص داده شود.
به‌طورکلی سلول‌های ارگانیسم‌های زنده به‌صورت طبیعی و به شیوه‌ای کنترل‌شده تقسیم می‌شوند و رشد می‌کنند. سرطان زمانی به وجود می‌آید که این فرایند از کنترل خارج‌شده و سلول‌ها به‌صورت کنترل نشده شروع به تقسیم و تکثیر کنند که در این حالت یک توده ایجادشده که به آن سرطان گفته می‌شود.
این تومور و یا توده، به‌عنوان تومور اولیه و یا سرطان اولیه می‌تواند در محل خود شروع به رشد کند و یا گسترش پیدا کرده و باعث ایجاد تومورهای ثانویه در قسمت‌های دیگر بدن شود. این فرایند گسترش متاستاز نامیده می‌شود که یکی از ویژگی‌های کلیدی سرطان نیز به شمار می‌رود. سرطان ریه دومین سرطان رایج در مردان جهان و سومین سرطان رایج در زنان است. از طرفی به علت دشوار بودن درمان سرطان ریه، می‌توان تا حد زیادی این سرطان را، چه در مردان و چه در زنان، شایع‌ترین نوع سرطانی که منجر به مرگ می‌شود، به‌حساب آورد.
*عوامل مؤثر ایجاد سرطان ریه
به گفته پزشکان، استعمال دخانیات علت اصلی ابتلا به سرطان ریه است. می‌توان گفت که مبتلا شدن حداقل 80 درصد از سرطان‌های ریه به دلیل استعمال دخانیات است. اگرچه افراد غیر سیگاری و سایر دخانیات‌ها نیز احتمال ابتلا به سرطان ریه رادارند اما به‌طورکلی خطر ابتلا به این بیماری در افراد سیگاری 10 برابر بیشتر است. میزان خطر، با افزایش تعداد سیگاری که در روز کشیده می‌شود، افزایش می‌یابد. اگر شما یک فرد سیگاری قهار هستید که در روز بیش از 20 نخ سیگار مصرف می‌کنید، احتمال ابتلا به سرطان ریه در شما به حدود 30 تا 40 برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری افزایش می‌یابد. علت اصلی افزایش قابل‌توجه ابتلا به سرطان ریه در 50 سال اخیر را می‌توان افزایش افراد سیگاری در این سال‌ها دانست. این افزایش مصرف به علت تولید صنعتی و بازاریابی دخانیات به وجود آمده است.خطر ابتلا به بیماری سرطان ریه در افرادی که سیگار را ترک می‌کنند، بعد از گذشت حدود 15 سال، با افراد غیر سیگاری برابر می‌شود. از طرفی آلودگی هوا که امروزه دغدغه بسیاری از جوامع شده نیز می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان ریه و بیماری‌های مزمن ریوی را افزایش دهد.
*نشانه‌های بارز سرطان ریه
سرفه‌های مزمن، تنگی نفسی که به‌مرور بدتر می‌شود، کاهش وزن، خستگی بیش‌ازحد، درد مزمن و مداوم در قفسه سینه و یا در جای دیگری از بدن که احتمال از گسترش سرطان به استخوان‌ها ناشی می‌شود، از نشانه‌های بارز سرطان ریه است همچنین به علت تومور اصلی در ریه و یا به علت تومورهای ثانویه درجاهای دیگری از بدن، علائم دیگری می‌توانند به وجود بیایند. یکی از علائم برجسته سرطان ریه، سرفه خونی و یا هموپتیزی است. این علامت می‌تواند یکی از علائم هشدار زودهنگام باشد و به تشخیص سرطان ریه در مراحل ابتدایی که هنوز ممکن است قابل‌درمان باشد، کمک می‌کند. اگر سرفه خونی در هر شخصی مشاهده شود، به‌خصوص اگر شخص سیگاری و بالای 40 سال سن داشته باشد، باید بلافاصله جهت مشاوره در مورد سرطان ریه به پزشک مراجعه کند.
