به گزارشافکارنیوز،«طبقه متوسط فرهنگی منشاء تغییر و توسعه در کشور می شود.» محسن رنانی و جلایی پور یکی اقتصاددان و دیگری جامعه شناس هر دو تاکید دارند که طی سال های گذشته اندازه طبقه متوسط فرهنگی در کشور کام شده است. اما به تعداد افرادی که تحت عنوان «طبقه متوسط اقتصادی» خطاب می شوند، افزوده شده تا اقتصاد و جامعه ایران با تحولی تازه همراه شود. طبقه متوسط اقتصادی تنها یک منطق بدون خدشه را برای خود در نظر می گیرد: «سود و زیان». منطقی که «دست نامرئی بازار» را جایگزین «قلب جامعه» می کند.
براساس توسل به همین منطق در نهایت اجرای فاز دوم طرح هدفمندی یارانه ها تنها کمتر از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر زحمت حضور در سایت رفاهی را به خود ندادند و قید یارانه های نقدی را زدند.
افرادی که حداقل محسن رنانی اقتصاددان و جلایی پور جامعه شناس اعتقاد دارند نه از میان ۷ میلیون ثروتمند ایرانی و نه از بین ۴۶ میلیون طبقه متوسط بوده اند. انصرافی ها از هدیه ماهیانه دولتی به ملت، احتمالا از بین «طبقه متوسط فرهنگی» بوده اند. کسانی که پیش از انتخابات سال ۸۸ و قبل از انتخابات سال ۹۲ به موتور محرک جامعه ایرانی تبدیل شده بودند تا حداقل بخشی از اقتصاد و فرهنگ را از بحران مدیریتی نجات دهند. گزارش وزارت راه و شهرسازی نشان می دهد ۳۳ درصد جامعه ایران زیرخط فقر زندگی می کنند.
همین گزارش تاکید دارد خانواده های طبقه متوسط برای خرید خانه باید حداقل یک سوم درآمد ماهیانه شان را به مدت ۹۶ سال پس انداز کنند. آرزوی خرید خانه در کشورهای توسعه یافته با پس انداز ۱۴ ساله یک سوم درآمد رنگ واقعیت می گیرد. بیت الله ستاریان محقق بازار مسکن ایران روایت می کند، حداقل ۱۵ درصد جمعیت ایران در وضعیت شبه کپرنشینی نشینی زندگی می کنند. گزارش تکمیلی مرکز آمار ایران هم نقل می کند حداقل ۴ دهم درصد از جمعیت ایران در کپر و چادر زندگی می کنند.
در مقابل ۶ میلیون نفر از مردم ایران در وضعیت مالی قرار دارند که می توانند ویلای شخصی در اختیار داشته باشند. در صورتی که گزارش های مرکز آمار مبنای تحلیل وضعیت اقتصادی ایران باشد، ۴۰ میلیون تومان فاصله درآمدی میان دهک اول و دهم کشور وجود دارد. تمامی اطلاعات تحلیلی نشان می دهد میان دهک های دهگانه درآمدی کشور فاصله به مرز «اختلاف» رسیده است. حتی شهرنشینان ایران نیز در وضعیت متفاوتی از یکدیگر زندگی می کنند.
حداقل ۸۰۰ منطقه حاشیه ای در اطراف شهرهای ایران وجود دارد که درآمد سرانه ساکنان آن در مرز بین یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان تا ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان قرار دارد. در مناطقه میانی و شمالی تهران شاخص رفاه و برخورداری ناگهان رشد می کند و بازهم در مناطق حاشیه ای به پایین ترین حد تنزل می یابد. میزان برخورداری مردم ایران حتی از تهران به شهرستان ها و از شهرستان ها به شهرهای کوچک نیز متفاوت است.
