دکتر احمد شکرچی زاده متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات نوشت: دیسک کمر ، یکی از رایج ترین اختلالات مربوط به ستون فقرات است که سالانه بسیاری از افراد را درگیر می کند. پارگی دیسک کمر زمانی اتفاق می افتد که یکی از دیسک های بین مهره ای در اثر فرسایش یا ضربه، دچار آسیب شود. دیسک کمر ممکن است در مهره های مختلف اتفاق بیفتد. ممکن است بین مهره 4 و 5 باشد که این مورد بسیار شایع است. مهمترین دیسک ها در بین مهره های L1 و L2 است. این دیسک که بین این مهره ها قرار دارد به دلیل اینکه نزدیک به نخاع هستند جزء خطرناک ترین دیسک ها می باشند .
خطرناک ترین دیسک کمر ، زمانی بروز می کند که دیسک های آسیب دیده بر روی عصب ها و ریشه های عصبی فشار بیاورد و بیمار به علائم فلج در اندام ها دچار شود. این مورد اغلب در بیماری فتق دیسک با لغزندگی رخ می دهد. لغزش شدید و درمان نشده دیسک می تواند منجر به آسیب دائمی عصبی شود. در موارد بسیار نادر، لغزش دیسک می تواند تکانه های عصبی را به اعصاب دم اسبی در قسمت پایین کمر و پاها قطع کند. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است کنترل روده یا مثانه را از دست بدهید. یکی دیگر از عوارض طولانی مدت بی حسی زینی است. در این حالت، دیسک لغزیده اعصاب را فشرده می کند و باعث می شود که احساس در قسمت داخلی ران، پشت پاها و اطراف راست روده از دست بدهید.
علت و عوامل خطر دیسک کمر
افزایش سن: فرسوده شدن و ساییدگی تدریجی که از افزایش سن ناشی می شود می تواند احتمال دیسک کمر را افزایش دهد.
چاقی و اضافه وزن
جنسیت: فتق دیسک در مردان بیشتر اتفاق می افتد.
وضعیت بد بدن در وضعیت های مختلف
فعالیت های مکرر وارد کننده فشار و کشش بیش از اندازه به کمر
بلند کردن اشیاء به صورت نادرست
ایجاد فشار ناگهانی بر روی ستون فقرات حتی اگر فشار کم
استعمال دخانیات و سیگار کشیدن: استعمال دخانیات رسیدن اکسیژن به دیسک را کاهش می دهد و فرسایش و تحلیل دیسک سریع تر می شود.
سبک زندگی بدون تحرک
انجام ورزش های غیراصولی و سنگین مانند فوتبال و …
رانندگی در مسافت های طولانی با ماشین سنگین یا با صندلی نامناسب
نشستن یا ایستادن طولانی مدت
خم و راست شدن مکرر
لرزش ایجاد شده در بدن برای مثال هنگام کار با تراکتور و غیره
علائم دیسک کمر
درد موضعی در ناحیه دیسک کمر
درد انتشاری در پاها که میتواند یکی از علائم دیسک کمر باشد.
ناتوانی یا گرفتگی در پاها به خصوص درد در پشت زانوها
بی حسی و ضعف عضلانی
گزگز و مورمور شدن، خواب رفتن پاها
سوزش عضلات
سوزش و درد در ناحیه کف پا
ضعف عضلات در ناحیه کمر و شکم منجر به ضعف در دیسک شده و بر اثر حادثه ممکن است جابجا شود و با ایجاد فشار بر روی اعصاب میتواند منجر به کمردرد ، درد ساق پا و ران و غیره شود.
دیسک کمر میتواند منجر به درد شدید در ناحیه کمر شود، البته در موارد مزمن ممکن است این درد وجود نداشته باشد و فقط فرد علائمی مانند درد باسن و درد ساق و کناره پا را تجربه کند.
علائم دیسک کمر خطرناک
اختلالات مثانه
قادر به کنترل حرکات روده نیست
فلج شدید عضلانی (عضلات دیگر اطاعت نمی کنند).
