مهاجرت یا سفر به کشور‌های دیگر برای هر منظوری نیاز به دریافت پاسپورت یا همان گذرنامه دارد مگر این که توافق‌های بین‌المللی میان کشورها، باعث شود که شهروندان برای رفتن به کشور‌های دیگر، ضرورتی برای گرفتن پاسپورت نداشته باشند.
اگر افراد قوانین بین‌المللی کشورها را رعایت نکنند و به صورت قاچاق و غیرقانونی از مرز‌ها عبور کنند، مجرم شناخته می شوند؛ در بعضی مواقع که هدف از عبور مرز‌ها امری خرابکارنه و نظایر آن باشد، مرتکب مستوجب مجازات‌های سنگین می‌شود.
بر همین اساس قوانینی تحت عنوان ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران، به تصویب رسیده است؛ بر اساس ماده ۱ این قانون، هر یک از اتباع خارجه برای ورود، اقامت و خروج از ایران باید اجازه ماموران مربوطه را دریافت کنند.
طبق ماده ۲ قانون گذرنامه، اتباع ایران برای خروج از کشور، اقامت در خارج و مسافرت از خارج به ایران باید گذرنامه داشته باشند، صدور گذرنامه منوط به ارائه اسنادی است که هویت و تابعیت ایرانی تقاضا کننده را ثابت کند؛ این اسناد را آیین‌نامه اجرایی این قانون تعیین کرده و به موجب ماده ۳، خروج از کشور بدون ارائه گذرنامه یا مدارک مسافرت مذکور در این قانون ممنوع است.
آیا می‌توان در هر نقطه مرزی از کشور ورود و خروج کرد؟
کشور ایران که از مرز‌های آبی و خاکی زیادی با همسایگان برخوردار است اما نمی توان از هر نقطه ای از مرز تردد کرد، به موجب ماده ۴ قانون گذرنامه، ورود به کشور و خروج از آن، فقط از نقاطی که بنا به پیشنهاد وزارت کشور و تصویب هیأت وزیران تعیین و آگهی خواهد شد مجاز است.
شرایط دریافت ویزا برای افراد زیر ۱۸ سال
یکی از محدودیت‌هایی که برای افراد در خصوص ورود و خروج از مرز‌های کشور در نظر گرفته شده، شرایط سنی است؛ بر اساس ماده ۱۸ قانون گذرنامه، برای اشخاص زیر با رعایت شرایط مندرج در این ماده گذرنامه صادر می‌شود.
گذرنامه اشخاصی که کمتر از ۱۸ سال تمام دارند و کسانی که تحت ولایت یا قیمومیت هستند، با اجازه کتبی ولی یا قیم آنان، مشمولان وظیفه عمومی با اجازه کتبی اداره وظیفه عمومی، زنان شوهردار ولو کمتر از ۱۸ سال با موافقت کتبی شوهر و در موارد اضطراری با اجازه دادستان شهرستان صادر می شود، زنانی که با شوهر خود مقیم خارج هستند و زنانی‌که شوهر غیرایرانی اختیار کرده و به تابعیت ایرانی باقی مانده‌اند از شرط این بند مستثنی هستند.
جعل گذرنامه و جواز عبور چه مجازاتی دارد؟
بر اساس ماده ۶ قانون اصلاح ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران، برای جعل گذرنامه، جواز اقامت، جواز عبور و همچنین استفاده و تحصیل آن‌ها برای شخص دیگری و استفاده از گذرنامه یا اوراق هویت فرد دیگر، مجازات ۱ تا ۳ سال حبس و جزای نقدی از ۵۰۰ هزار تا ۳ میلیون ریال پیش‌بینی شده است مگر این که مجرم مشمول قانونی شود که مجازات سنگین تری را مقرر کرده باشد.
این موضوع مختص ایران نیست و کشور‌های زیادی به آن پرداخته‌اند، در مواد ۵۸ و ۵۹ قانون جزاء کانادا آمده است، برای هر کس که گذرنامه‌ای را جعل و با علم به جعلی بودن آن را مورد استفاده قرار دهد، ۱۴ سال حبس و برای هر کس که با هدف گرفتن گذرنامه برای خود و دیگری اظهارات نادرست کتبی و شفاهی دهد، ۲ سال حبس تعیین شده است.