*راه‌های تشخیص بیماری
بنا به اظهار متخصصان، متأسفانه بسیاری از سرطان‌های ریه زمانی تشخیص داده می‌شوند که برای انجام درمان‌های مؤثر ممکن، دیر شده است. در بیش از نیمی از افراد مبتلابه سرطان ریه، سرطان آن‌ها زمانی تشخیص داده می‌شود که سرطان وارد مرحله متاستاز شده و در حال گسترش است. تشخیص زودهنگام سرطان ریه مشکل است زیرا که بسیاری از علائم رایج سرطان ریه مشابه علائمی است که در ریه‌های افراد سیگاری قابل‌مشاهده است.علاوه بر این بسیاری از افرادی که به سرطان ریه مبتلا هستند به‌طور همزمان به COPD یا بیماری مزمن انسدادی ریه نیز مبتلا هستند زیرا که عامل اصلی هر دو بیماری کشیدن سیگار است. بااین‌حال تنها 1 تا 2 درصد از افراد مبتلابه COPD به بیماری سرطان ریه نیز دچار می‌شوند. تصویربرداری با اشعه X از قفسه سینه اولین آزمایش برای تشخیص سرطان ریه است. اگر توموری در ریه وجود داشته باشد باید حتماً قطر آن‌یک سانتی‌متر یا بیشتر باشد تا بتوان آن را با این تصویربرداری تشخیص داد. بااین‌حال، در این مرحله که تومور به این اندازه رسیده است، سلول اصلی سرطانی شده 36 بار تقسیم (دو برابر) شده است. معمولاً بیماری سرطان ریه زمانی به مرگ منجر می‌شود که این تقسیم سلولی به 40 رسیده باشد.با توجه به این توضیحات، پرواضح است که تشخیص سرطان ریه در اواخر دوره طبیعی آن تشخیص داده می‌شود. در صورت مشاهده موردی غیرطبیعی در تصویربرداری اشعه X معمولاً تصویربرداری CT Scan و MRI نیز انجام می‌شود که این روش‌های تصویربرداری می‌توانند اطلاعات بیشتری را در مورد تومورها و اینکه چقدر گسترش پیداکرده‌اند در اختیار ما قرار دهند. برخی از آزمایش‌های ساده خون و چند آزمایش دیگر نیز ممکن است انجام شود.برونکوسکوپی یک معاینه مستقیم از داخل لوله‌های تنفسی است که بعد از بی‌حسی موضعی به‌وسیله یک فیبر نوری نازک انجام می‌شود. این معاینه بهترین روش معاینه برای تشخیص تومور در برونش اصلی یا مجاری هوایی اصلی در مرکز قفسه سینه است.
بسته به محل سرطان، نمونه‌برداری یا بیوپسی از طریق برونکوسکوپی انجام می‌شود و یا از طریق سوزن بیوپسی. برای سرطان‌هایی که نزدیک حاشیه ریه‌ها هستند به‌عنوان‌مثال اگر به دنده‌ها نزدیک‌تر باشد تا به مرکز قفسه سینه بهتر است از سوزن بیوپسی استفاده شود زیرا که این مناطق فراتر از دسترسی برونکوسکوپ هستند.معمولاً یک نمونه از خلط یا موادی که همراه با سرفه از سیستم تنفسی خارج می‌شوند نیز به‌منظور مشاهده‌ی سلول‌های سرطانی، مورد آزمایش قرار می‌گیرد که بعد از انجام این آزمایش شاید دیگر نیازی به انجام آزمایش بیوپسی نباشد.
سرطان ریه بسته به شکل ظاهری سلول های سرطانی که توسط پاتولوژیست ها و زیر میکروسکوپ قابل‌مشاهده است در سه دسته‌ی مختلف سرطان سلول‌های کوچک، سنگفرشی و آدنوکارسینوما طبقه‌بندی می‌شود.مهم است بدانیم شخص بیمار به کدام نوع از انواع سه‌گانه سرطان ریه مبتلا شده است زیرا که سرطان‌های سلول‌های کوچک بهترین واکنش را نسبت به شیمی‌درمانی دارند درحالی‌که انواع دیگر آن به کمک عمل جراحی و یا پرتودرمانی بهتر درمان می‌شوند. بنابراین پاتولوژیست به یک نمونه‌ی کوچک از بافت (بیوپسی) نیاز دارد تا آن را مورد آزمایش قرار داده و هم شک به بیماری سرطان را از بین ببرد و صحت آن را تایید کند و هم اینکه نوع سلول سرطانی را تشخیص دهد.
*نحوه درمان سرطان
جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی برای درمان سرطان ریه مورداستفاده قرار می‌گیرند.عمل جراحی می‌تواند سرطان ریه را درمان کند اما تنها یک نفر از هر 5 نفر مبتلابه بیماری سرطان ریه برای عمل جراحی مناسب است.درصورتی‌که سرطان ریه در خارج از قفسه‌ی سینه گسترش پیدا نکرده باشد و اندام‌های حیاتی مانند کبد را تحت تأثیر قرار نداده باشد همچنین اگر فرد بیمار، بیماری‌های دیگری مانند برونشیت مزمن و بیماری قلبی نداشته باشد، تنها در این شرایط، استفاده از عمل جراحی برای حذف تومور سرطانی ممکن است مقدور باشد. برای درمان سرطان سلول‌های کوچک از شیمی‌درمانی، و در پاره‌ای موارد از پرتودرمانی استفاده می‌شود.
شیمی‌درمانی یا توسط متخصص در درمان سرطان یا گاهی اوقات توسط یک متخصص در بیماری‌های قفسه سینه با تخصص در شیمی‌درمانی مورداستفاده قرار می‌گیرند.این روش درمانی به‌صورت دوره‌ای بوده به‌گونه‌ای که فرد بیمار حدود هر سه هفته به مدت 48 ساعت در بیمارستان بستری خواهد شد.تصورات غلطی در مورد شیمی‌درمانی در میان مردم شایع است که موجب نگرانی‌هایی نسبت به مشکلات و فواید این روش درمانی شده است.با این‌حال هیچ شکی نسبت به تأثیر مثبت شیمی‌درمانی روی مدت‌زمان و کیفیت زندگی افراد مبتلابه سرطان ریه، از نوع سلول‌های کوچک وجود ندارد. همچنین تعداد دوره‌های درمانی موردنیاز به میزان واکنش بدن بیمار به درمان بستگی دارد.
