تعریف اختلال احتکار
اختلال احتکار یا ذخیره سازی در واقع یک نوع بیماری وسواس گونه است که فرد شمار زیادی از وسایل کم ارزش و بدون استفاده را به علت یک نیاز خیالی ذخیره می کند و منجر به هرج و مرج در محیط زندگیش می شود. و کار به جایی می رسد که این به هم ریختگی، بر کیفیت زندگی شخصی و دیگر اعضای خانواده نیز تاثیر منفی می گذارد و حتی اگر شخصی سعی در مرتب کردن محیط داشته باشد، فرد ناراحت می شود.
درمان این وسواس کار سختی است چون اکثر افراد مبتلا به اختلال ذخیره سازی، مشکل خود را باور نداشته و از چگونگی تاثیر آن بر زندگی خود و دیگران بی اطلاع می باشند. برخی از افراد نیز متوجه بیماری خود می شوند ولی تمایلی به درمان ندارند زیرا از بیان مشکل خود، احساس شرم و خجالت می کنند. با این وجود مراجعه به یک روانشناس خوب و شروع یک روند درمانی، برای چنین افرادی بسیار موثر است.
دلایل بروز اختلال احتکار
دلایل تمایل فرد به احتکار کاملا پیدا نشده است با این حال این وسواس ممکن است ناشی از یک سری اختلالات روانی دیگر باشد که عبارتند از:
- افسردگی شدید
- بیماری های روانی مانند اسکیزوفرنی
- وسواس فکری (OCD)
در برخی از مواقع نیز ممکن است به علت بی توجهی به خود یا مشکلات ناشی از شرایط، فرد دچار این اختلال شود. برخی از این مشکلات عبارتند از:
- زندگی کردن به تنهایی
- وجود محرومیت در کودکی
- فقدان اشیاء مادی در گذشته
- داشتن یک رابطه ضعیف با دیگر اعضای خانواده
- سابقه خانوادگی احتکار
- بزرگ شدن در یک خانه به هم ریخته که سبب عدم یادگیری مرتب سازی و اولویت بندی وسایل شده است.
اگر از افراد مبتلا به این اختلال بپرسید که چرا این کار را انجام می دهند احتمالا می گویند: "ممکن است روزی به این وسیله نیاز داشته باشم" یا "نگه داشتن این وسیله مرا خوشحال می کند". به طور کلی تلاش برای کنار گذاشتن وسایل، ممکن است برای فرد، با احساسات ناراحت کننده ای همراه باشد که او را از کنار گذاشتن یا دور ریختن، منصرف کند. حتی در اکثر مواقع این وسایل، اشیای بی ارزشی هستند که از نظر مالی ارزش نداشته و از نظر دیگران زباله محسوب می شوند. با این حال فرد ممکن است به خاطر دلایلی که برای دیگران قابل درک نیست، آن ها را مفید بداند. در واقع اکثر افراد مبتلا به اختلال احتکار، وابستگی عاطفی بسیار شدیدی به وسایلی که نگه می دارند، دارند.
افراد مبتلا به اختلال احتکار چه وسایلی را ذخیره می کنند؟
برخی از افراد مبتلا به اختلال احتکار، طیف وسیعی از وسایل را جمع آوری می کنند. در حالی که برخی دیگر ممکن است انواع خاصی از اشیاء را جمع آوری کنند که عبارتند از:
- روزنامه ها و مجلات
- کتاب ها
- لباس ها
- جزوه و نامه
- صورتحساب و رسید
- ظروف از جمله کیسه های پلاستیکی و جعبه های مقوایی
- لوازم خانگی
همچنین اخیرا با توجه به تغییرات تکنولوژی و تاثیر آن بر زندگی، احتکار داده ها نیز رایج شده است. برای مثال برخی از افراد داده های الکترونیکی یا ایمیل های غیر ضروری زیادی که به آن ها نیازی ندارند را نیز ذخیره می کنند.
علائم و نشانه های اختلال احتکار
کسی که اختلال احتکار دارد به طور معمول ممکن است علائم و نشانه هایی داشته باشد که عبارتند از:
- نگهداری از وسایلی که ممکن است ارزش پولی کمی داشته یا خراب شده باشند
- داشتن مشکل در دسته بندی و سازماندهی موارد
- اختلال تصمیم گیری
- اختلال در مدیریت کارهای روزمره مانند آشپزی، تمیز کردن و پرداختن صورتحساب
- وابستگی شدید به اشیاء به طوری که اجازه دست زدن یا قرض گرفتن به دیگران را ندهد
- ضعف در برقراری ارتباط با دیگران
به طور کلی تصور می شود که از هر 100 نفر 1 یا 2 نفر این مشکل را دارند و می توان گفت ابتلا به چنین اختلالی به طور جدی بر زندگی آن ها تاثیر می گذارد. اختلال احتکار می تواند در سنین نوجوانی آغاز شده و با بالاتر رفتن سن، بیشتر شود. این اختلال در سنین بالا ممکن است مشکل ساز شود با این وجود درمان آن در سنین جوانی راحت تر انجام می شود.
روند درمان اختلال احتکار
درمان اختلال احتکار حتی اگر فرد مایل به همکاری با پزشک باشد، آسان نیست. با این حال این مشکل با یک برنامه درمانی خوب برطرف می شود و جای نگرانی نیست.
به طور کلی درمان اصلی که معمولا برای این اختلال استفاده می شود، رفتار درمانی شناختی (CBT) می باشد. و متخصص اعصاب و روان در طول درمان به فرد مبتلا کمک می کند تا بفهمد چه چیزی دور ریختن اشیاء را برایش سخت کرده است؟ همچنین برنامه درمانی با وظایف عملی و برنامه ای برای کار کردن همراه است و درمانگر فرد مبتلا را در جهت پاکسازی منزل از اشیاء، حمایت می کند. گاهی اوقات نیز بنا به تشخیص پزشک، ممکن است برای بهبود روند درمان از داروهای ضد افسردگی به نام "مهارکننده‌های بازجذب سروتونین" با نام مخفف اس‌اس‌آرآی‌ها (SSRIs) استفاده شود. البته توجه داشته باشید که مصرف دارو بدون مشورت پزشک جایز نیست و حتما باید با تشخیص و تجویز متخصص اعصاب و روان، چنین داروهایی مصرف شود.
همچنین ما در بانک مشاغل کرج تبلیغ علاوه بر معرفی کسب و کار های کرج، لیستی از بهترین متخصصین اعصاب و روان کرج را معرفی کرده ایم و چنانچه احساس می کنید کسی در اطرافتان به چنین اختلالی مبتلا شده است، می توانید با معرفی یک روانشناس یا متخصص اعصاب و روان خوب به او کمک کنید تا هر چه سریع تر برای درمان اقدام کند.