گزارش بانک مرکزی تایید می کند ۶۴ درصد منابع بانکی برای پرداخت انواع تسهیلات طی یکسال گذشته به تهرانی ها رسیده است و سایر استان ها تنها به اندازه ۴۶ درصد از این امکانات مالی بهره مند شده بودند. مردم ایران ۶۳۷ هزار میلیارد تومان از دارای هایشان را به شکل سپرده در بانک ها قرار داده اند ولی حتی این تسهیلات با نرخ های یکسان و امکان بهره مندی مناسب میان تمامی مردم کشور توزیع نشده است.
گزارش رسمی وزارت اموراقتصادی و دارایی نشان می دهد یک میلیون زوج ایرانی برای دریافت ۵ میلیون تومان وام ازدواج بیش از یکسال در صف بوده اند ولی در همین دوره زمانی تنها سه نفر، یازده هزار میلیارد تومان وام بانکی با نرخ بهره کمتر از ۱۲ درصد دریافت کرده اند. ۵۰ نفر نیز بیش از ۵هزار میلیارد تومان از منابع بانکی را به حساب شخصی شان واریز کرده اند.
تمامی شاخص های بهره مندی نشان می دهد، اختلاف قابل توجهی میان میزان دریافت تسهیلات و امکانات در بین گروه های اجتماعی و اقتصادی متفاوت کشور وجود دارد. لایه های نزدیک به جریان «دولتی»(حداقل در دولت نهم و دهم) بیشترین میزان سهم از درآمد ۷۰۰ هزار میلیارد تومانی نفت را داشتند ولی لایه های دورتر با کمترین امکانات به زندگیشان ادامه دادند. تحلیل های جامعه شناسانی مانند حمیدرضا جلایی پور نشان می دهد همین گروه دوم در جریان انتخابات سال ۹۲ رای به تغییر مدیریتی کشور دادند.
گروهی که امید به بهبود وضعیت دارند و تنها راه پیش رویشان برای تحقق زندگی مطلوب تر را صندوق های رای می بینند. بررسی زندگی ساکنان استان های بزرگ کشور و مقایسه آن با تهران نشان می دهد که فاصله از مرکز قدرت و سیاست در ایران به کاهش میزان بهره مندی منجر می شود. فاصله ای که در نهایت به اختلافات ریشه ای میان مرکز نشینان و حاشیه نشینان منتهی شد. بررسی وضعیت اقتصادی برخی استان های کشور نشان می دهد چگونه اختلاف ها افزون تر و فاصله ها بیشتر می شود.
اصفهان
نرخ رشد جمعیت:۱.۳۷ درصد
نرخ مشارکت اقتصادی:۳۷.۵درصد
نرخ باسوادی:۸۷.۷۷درصد
ضریب نفوذ اینترنت:۲۲.۵درصد
تورم:۳۵ درصد
بیکاری:۱۴ درصد
سهم استان از تولید ناخالص داخلی کشور:۹/۶ درصد
میزان وصول درآمدهای مالیاتی تا پایان سال۹۲:۹۶ درصد
میزان رشد طلاق:۱۹ درصد/ میزان رشد ازدواج:۵ درصد
تعداد شهرک ها و نواحی صنعتی:۶۴ مورد
اقتصاد استان اصفهان برمحور صنعت استوار است. دولت اعلام کرده میزان رشد اقتصادی سال آینده افزایش می یابد. در آخرین سفراستانی رئیس جمهور نیز به وضعیت صنایع فولادی کشور مورد توجه ویژه قرار گرفت. برهمین اساس حداقل صنایع فولادی استان می توانند به آینده خود امیدوار باشند. استان اصفهان در زمینه های گردشگری هم توانایی جذب بالایی دارد. البته طی سال های گذشته این پتانسیل در استان نادیده گرفته شده بود.
اما وضعیت کلی استان نشان می دهد که شاخص هایی مانند تعداد فقرا در استان رو به افزایش است. همگی این اطلاعات تایید می کند که ساکنان استان نمیتوانند به طرح هایی مانند خداحافظی با یارانه ها همراهی کنند. به گفته یکی از نمایندگان مجلس، سوء مدیریت مدیران قبلی وزارت صنعت، معدن و تجارت در استان ۷ هزار میلیارد تومان به صنایع فولادی خسارت وارد کرده است.
