۹۸ درصد از سنگ‌های کلیه ترکیبی از کلسیم، مواد شیمیایی و اسید اوریک هستند که در کلیه‌ها جمع شده و سخت می‌شوند. برخی از سنگ‌های کلیه در کلیه‌ها می‌مانند و دردسری ایجاد نمی‌کنند، اما بعضی از این سنگ‌ها از طریق مجرای ادرار از بدن خارج می‌شوند و در این مرحله دردی که ایجاد می‌کنند می‌تواند خفیف تا شدید باشد که بستگی به اندازهٔ سنگ دارد.
سنگ کلیه نسبتاً شایع است. احتمال تشکیل سنگ کلیه در مردان ۱۳ درصد و در زنان ۷ درصد است. اگر یک بار به سنگ کلیه دچار شوید احتمال اینکه باز هم تکرار شود زیاد است.
اگر سنگ کلیه دارید چه نوشیدنی‌هایی باید بنوشید
بهترین راه پیشگیری از سنگ کلیه، نوشیدن آب و مایعات فراوان است. توصیه می‌شود روزانه شش تا هشت لیوان آب بنوشید مگر اینکه بیماری کلیوی داشته باشید. همچنین اگر در حال حاضر سنگ کلیه دارید و سعی می‌کنید بدون مداخلات پزشکی آن را دفع کنید، نوشیدن آب فراوان بسیار مهم است. مطالعه‌ای نشان داده روزانه آب پرتقال نوشیدن هم احتمالاً بهتر از سایر مرکبات می‌تواند جلوی تشکیل مجدد سنگ کلیه را بگیرد.
اگر سنگ کلیه دارید چه غذاهایی باید بخورید
بیشتر اوقات سنگ کلیه از نمک (کلسیم) تشکیل می‌شود، بنابراین منطقی به نظر می‌رسد که مصرف کلی نمکتان را کم کنید. رژیم غذایی DASH (در ادامه توضیح خواهیم داد) می‌تواند ازاین‌جهت به شما کمک کند؛ زیرا نمک کمی در آن وجود دارد. بعلاوه بسیاری از غذاهای فرآوری شده پُر از نمک هستند، بنابراین همیشه برچسب غذایی محصولات غذایی منجمد، کنسروی و یا دیگر غذاهای بسته‌بندی‌شده را چک کنید. روی این برچسب‌ها دقیقاً گفته شده در هر وعده چه مقدار نمک وجود دارد.
شواهدی نیز وجود دارد که حاکی از این هستند که داروهای آنتی‌اسیدی که کلسیم دارند در صورت مصرف زیاد می‌توانند باعث سنگ کلیه شوند. اگر از این داروها استفاده می‌کنید، باید این مسئله را با پزشکتان مطرح کنید.
اغلب افرادی که سنگ کلیهٔ کلسیمی دارند تصور می‌کنند باید از مصرف لبنیات پرهیز کنند، اما این اشتباه است. شما به کلسیم در رژیم غذایی‌تان نیاز دارید تا از استخوان‌ها و عضلاتتان محافظت نمایید. چیزی که مشکل ایجاد می‌کند مصرف زیاد مکمل کلسیم است. برخی از مکمل‌های رایج غذایی مانند ویتامین C و زردچوبه و کلسیم می‌توانند احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند، در حالی که مکمل‌هایی مانند روغن ماهی و ویتامین B6 می‌توانند این ریسک را پایین بیاورند. پیش از مصرف هر نوع مکملی حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
دستورالعمل‌هایی بر اساس نوع سنگ کلیه‌ای که دارید
اگر سنگ کلیه دارید، دانستن اینکه از چه نوعی است، همراه با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی‌تان می‌تواند از تشکیل مجدد سنگ کلیه جلوگیری کند.
برخی از مکمل‌های رایج غذایی مانند ویتامین C و زردچوبه و کلسیم می‌توانند احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند، در حالی که مکمل‌هایی مانند روغن ماهی و ویتامین B6 می‌توانند این ریسک را پایین بیاورند
همان‌طور که گفتیم بیشتر سنگ‌های کلیه از نمک (کلسیم) و اسید اوریک ساخته شده‌اند. مطالعات نشان داده‌اند رژیم غذایی DASH (مخفف: Dietry Approaches to Stop Hypertension) می‌تواند ریسک سنگ کلیه را کاهش دهد. رژیم غذایی DASH یک برنامهٔ غذایی شامل مصرف متعادلی از میوه‌ها و سبزی‌ها، ماهی، بوقلمون، لبنیات کم‌چرب و غلات کامل است که مصرف چربی‌های اشباع و قندها در آن محدود شده است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند داشتن اضافه وزن هم می‌تواند فرد را مستعد ابتلا به سنگ کلیه کند، پس کاهش وزن نیز برای پیشگیری از این عارضه مفید است.
یک درصد از سنگ‌های کلیه سیستینی هستند. این سنگ‌ها در بدن افرادی شکل می‌گیرند که دارای یک اختلال ژنتیکی به نام سیستینوریا می‌باشند. این اختلال باعث افزایش آمینواسیدی به نام سیستین در ادرار می‌شود و سنگ کلیه را تشکیل می‌دهد. کسانی که سیستینوریا دارند باید خیلی زیاد آب بنوشند تا سیستین تا جایی که ممکن است به طور مؤثر با ادرارشان دفع شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
فقط یک پزشک می‌تواند به طور قطعی تشخیص بدهد که در کلیه سنگ وجود دارد. بنابراین درصورتی‌که علائم زیر را دارید باید به پزشک مراجعه کنید:
. در هر وضعیتی که قرار می‌گیرید، چه نشسته، چه ایستاده یا چه درازکش، نمی‌توانید درد شکمتان را تسکین دهید.
. حالت تهوع و درد شدیدی در شکم یا پایین کمرتان دارید.
. در ادرارتان خون می‌بینید یا ادرارتان بدرنگ و کدر است.
. به سختی و با درد ادرار می‌کنید.
اگر سنگ کلیه خُرد شده و از کلیه خارج شود اما با ادرار دفع نشود، در مسیر حرکت خود در جاهای باریکی مانند مثانه یا میزنای گیر می‌کند. وقتی یک سنگ کلیه خیلی بزرگ می‌شود یا خیلی دردناک است و نمی‌تواند خودش دفع شود، پزشک درمان سنگ‌شکن یا لیتوتریپسی را توصیه می‌کند که روشی کمتر تهاجمی بوده و از امواج شوک یا لیزر برای خرد کردن سنگ در کلیه یا مجاری ادرار استفاده می‌شود.
