یکى از زمان‌های بسیار شریف و گرانبها، «بین الطلوعین» است. احادیث بسیاری از اهل بیت در فضیلت این وقت و در ارتباط با عبادت و ذکر و تسبیح خداوند در این مدّت از شب و روز وارد شده است.
بین الطلوعین چیست؟
اخبار مذهبی - به فاصله زمانی میان طلوع صبح و طلوع آفتاب، بین الطلوعین می‌گویند.
تقسیم بین الطلوعین:
آیت الله نخودکی بین الطلوعین را به چهار قسمت تقسیم کنید:
- اذکار و تسبیح؛ ادعیه؛ قرائت قرآن و
-تفکر در اعمال روز گذشته. اگر موفق به طاعتی بوده اید، شکر کنید و اگر خدای ناکرده ابتلا به معصیتی یافته اید، استغفار کنید.
اعمال بین الطلوعین:
امام محمد باقر (ع):
در بعضى از روایات از آن به یکى از دو ساعت غفلت تعبیر شده، چنانکه امام باقر (ع) مى فرماید: «ابلیس ملعون لشکریان خویش را در دو وقت: هنگام طلوع خورشید و غروب آن، پراکنده مى سازد، چراکه این دو ساعت، دو ساعت غفلت است».
خواب در این ساعت نیز کراهت دارد. چرا که از امام باقر (ع) نقل شده که فرمود: «خواب صبح، شوم و نامیمون است، روزى را دور مى سازد، رنگ صورت را زرد و متغیّر مى کند، خداوند متعال، روزى را بین الطّلوعین تقسیم مى کند، از خواب در این زمان بپرهیزید و بدانید که منّ و سلوى (دو غذاى لذیذى که براى بنى اسرائیل نازل مى شد) در این ساعت بر بنى اسرائیل فرود مى آمد».
پیامبر اکرم (ص):
از رسول خدا (ص) نقل شده است که فرمود: هر کس هنگام صبح، هفت بار این دعا را بخواند، در آن روز از بلا‌ها محفوظ باشد:
فَاللّهُ خَیْرٌ حافِظاً وَهُوَ اَرْحَمُ الرّاحِمینَ، اِنَّ وَلِیِّىَ اللهُ الَّذى نَزَّلَ الْکِتابَ وَهُوَ یَتَوَلَّى الصّالِحینَ.
خدا بهترین نگهبان است و او مهربانترین مهربانان است براستى سرپرست من خدایى است که قرآن را فرستاد و او شایستگان را دوست دارد
فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُـلْ حَسْبِىَ اللهُ لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ، عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ.
پس اگر روگرداندند بگو خدا مرا بس است که معبودى جز او نیست بر او توکل کنم که او پروردگار عرش بزرگ است.
امام علی (ع):
«قطب راوندى» از امام علی (ع) روایت کرده که رسول خدا (ص) فرمود: هر کس که صبح کند و چهار نعمت خدا را یاد نکند، مى ترسم که این نعمت هاى خدا از او زایل گردد، آن چهار نعمت و سپاس بر آن، چنین است:
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى عَرَّفنى نَفْسَهُ، وَ لَمْ یَتْرُکْنى عَمْیانَ الْقَلْبِ، اَلْحَمْدُ لِلّهِ
ستایش خدایى را سزاست که خود را به من شناساند و مرا کوردل وامگذارد، ستایش خدایى را
الَّذى جَعَلَنى مِنْ اُمَّةِ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذى جَعَلَ
سزاست که مرا از امّت محمّد که درود خدا بر و خاندانش باد قرارم داد و ستایش خدایى را سزاست که
رِزْقى فى یَدَیْهِ وَ لَمْ یَجْعَلْ رِزْقى فى اَیْدى النّاسِ، اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذى سَتَرَ
روزى مرا در اختیار خود قرار داد و قرار نداد روزیم را در اختیار مردم ستایش خدایى را سزاست که
ذُنُوبى وَ عُیُوبى، وَلَمْ یَفْضَحْنى بَیْنَ النّاسِ.
گناهان و عیبهایم را پوشاند و در میان مردم رسوایم نکرد.
دعای صباح:
از دیگر ادعیه سفارش شده برای بین‌الطلوعین، دعای صباح امام علی (ع) است.
خواندن قرآن:
بسیار مناسب است که در این زمان قرآن همراه با تدبّر و اندیشه بخواند و با آیات آن روح و جان خود را تازه کند و نیز مناسب است دعاى صباح امیرمؤمنان على (ع) را در این وقت بخوانید.
در هنگام اقامه اذان صبح، دعای زیر را بخوانید:
اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِإِقْبالِ نَهارِکَ، وَ إِدْبارِ لَیْلِکَ، وَحُضُورِ صَلَواتِکَ وَأَصْواتِ دُعاتِکَ.