راهپیمایی های خیابانی و صف کشیدن بازنشستگان در مقابل سازمان بازنشستگی و حتی اعتصابات های مداوم کارگران صنعتی کارخانه های اصفهان نشان می دهد، ساکنان این استان وضعیت مالی مناسبی برای انصراف از یارانه های نقدی ندارند. آنها همچنان با قدرت خواهان دریافت ماهیانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی می شوند و احتمالا تا بهبود وضعیت کسب وکار و اقتصادی کشور همچنان برهمین رای خود پایدار خواهند بود.
فارس
نرخ رشد جمعیت:۱.۱۷درصد
نرخ مشارکت اقتصادی:۳۵.۸درصد
نرخ باسوادی:۸۶.۳۲درصد
ضریب نفوذ اینترنت:۱۷.۴درصد
تورم:۳۲ درصد
بیکاری:۳/۱۱ درصد
سهم استان از تولید ناخالص داخلی کشور:به میزان ۵ درصد استان تهران
میزان وصول درآمدهای مالیاتی در سال ۹۱:۸۵ درصد
میزان رشد طلاق:۳ درصد/ میزان رشد ازدواج:۱ درصد
استان فارس حداقل طی هشت سال گذشته بارها و بارها تلاش های مداومی را برای جذب سرمایه گذاران خارجی کلید زد. سرمایه گذارانی که هر کدام ریشه ای شیرازی داشتند و قرار بود از هتل تا مجتمع های فولاد را برای هم استانی هایشان راه اندازی کنند. پژوهشی در استانداری فارس نیز نشان می داد حداقل یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان میزان دارایی های احتمالی سرمایه داران مهاجر استان است.
تمامی ایده های اینگونه با مشکلات مدیریتی استانی به شکست منتهی شد و در نهایت استان همچنان برادامه حیات با همان صنایع نیمه جان و کشاورزی صادرات محور به کشورهای حاشیه خلیج فارس متکی باقی ماند. در صورتی که طرح های سرمایه گذاری به سرانجامی مطلوب نزدیک می شد، وضعیت مالی اهالی فارس نیز تغییر می کرد. در اینصورت احتمالا آمار انصرافی های فارس از یارانه نقدی نیز افزایش می یافت. اما در حال حاضر استانی که یکی از رکورداران بیکاری در کشور به شمار می آید، توان خداحافظی با یارانه های نقدی را ندارد.
حتی در صورتی که درآمد سرانه ساکنان فارس از میانگین کشوری نیز بالاتر بود، بازهم آنها تن به زندگی بدون یارانه ها نمی دادند چراکه نتیجه پژوهشی در استان فارس نشان می دهد، نگاه مردم شیراز به فساد اداری در استان بسیار «نامطلوب» است. آنها اعتقاد دارند، راه اندازی کسب و کار در استانشان تقریبا غیرممکن خواهد بود. از سوی دیگر مصائب اجتماعی نیز استان را فراگرفته است. سال گذشته، ۵/۱۳ درصد از طلاق‌های واقع شده در فارس طی یک سال اول زندگی و ۵۰ درصد از طلاق‌ها طی پنج سال اول زندگی رخ داده داده است.
خوزستان
نرخ رشد جمعیت:۱.۱۷ درصد
نرخ باسوادی:۸۳.۵۵درصد
ضریب نفوذ اینترنت:۱۴.۸ درصد
نرخ مشارکت اقتصادی:۳۴.۴درصد
تورم:۳۲ درصد
بیکاری:۱۴ درصد
سهم استان از تولید ناخالص داخلی کشور:به همراه سه استان نفت خیز دیگر ۲/۱۹ درصد
میزان وصول درآمدهای مالیاتی تا پایان سال۹۲:۱۴۹ درصد
نسبت ازدواج به طلاق در سال ۹۲:به ازای ۱۱ ازدواج در خوزستان یک طلاق
کشاورزی که در حاشیه اروند به کار مشغول است، وضعیت اسفبار زندگیش را با سه جمله نشان می دهد. او از حمله مدام گرازها به درختان نخل نالان است و امید به فعالیت های سربازان سپاه پاسداران برای شکار این گرازها بسته است. در جمله دوم تاکید می کند بحران آب نخلستان را خشک کرده و در جمله سوم یادآوری می کند یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی بسیاری از کارگران فصلی را از حضور در نخلستان ها بازداشته است.
