یکی از مهم‌ترین مسائلی که هر کارمند و کارگر ادارات دولتی و خصوصی با آن مواجه است، نحوه استفاده از مرخصی‌های اداری و شیوه اجرای آن‌ها است. در قانون، شیوه‌های متفاوتی برای گرفتن مرخصی وجود دارد که به مرخصی استعلاجی، استحقاقی، فوت اقوام درجه یک مانند پدر، مرخصی عروسی و… تقسیم می‌شود و مرخصی حقی است که برای کارگر در ترک کار برای روز‌های غیرتعطیل در نظر گرفته شده است.
استحقاقی
مرخصی استحقاقی روز‌هایی در ماه است که شاغل می‌تواند در محل کار حاضر نشده، بدون آنکه از حقوق وی کسر شود. میزان این مرخصی استحقاقی دو و نیم روز در ماه که مجموع آن ۲۶ روز و با احتساب جمعه‌ها یک ماه در سال است. البته شخص می‌تواند ۹ روز از این مدت را به صورت ذخیره نگه دارد و برای سال بعد استفاده نماید.
استحقاقی مشاغل سخت
مرخصی استحقاقی در مشاغل سخت و زیان آور اندکی بیشتر بوده و ۳ روز در ماه و معادل ۵ هفته در سال است که بایستی در نوبت شش ماه اول و شش ماه دوم سال مورد استفاده قرار بگیرد.
ساعتی
مرخصی ساعتی بخشی از مرخصی استحقاقی بوده و از میزان آن کسر می‌شود و فرد برای برخی کار‌های روزانه از آن استفاده می‌کند و در کارگاه‌ها و شرکت‌های مختلف متفاوت است در برخی شرکت‌ها دو ساعت و برخی دیگر تا ۵ و حتی ۶ ساعت در روز هم مجاز می‌باشد.
مرخصی بدون حقوق
در این مرخصی، حقوق و مزایایی به شخص از جمله حقوق ماهانه، بیمه، عیدی و سنوات و بن و سایر موارد تعلق نمی‌گیرد.
استعلاجی
این مرخصی مخصوص زمان‌های بیماری بوده و تا بهبودی کامل فرد به تشخیص و تایید پزشک می‌تواند ادامه داشته باشد.
کارگر بعد از پایان مرخصی استعلاجی با مدارک پزشکی خود به تامین اجتماعی رجوع کرده و تامین اجتماعی با بررسی اسناد پزشکی و محاسبه حقوق و دستمزد فرد ۷۵ درصد حقوق و دستمزد روزانه آن را به عنوان حق استعلاجی پرداخت می‌کند. نوعی دیگر مرخصی استعلاجی مربوط به حوادث ناشی از کار است در این حالت نیز کارفرما و تامین اجتماعی موظف هستند که ۱۰۰ درصد حقوق و دستمزد روزانه کارگر را بپردازند و کارفرما باید حق بیمه کارگر را تا پایان ایام تعطیلی کاری پرداخت کرده و این دوران جزو سابقه کار وی هم محسوب می‌شود.
مرخصی زایمان
مرخصی زایمان مرخصی ایام بارداری و شیر دهی مادر بوده و البته در قانون فعلی مدتی هم برای پدر تعطیلی کاری با این عنوان در نظر گرفته شده است این نوع تعطیلی کاری حداکثر ۶ ماه بوده و خانم‌ها می‌توانند قبل از زایمان و یا بعد از زایمان از ان استفاده کنند یعنی می‌توانند بخشی از آن را در ماه‌های پایانی بارداری و بخشی دیگر را بعد از زایمان استفاده کنند و حقوق و مزایا هم به آن تعلق می‌گیرد.
خانم‌ها پس از اتمام دوران تعطیلی کاری باید به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده و برای دریافت حق و حقوق خود اقدام نمایند. ضمن آنکه کارفرما اجازه اخراج شخص را نداشته و موظف است پس از پایان تعطیلی کاری وی را به کار برگرداند مگر آنکه خود فرد تمایلی به بازگشت نداشته باشد.
مرخصی ازدواج
در هنگام ازدواج به عنوان هدیه برای بیمه شده مبلغی در نظر گرفته می‌شود و سه روز مرخصی هم به ان تعلق می‌گیرد که این سه روز تعطیلی کاری برای ازدواج خود شخص می‌باشد. طبق قانون شخص از همه حقوق و مزایای قانونی خود برخوردار بوده و جزو روز‌های کاری وی محسوب می‌شود. ضمن دریافت حقوق خود به صورت کامل سایر مزایای قانونی هم در پایان سال مثل عیدی، سنوات و ... هم برای این سه روز محاسبه و پرداخت می‌شود.