بی حسی در قسمت داخلی ران و پشت پاها
خوشبختانه این علائم بسیار نادر است؛ اما پس از آن باید ظرف مدت شش ساعت توسط پزشک مشخص شود و در صورت لزوم بلافاصله منجر به عمل شود.
تشخیص دیسک کمر
علاوه بر سابقه ی پزشکی فرد و انجام تمرینات فیزیکی، فرآیند تشخیص برای دیسک مهره ها شامل اقدامات زیر است:
عکس برداری با اشعه ایکس
تستی تشخیصی است که از پرتوهای الکترومغناطیس نامرئی برای تولید تصویر بافت های داخلی، استخوان ها و ارگان ها بر روی یک ورقه فیلم استفاده می کند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
روشی تشخیصی است که از ترکیبی از آهنرباهای بزرگ، فرکانس های رادیویی و کامپیوتر برای تولید تصویر حاوی جزئیات از ارگان ها و ساختارهای داخلی بدن، استفاده می کند.
توموگرافی کامپیوتری (CT یا CAT scan)
نوعی تکنیک تصویربرداری است که از ترکیبی از پرتوهای ایکس و تکنولوژی کامپیوتری برای تولید تصاویری با برش عرضی (اسلایس) به صورت افقی و عمودی از بدن، استفاده می کند. سی تی اسکن تصاویر حاوی جزئیات تمام قسمت های بدن مانند استخوان ها، ماهیچه ها، چربی و سایر ارگان های بدن را نشان می دهد. سی تی اسکن نسبت به روش معمول تصویر برداری با اشعه ایکس، جزئیات بیشتری را نشان می دهد.
نوار عصب و عضله (EMG)
تستی تشخیصی است که پاسخ عضله یا فعالیت الکتریکی آن را در پاسخ به تحریک عضله، اندازه گیری می کند.
میلوگرام (تصویر برداری مغز استخوان)
فرآیندی است که از رنگ هایی برای تزریق به کانال نخاعی استفاده می کند تا حین عکس برداری با پرتوهای ایکس، ساختار واضحی از این ناحیه ایجاد شود.
درمان دیسک کمر خطرناک
تنها راه درمان خطرناکترین دیسک کمر، انجام عمل جراحی است. با اینکه انجام عمل جراحی در درمان دیسک کمر با خطرات و عوارضی همراه است؛ اما در مواردی که بیمار به اختلالات عصبی و نقص عصبی دچار باشد در این صورت انجام عمل جراحی ضرورت می یابد. از جمله روش های جراحی برای درمان خطرناکترین دیسک کمر شامل:
جراحی لامینکتومی
جراحی لامینکتومی یکی از قدیمی ترین و رایج ترین روش های جراحی دیسک کمر است که جراح ستون فقرات با برداشتن لامین مهره ها، فشار را از روی مهره ها بر می دارد. بدین طریق از این روش جراحی برای درمان خطرناکترین دیسک کمر که فشار زیادی به نخاع وارد می کند استفاده می شود.
جراحی دیسککتومی
جراحی دیسککتومی یکی از اختصاصی ترین روش های جراحی برای درمان دیسک کمر است که به روش های مختلفی انجام میشود. جراحی میکرودیسککتومی، جراحی دیسککتومی آندوسکوپ و جراحی دیسککتومی به همراه لامینکتومی از جمله روش هایی هستند که برای درمان دیسک کمر استفاده می شود. در این روش جراحی، جراح ستون فقرات با برداشتن قسمت هایی از دیسک ها فشار را از روی نخاع و ریشه های عصبی بر می دارد.
جراحی همجوشی ستون فقرات
همجوشی یا فیوژن ستون فقرات یکی از روش های جراحی است که در آن دو مهره ستون فقرات توسط پیچ و پلاک های مخصوص به یکدیگر متصل می شوند. انجام چنین جراحی در مواردی که مهره ها به دلیل بیرون زدگی شدید دیسک کمر دچار اختلال شده باشد ضروری است. این نوع جراحی برای درمان دیسک کمر، بعد از جراحی لامینکتومی صورت می گیرد. کاربرد دیگر این جراحی در مواردی است که بیمار مبتلا به دیسک کمر به دردهای ریشه ای و مکانیکی دچار است.