کشاورز حاشیه رود و مدیرکارخانه فولاد مرکز استان هر دو حتی در بهار سال ۹۳ نیز همچنان وضعیت معاش خود را سخت ارزیابی می کنند. از غبار همیشگی هوای استان تا بحران افزایش قیمت نهادهای تولید همگی تولیدکنندگان استان را به این جمع بندی رسانده که در بحران بی آبی و بی پولی به آخرین غنیمتی دولت دل خوش کنند. خوزستانی ها بیشترین نرخ بیکاری را به خود اختصاص داده اند. بررسی ها نشان می دهد یکی از بزرگترین بحران های پیش روی استان خوزستان موضوع بیکاری است.
حتی نماینده ولی فقیه در استان نیز در مورد آینده بیکاری در استان هشدار داده است. براساس گزارش وزارت کار استان بیش از ۱۶۵ هزار بیکار دارد. استان پتانسیل های بالایی برای سرمایه گذاری در اختیار دارد ولی سرمایه گذاران پیش از حضور در استان باید به موضوعات فرهنگی توجه داشته باشند. همچنین درصد تحقق درآمدهای مالیاتی هم نشان می دهد که از این نظر در استان سختگیری های انجام می شود. همگی مولفه های اقتصادی حاکم براستان خوزستان تایید می کند که اهالی این استان همچنان می توانند در صف یارانه بگیران باشند.
خراسان رضوی
نرخ رشد جمعیت:۱.۴۰ درصد
نرخ باسوادی:۸۶درصد
ضریب نفوذ اینترنت:۱۵ درصد
نرخ مشارکت اقتصادی:۳۶درصد
تورم:۲۵ درصد
بیکاری:۷/۷ درصد
سهم استان از تولید ناخالص داخلی کشور:به همراه سه استان نفت خیز دیگر ۲/۱۹ درصد
میزان وصول درآمدهای مالیاتی تا پایان سال۹۲:۸۴ درصد
نسبت ازدواج به طلاق در سال ۹۲:ثبت ۱۷ طلاق در هرساعت
حتی اگر آستان قدس رضوی شریک تجاری مالک پدیده شاندیز در ساخت پروژه های میلیاردی مسکن افغانستان هم حضور داشته باشد، همچنان یک سوم جمعیت استان در مناطق حاشیه نشین کوی طلاب و اطرافش با مسکن های نزدیک به کپرنشینی و آلوک نشینی زندگی می کنند. خراسان رضوی با وجود حضور پرقدرت هلدینگ رضوی، همچنان در دسته استان های کمتر برخوردار قرار دارد.
شاخص های اقتصادی استان نشان می دهد که بحران های اقتصادی مانند عدم برخورداری همگن صنایع از تسهیلات بانکی موجب شده تا صنایع استان وضعیت خطرناکی پیدا کنند. ساکنان خراسان رضوی و بخصوص حاشیه نشینان آن در شرایطی قرار گرفته اند که منجر به وابستگی شدید آنها به یارانه های نقدی می شود.
