طبق قوانین هر کشوری برخی داروها همواره بدون نسخه ارائه می‌شوند، به طور معمول این داروها شامل مکمل‌های غذایی، مسکن‌های پر کاربرد و بدون ایجاد وابستگی، ضدحساسیت‌ها و تب‌برها و داروهای ضداحتقان هستند، اما فرد بیمار و متقاضی برای مصرف این داروهای ظاهرا بی‌خطر باید اطلاعاتی درباره آنها داشته باشد و در صورت لزوم از مصرف آنها خودداری کند تا از عوارض احتمالی و ناخواسته این داروها پیشگیری کند. دکتر بابک قرائی مقدم، متخصص جراحی مغز و اعصاب در این باره به سوالات همشهری آنلاین پاسخ داده که در ادامه می خوانید.
قرائی مقدم درباره داروهای بدون نسخه گفت: یکسری داروهای بدون نسخه (Over the counter drug یا OTC) در همه جای وجود دارند و داروهایی هستند که خریدشان تا یک حد محدود مشکل خاصی برای افراد ایجاد نمی‌کند. مانند داروهای ضد درد معمولی.
او با بیان این که ارائه این داروها به بیمار طبق قوانین وضع شده در کشورهای مختلف بلامانع است، ادامه داد: حتی در برخی از کشورها، داروهای بدون نسخه در مکان‌های دیگر هم مانند فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها عرضه می‌کنند. در ایران البته داروهای بدون نسخه در فروشگاه‌ها فروخته نمی‌شود اما طبق قانون ارائه اکثر داروها به بیمار بدون نسخه ممنوع است. این محدودیت‌ها در فروش دارو به این دلیل اعمال می‌شود که فرد با نداشتن اطلاعات دارویی و پزشکی، دارویی را به اشتباه استفاده نکند که می‌تواند برایش خطرناک باشد. این محدودیت‌ها در ارائه دارو به دلیل عوارضی که می‌تواند برای افراد ایجاد کند یا برای پیشگیری و جلوگیری از قاچاق دارو اعمال می‌شود.
این متخصص به منبع اصلی دریافت اطلاعات دارو اشاره کرد و گفت: اکثر داروها دارای بروشور هستند که اطلاعات کلی به بیمار می‌دهند، حتی درباره عوارض جانبی دارو نیز در این بروشورها توضیح داده شده است. اگر پزشک هم درباره عوارض دارو یا فواید آن توضیح خاصی نداده باشد، خود بیمار می‌تواند با خواندن آن به این اطلاعات دست پیدا کند. اگر بیمار مشکلی برایش پیش بیاید می‌تواند بروشور را بخواند و بفهمد که آیا مشکلی که برایش پیش آمده ناشی از مصرف دارو بوده یا خیر. البته بیمار در صورت بروز مشکل نباید تنها به اطلاعات داخل بروشور اکتفا کند و باید به پزشک معالج خود مراجعه کند که اگر عارضه مرتبط با دارو بود دارو قطع یا عوض شود. در سال‌های اخیر اطلاعات دارویی در بروشورها کامل‌تر شده و می‌توان گفت که تقریبا تمام داروها همراه با بروشور عرضه می‌شوند.
مهمترین ویژگی‌های قرص‌های لاغری پرطرفدار
قرائی مقدم با اشاره به اینکه بیمار می‌تواند اطلاعات دارویی مورد نیاز خود را از دکتر داروساز نیز دریافت کند، عنوان کرد: در صورتی که بیمار ابهام یا پرسشی درباره دارو داشت یا دسترسی به پزشک معالج خود را نداشت، خود دکتر داروخانه معمولا اطلاعات با ارزشی درباره دارو دارد که به بیمار ارائه می‌دهد و متوجه هست دارویی که عوارض ایجاد می‌کند را به بیمار ندهد.
این پزشک ادامه داد: نکته مهم این که امکان دارد داروهای بدون نسخه در داروخانه به صورت محدود به بیمار ارائه شود، اما کلا به لحاظ سیستماتیک این کار رایج و رسمی نیست. داروخانه‌ها تنها داروهایی را ارائه می‌دهند که مجازند بدون نسخه در اختیار بیمار قرار دهند. اخیرا سختگیری‌ها بیشتر شده و امروزه دیگر داروخانه‌ها حتی کمتر داروهای مجاز بدون نسخه را در اختیار بیمار قرار می‌دهند.
او با اشاره به اینکه اطلاعات دارویی از طریق اینترنت هم به بیماران ارائه می‌شود، تاکید کرد: هدف بر این است که آگاهی مردم در زمینه دارویی و سایر زمینه‌ها بالا برود. هر کسی می‌تواند نام دارو را وارد و سرچ کند و با انتخاب لینک‌های مرتبط با دارو نسبت به مزایا و فواید درمانی و عوارض آن اطلاع پیدا کند. البته خود پزشک هم با فواید درمانی و عوارض دارو کاملا آشناست و با علم به این مسائل است که دارو را برای بیمار خود تجویز می‌کند. بنابراین اگر ارتباط بیمار و پزشک رابطه صحیحی باشد و دو نفر به هم اطمینان کاملی داشته باشند، زمانی که پزشک دارویی را برای بیمار تجویز می‌کند دیگر نیازی نیست که بیمار به دنبال اطلاعات دارو برود.
