سدیم ماده معدنی است که برای عملکرد صحیح بدن مورد نیاز است. منبع اصلی سدیم در رژیم غذایی کلرید سدیم یا نمک است که بیش از سه چهارم آن از غذاهای فرآوری شده حاصل می شود. در بررسی عملکرد سدیم در بدن ثابت شده اگر چه سدیم برای تعدادی از عملکردهای روزمره بدن بسیار حیاتی است، اما مصرف بیش از حد آن می تواند اثرات منفی بر سلامتی به ویژه برای افرادی که به سدیم حساس هستند بگذارد. سدیم بیش از حد می تواند باعث فشار خون بالا و بالتبع سایر بیماری ها شود.
سدیم به کنترل فشار خون کمک کرده و عملکرد عضلات و اعصاب را تنظیم می‌کند؛ به همین دلیل غلظت سدیم توسط بدن به دقت کنترل میشود. با این حال، بیشتر افراد به مراتب بیشتر از میزان نیاز بدن خود سدیم مصرف می‌کنند.
سدیم یک ماده معدنی است که بار الکتریکی دارد و به الکترولیت معروف است.الکترولیت‌ها انقباض عضلات و انتقال سلول های عصبی را تسهیل می‌کنند.سدیم در حفظ سطح مناسبی از آب در سلولها نقش دارد.برای حفظ تعادل طبیعی آب در بدن با پتاسیم به طور هماهنگ کار می‌کند.
کنترل فشار خون
سدیم در خون حل میشود و در حفظ فشار خون نقش اساسی دارد.سدیم آب را جذب و نگه می‌دارد؛ بنابراین سدیم موجود در خون به حفظ بخش مایع خون کمک می‌کند.
از طرف دیگر، اگر سدیم زیادی مصرف کنید، بدن ممکن است آب اضافی را نگه داشته و حجم خون را افزایش دهد. از آنجا که رگ‌های خونی نمی‌توانند افزایش حجم خون را تحمل کنند، فشار خون بالا می‌رود. فشار خون بالا یک عامل خطر برای بسیاری از بیماری‌ها از جمله مشکلات قلبی و سکته مغزی است.
فرشته فزونی،رئیس گروه تغذیه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ید را یکی از ریزمغذی‌های ضروری برای بدن و عنصر اساسی برای تولید هورمون‌های تیروئید عنوان کرد که کمبود آن باعث مختل شدن کار غده تیروئید و عوارض بسیار زیاد در بالغان وکودکان میشود.
وی بهترین راه برای تامین ید مورد نیاز بدن را استفاده از نمک یددار تصفیه شده عنوان کرد و گفت: نمک مصرفی روزانه باید حتما از نمک تصفیه شده یددار تامین شود اما باید توجه داشت که میزان مصرف نمک کم باشد.
فزونی نمکهای تصفیه نشده مانند نمک دریا را دارای انواع ناخالصی از جمله فلزات سنگین برشمرد که خطر سرطان زایی دارند.
رئیس گروه تغذیه معاونت بهداشت دانشگاه خاطرنشان کرد: نمکهای تصفیه شده فاقد فلزات سنگین مثل سرب، آرسنیک و ناخالصی‌های محلول مانند گچ و... هستند.
این کارشناس تغذیه با اشاره به وجود انواع نمکهای صورتی، آبی و بنفش در بازار یادآور شد که وجود برخی عناصر موجب ایجاد رنگ در این نمک‌ها شده است.
به گفته وی این نوع نمک‌ها تصفیه نشده و فاقد ید کافی هستند. مصرف آنها به دلیل وجود املاح و ناخالصی موجب آسیب به سلامت کلیه و کبد افراد میشود.
میزان مجاز مصرف نمک روزانه چقدر است؟
فرشته فزونی با اشاره به میزان مجاز مصرف نمک، گفت: طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی میزان مجاز مصرف نمک در افراد بزرگسال سالم، کمتر از پنج گرم در روز و در افراد سالمند و بیمار این میزان کمتر از سه گرم است.
این کارشناس تغذیه تاکید کرد: این میزان شامل نمکهای پنهان در غذا مانند نمک موجود در نان و سایر مواد غذایی نیز میشود.
وی با اشاره به تاثیر مصرف زیاد نمک و غذاهای شور در افزایش فشار خون و بروز بیماری‌های قلبی عروقی، سکته قلبی، پوکی استخوان، سرطان معده، آسم و ... به افراد توصیه کرد مصرف نمک را کاهش داده و حتما نمک مصرفی از نوع یددار و تصفیه شده باشد.
راهکارهای کاهش مصرف نمک و نحوه نگهداری نمک یددار
رئیس گروه تغذیه معاونت بهداشت در ادامه سخنان خود به بیان توصیه‌هایی برای کاهش مصرف نمک و شیوه نگهداری نمک ید دار پرداخت.
برای حفظ ید موجود در نمک، هنگام طبخ غذا نمک را در انتهای پخت اضافه کنید.
نمک یددار را باید در ظرف دربسته، دور از نور و رطوبت نگهداری کنید تا ید موجود در آن از بین نرود.
قبل از اضافه کردن نمک حتما غذا را بچشید. گاهی افراد از روی عادت به غذا نمک اضافه می‌کنند.
سرسفره از نمکدان استفاده نکنید.
کنسروها و بسیاری از مواد غذایی آماده و بسته بندی شده دارای مقادیر زیادی نمک هستند، بهتر است مصرف این گونه مواد غذایی را محدود کنید.
برای بهبود طعم غذا و کاهش مصرف نمک در تهیه غذاها به جای نمک از سبزی‌های تازه، سیر، لیموترش، آب لیمو، آب غوره، آب نارنج، آویشن، شوید و... استفاده کنید.
به غذای کودک زیر یکسال هرگز نمک اضافه نکنید تا ذائقه کودکان از اوایل زندگی به غذای کم نمک عادت کند.
مصرف نمک یددار در حد توصیـه شده برای تمام افراد جامعــه ضروری است و عارضه‌ای ندارد.