آذربایجان شرقی
نرخ رشد جمعیت:۱ درصد
نرخ باسوادی:۸۲درصد
ضریب نفوذ اینترنت:۱۵.۷ درصد
نرخ مشارکت اقتصادی:۳۹درصد
تورم:۲۵ درصد
بیکاری:۷/۷ درصد
سهم استان از تولید ناخالص داخلی کشور:۱۰ درصد
میزان وصول درآمدهای مالیاتی تا پایان سال۹۱:۹۵ درصد
میزان فرار مالیاتی تا پایان سال ۹۲:۳۰ درصد
میزان افزایش طلاق در استان:۴/۹ درصد
بخش مهمی از کارگران صنعتی و ساختمانی استان مرزهای ترکیه و کردستان عراق را به صورت ماهیانه و روزانه با جدیت طی می کنند. آنها راهی کشورهای همسایه می شوند تا در ازای کار روزانه شان دستمزدهای دلاری دریافت کنند. کارگران استان به دلیل بحران های معیشتی طی دو سال گذشته بیشترین نرخ مهاجرت را به نام خود ثبت کرده اند. در جریان افزایش قیمت دلار، همین گروه کارگری موفق شدند بخش مهمی از زیان های مالی خانوادگیشان را جبران کنند ولی مهاجران به دلیل زندگی در استانی مرزی خود را مستحق دریافت یارانه نقدی ماهیانه می دانند.
کرمان
نرخ رشد جمعیت:۲.۷ درصد
نرخ باسوادی:۸۲درصد
ضریب نفوذ اینترنت:۱۴ درصد
نرخ مشارکت اقتصادی:۳۵درصد
تورم:۳۰ درصد
بیکاری:۲/۸ درصد
سهم استان از تولید ناخالص داخلی کشور:۱۰ درصد
میزان وصول درآمدهای مالیاتی تا پایان سال۹۱:۹۵ درصد
میزان درآمدهای بخش کشاورزی:۳۰ درصد
نسبت ازدواج به طلاق در استان کرمان:به ازای هر ۹ ازدواج یک طلاق / رتبه هشتم کشور
در استان کرمان دو مشکل اساسی وجود دارد. به گفته فعالان بخش خصوصی استان پس از پرداخت یارانه های نقدی تمایل به کار درمیان کارگران استان به شدت کاهش یافته است. بحران اعتیاد در کنار علاقه مندی بسیار کم کارگران برای حضور در فعالیت های اقتصادی موجب شده تا استان در رتبه مناطقی قرار گیرد که بیشترین یارانه نقدی را دریافت می کنند. معادن و برخی صنایع بزرگ کرمان طی سال های گذشته شرکای نظامی پیدا کرده اند و حتی همین حضور غیرتخصصی منجر به رشد بیشتر بیکاری و تعطیلی در استان شده است.
کرمانشاه
نرخ رشد جمعیت:۱ درصد
نرخ باسوادی:۸۱درصد
ضریب نفوذ اینترنت:۱۳ درصد
نرخ مشارکت اقتصادی:۳۵درصد
تورم:۳۰ درصد
بیکاری:۱۸ درصد
سهم استان از تولید ناخالص داخلی کشور:بین ۵۰ تا صد هزار میلیارد ریال
میزان وصول درآمدهای مالیاتی طی هشت ماه سال ۹۲:۸۵ درصد
هشدار در مورد وضعیت اجتماعی:افزایش آمار خودکشی
آمار طلاق در استان:۳۰ درصد کاهش
منطقه ای در دل شهر چند سال قبل با عملیات پلیس و البته استفاده از انواع ابزارهای پلیسی از حضور معتادان خالی شد. منطقه معروف به «چمن» محلی برای عرضه انواع و اقسام خدمات زیرزمینی به شمارمی آمد. از فروشندگان مواد مخدر تا روسپیان همگی در این منطقه حضور داشتند. پس از تصرف منطقه چمن، مشکلات ناهنجار اجتماعی استان رفع نشد ولی حداقل ار مقابل چشم های ناظران پاک شد. استان کرمانشاه مملو از همین مناطق و مشکلات است. از مرز قصرشیرین تا تطعیلی کارخانه های صنعتی موجب شده تا این استان غربی یکی از ضعیف ترین اقتصادهای کشور را به خود اختصاص دهد.
