جامعه زندان به سمت جوان شدن پیش می‌رود

وی یکی از دلایل بازگشت مجدد چنین افرادی به زندان را عدم وجود اشتغال عنوان می کند که باعث قرار گرفتن دوباره آنها به چرخه بزه می شود.

جهانگیر می گوید:64 درصد کسانی که در زندان حضور دارند،متاهل هستند و اگر چه جامعه در حال پیر شدن است اما جامعه زندان به سمت جوان شدن پیش می رود و اگر این مساله و فرزندان این جوانان مورد توجه قرار نگیرند،آسیب های هر چه بیشتری به خانواده وارد می شود.

پیشگیری از بازگشت مجدد برخی از بزه کاران به زندان ها ، ضرورتی حائز اهمیت است که برای تحقق آن باید در گام نخست ، علل و عوامل تاثیر گزار در وقوع آن مورد بررسی قرار گیرد.

کاظم سوریان،کارشناس آسیب های اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران در این خصوص اظهار کرد:میزان تکرار جرم،موید سطح تاثیرگذاری تادیب زندانیان و بزهکاران خواهد بود و به تعبیر دیگر می توان گفت هر آنچه بازگشت مجدد زندانیان به بند افزایش یابد،به همان میزان موفقیت پروسه تادیبی و بازپروری مجرمان کاهش یافته است.

وی افزود:طبق تحقیقاتی که در آمریکا انجام شده،دو سوم زندانیان پس از اتمام دوران مجازات،مجددا در بازه زمانی یک تا سه ساله،مرتکب بزه و بازگشت به زندان می شوند،این امر موید عدم توفیق این کشوردر هدایت و اصلاح مجرمان است.

سوریان عنوان کرد:نرخ بالای تکرار جرم با هزینه های بسیاری برای جامعه همراه خواهد بود زیرا روند شناسایی دستگیری،بازداشت،بررسی پرونده و دوران مجازات مستلزم هزینه هایی است که از محل مالیات های اخذ شده از مردم و شهروندان پرداخت می شود و به تعبیری هزینه کرد مجدد برای اعمال بازدارندگی و اصلاح مجرمان باعث هزینه کرد های مجددی می شودکه با در نظر گرفتن تاثیرات مخرب تکرار جرم برای جامعه،بزه دیده و خانواده بزهکاران ،عمق پیامدهای چنین امری بیش از پیش هویدا می شود.

وی افزود:یکی از اصلی ترین دلایل بازگشت زندانیان به حبس به مشکلات اشتغال در جامعه باز می گردد و به تعبیر دیگر نمی توان کلیه دلایل بازگشت مجدد زندانیان و انجام افعال مجرمانه را در کارکرد نامناسب زندان ها جستجو کرد.

این آسیب شناس مسائل اجتماعی گفت:چرخه تادیب و اصلاح مجرمان بصورت مطلق در زندان خلاصه نمی شود،بلکه مراقبت ها و زمینه های موجود بعد از دوران اتمام مجازات نیز امر حائز اهمیتی است که نباید نادیده گرفته شود.

سوریان عنوان کرد:در شرایطی که فرد خاطی مجددا به جامعه باز می گردد،اما شرایط برای اشتغال او فراهم نیست،امکان ضریب گرایش به بزه مجددا در او تقویت می شود و به واقع اصلاح مجرمان نیازمند همگرایی کلیه دستگاه ها بخصوص نهادهای اقتصادی خواهد بود که بستر گرایش بزه را با تدابیر اقتصادی موثر و اشتغالزایی  کنترل کنند و اینکه مهار آسیب های اجتماعی صرفا بر دوش نیروی انتظامی یا دستگاه قضایی گذاشته شود منصفانه و معقولانه نیست.

** از عدم پذیرش جامعه تا سرخوردگی اجتماعی زندانیان

فاطمه حق گو،جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی یکی از دلایل اصلی ارتکاب جرم مجدد بزهکاران پس از دوران زندان را مرتبط با عدم پذیرش مجرمان اسبق از سوی جامعه می داند.