هرمزگان
نرخ رشد جمعیت:۳.۳۷ درصد
نرخ باسوادی:۸۶درصد
ضریب نفوذ اینترنت:۱۳ درصد
نرخ مشارکت اقتصادی:۳۱درصد
تورم:۲۹ درصد
بیکاری:۶/۹ درصد
سهم استان از تولید ناخالص داخلی کشور:به همراه چهار استان بوشهر، خوزستان، کهگیلویه ۱۹ درصد
میزان وصول درآمدهای مالیاتی طی ۱۰ ماه سال ۹۲:۱۳۴ درصد
میزان افزایش درآمدهای غیرمالیاتی:۱۳ درصد
میزان وصول درآمدهای ملی در استان:۴۲ هزار و ۹۴۰ میلیارد ریال
آمار طلاق در استان:۱۲ درصد افزایش
تقریبا در دسته کمتر برخوردارترین استان های ایران نام هرمزگان، یگانه شده است. رئیس اتاق بازرگانی استان خلاصه ترین جمله را در تفسیر وضعیت هرمزگان می گوید: «یک زمانی اینجا تبعیدگاه بوده است. حالا که در بیشتر ساعات روز برق داریم خیلی هم خوشحال هستیم.» کتابخانه استان دو سال قبل به قصد انتقال به محلی دیگر خراب شده، اسکله های مخفی در سرتاسراستان پراکنده هستند و شغل اصلی اهالی بومی منطقه به قاچاق گازوئیل خلاصه شده است. بخش فقیرنشین بندرعباس تقریبا برای دیگر ساکنان استان به محلی «مخوف» بدل شده که کسی جرات حضور در آن را ندارد.
بندرعباس و تمامی شهرهای آن در حال حاضر به بهره مندی از برق، آب و گاز فخر می فروشند و تغییر کاربریشان از تبعیدگاه به محلی برای زندگی را مطلوب می دانند ولی همگی ساکنان استان یارانه نقدی را حداقلی ترین راه برای نمایش برابریشان با مرکز نشینان می دانند.
همدان
نرخ رشد جمعیت:۱۰ درصد
نرخ باسوادی:۸۲درصد
ضریب نفوذ اینترنت:۱۳.۵ درصد
نرخ مشارکت اقتصادی:۳۳درصد
بیکاری:۱۰ درصد
سهم استان از تولید ناخالص داخلی کشور:بین ۵۰ تا صد هزار میلیاردریال
میزان افزایش وصول درآمدهای مالیاتی:۲۱ درصد
میزان وصول درآمدهای ملی در استان:۴۶ درصد
آمار طلاق در استان:۱۱ درصد افزایش
آمار عجیب:۷۰ درصد پزشکان استان درآمدی زیرخط فقر دارند
همدان از نظر برخورداری در میان استان های کشور وضعیت چندان مطلوبی ندارد ولی با اتکاء به توان کشاورزی بالای استان امیدوارهایی در مورد آینده اقتصادی این استان وجود دارد. استان در میان هنوز به صنایعی اتکاء دارد که بهره وری قابل توجهی برای مردم ندارد.
یزد
نرخ رشد جمعیت:۱.۶۳ درصد
نرخ باسوادی:۸۷درصد
ضریب نفوذ اینترنت:۱۵ درصد
نرخ مشارکت اقتصادی:۳۴درصد
تورم:۳۰ درصد
بیکاری:۱۱ درصد
سهم استان از تولید ناخالص داخلی کشور:بین ۵۰ تا صد هزار میلیاردریال
میزان افزایش وصول درآمدهای مالیاتی طی دو ماه سال ۹۲:۲۷ درصد
میزان وصول درآمدهای عمومی در استان طی دو ماه سال ۹۲:۳۱ درصد رشد
نسبت آمار طلاق به ازدواج:۳ طلاق در برابر ۱۱ ازدواج
تعداد شهرک ها و نواحی صنعتی:۱۲ مورد
زمینی وسیع در حاشیه استان یزد، تابلوی را در پیشانی خود می بیند: «بزرگترین گمرک خشک کشور.» از ایده دولت دهم برای تبدیل شدن زمین کویری تنها همین تابلو نشانه مانده است. استان یزد پس از سه سفر استانی دولت نهم و دهم قرار بود به یکی از قطب