وی افزود:به واقع بعد از اتمام دوران مجازات،نگاه جامعه به افراد بزهکار همچنان به عنوان مجرمی است که نمی توان به او اعتماد کرد و این نگاه در برخی مواقع باعث ایجاد زمینه برای گرایش مجدد به افعال مجرمانه در فرد می شود.

این آسیب شناس اجتماعی گفت:از بزرگان دین ما نقل شده که اگر شب هنگام جرم و تخلفی از انسانی دیده شد نباید فردای آن روز به همان نگاه پیشین به او نگریسته شود زیرا شاید او تا سحر توبه کرده باشد.

وی افزود:البته احتیاط شرط عقل است و به هر حال باید ملاحظاتی مدنظر قرار گیرد تا انسان در معرض آسیب، خسارت و بزه دیدگی قرار نگیرد،اما سیاه پنداری مطلق و نگاه یکسویه نیز چندان صحیح به نظر نمی رسد.     

** فقدان هدف،بستر ساز بزهکاری مجدد است

حق گو فقدان هدف را یکی دیگر از عوامل موثر در گرایش به افعال مجرمانه و قانون شکنی عنوان کرد.

وی با اشاره به کاهش گرایش به بزه در افرادی که آینده ای هدفمند را برای خود ترسیم کرده اند گفت:عده ای از زندانیان نیز پس از اتمام مجازات،رویکرد و روشی جدید را در زندگی پیشه می کنند و در همان دوران حبس با تفکر و اندیشه و برنامه ریزی اصول سعی می کنند دوران جدیدی را برای مقطع پسا مجازات خویش رقم بزنند.

این آسیب شناس اجتماعی افزود:زندگی هدفمند به دلیل داشتن مقصودی مشخص،کمتر دچار تلاطمات امواج و حوادث می شود زیرا هدف،مشخص شده و برای رسیدن به آن تلاش می شود اما فقدان هدفمندی باعث می شود انسان به مثابه تکه چوبی بر روی امواج آب به هر سمت و سویی کشیده شود.

** انگیزه سازی و عزت نفس عامل بازدارنده از وقوع مجدد جرم

پرسیا خزائی،مددکار و کارشناس امور خانواده ایجاد انگیزه را یکی از عوامل اصلی در پیشگیری و بازدارندگی از وقوع جرم قلمداد می کند.

وی در تشریح نقش انگیزه گفت:نقش خانواده در ایجاد انگیزه،بسیار مهم ونافذ است زیرا انگیزه باعث تصمیم گیری های موثر در فرد بزهکار می شود و در شرایطی که از روحیه کافی برای رسیدن به هدف برخوردار شود،به نحوی مصمم و با پشتکار مضاعف،تلاش می کند در مقابل فشارها ایستادگی کند و با مقاومت به هدف پیش بینی شده خویش دست یابد.

خزائی عنوان کرد:در پایان نباید از نقش تعیین کننده عزت نفس در افراد به سادگی گذشت زیرا حفظ عزت نفس ،تقویت و ایجاد آن در ذهن فرد مجازات دیده،او را از گرایش مجدد به بزه باز می دارد.

وی یادآور شد:به نوعی می توان گفت عزت نفس یک مصونیت ذهنی و روحی است که فرد را در برابر انحرافات قوی و مستحکم می سازد و برای حفظ عزت و شانیت حاصل تلاش می کند تا با خبط و خطایی مجد آنچه که ایجاد شده را تخریب نکند و شخصیت ساخته شده خود را مجددا نابود نسازد، که البته این امر در تمامی بزه کاران صدق نمی کند اما به هر حال تجارب گذشته اثبات کرده که با توجه به روحیات افراد،در برخی از تیپ های شخصیتی چنین رویه ای مطلوب اثر واقع می شود و در تحقق این امر خطیر نیز خانواده،همسر و اطرافیان نقش موثری ایفا می کنند.