خدایا از تو می‌خواهم به آمدن روزت و رفتن شبت و رسیدن نمازهایت و بانگ‌های دعایت.
وَتَسْبِیحِ مَلائِکَتِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَتُوبَ عَلَیَّ إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ
و تسبیح فرشتگانت، این‌که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و توبه‌ام را بپذیری که تویی توبه‌پذیر و بخشنده.
دستورات یازده گانه بین الطلوعین:
هر یک از ذکر‌ها و دعای زیر را باید به ترتیب بخواند.
در بین الطلوعین احسن اعمال پس از نماز نافله صبح و نماز صبح موارد زیر می‌باشد:
۱- تسبیحات حضرت زهرا (س)
۳۴ بار الله اکبر، ۳۳ بار الحمدلله، ۳۳ بار سبحان الله
۲- خواندن دعای زیر
سُبْحانَ اللّهِ کُلَّما سَبَّحَ اللّهَ شَى ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُسَبَّحَ وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ وَ کما یَنْبَغى لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ کُلَّما حَمِدَ اللّهَ شَى ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُحْمَدَ وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ وَ کَما یَنْبَغى لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ وَ لا اِلهَ اِلا اللّهُ کُلَّما هَلَّلَ اللّهَ شَى ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُهَلَّلَ وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ وَ کَما یَنْبَغى لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ.
منزه است خدا هر زمان که چیزى او را تنزیه کند، و آنچنان‌که دوست دارد تنزیه شود، و آنچنان‌که او شایسته آن است، و آنگونه که براى مقام والا و رفعت جلالش سزاوار است و سپاس خداى را هر زمان که او را چیزى سپاس گوید و همان طور که دوست دارد سپاسش گویند و چنانکه شایسته آن است و آنگونه که براى مقام والا و شکوه رفیعش سزاوار است. معبودی جز خدا نیست هر آن‌که چیزى به یگانه پرستی اش بانگ برآرد و همان طور که دوست دارد یگانه شمرده شود و آنگونه که سزاوار است وآنگونه که شایسته مقام والا و عزت رفیع او است.
وَ اللّهُ اَکْبَرُ کُلَّما کَبَّرَ اللّهَ شَى ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُکَبَّرَ وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ وَ کَما یَنْبَغى لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلا اللّهُ وَ اللّهُ اَکْبَرُ عَلى کُلِّ نِعْمَهٍ اَنْعَمَ بِها عَلَىَّ وَ عَلى کُلِّ اَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ مِمَّنْ کانَ اَوْ یَکُونُ اِلى یَوْمِ الْقِیمَهِ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَسْئَلُکَ مِنْ خَیْرِ ما اَرْجُو وَ خَیْرِ ما لا اَرْجُو وَ اَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ ما اَحْذَرُ وَ مِنْ شَرِّ ما لا اَحْذَرُ.
و (خدا بزرگتر است) هر زمان که او را چیزى به بزرگى یاد کند و همان طور که دوست دارد به بزرگى یاد شود و چنانکه او شایسته آن است و آنگونه که براى مقام والا و عزت رفیعش سزاوار است. منزه است خدا و سپاس تنها خدا راست، و معبودى جز خدا نیست، و خدا بزرگتر است براى هر نعمتى که به من و به هر یک از مخلوقاتش عطا نموده، چه آنان‌که بوده اند و چه آنان‌که تا روز قیامت خواهند آمد. خدایا از تو می‌خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى، و از تو از بهترین چیزیکه امید دارم و از بهترین چیزیکه امید ندارم درخواست می‌کنم، و به تو پناه می‌آورم از شر آنچه که پرهیز می‌کنم و از شر آنچه که نمی‌پرهیزم.
۳- دویست مرتبه ذکر شریف لا اله الا الله
۴- هفتاد مرتبه ذکر الحی
۵- یک مرتبه سوره فجر
۶- هفت مرتبه قرائت سوره قدر
۷- سه مرتبه قرائت سوره کافرون
۸- سه مرتبه قرائت سوره فلق
۹- سه مرتبه قرائت سوره ناس
۱۰- یازده مرتبه قرائت سوره توحید
۱۱- بقیه زمان را تا طلوع آفتاب لا اله الا الله بگوید
ذکری برای بر آورده شدن حاجت در زمان بین الطلوعین:
آیت الله شیخ محمد تقی بهجت در حاشیه قرآن شخصی خود دستور عمل زیبایی را نوشته بودند که در ادامه می‌خوانید:
هر کس در بین الطلوعین یعنی بین فجر کاذب و فجر صادق (۵ دقیقه قبل از اذان صبح تا ۵ دقیقه بعد از اذان) این ذکر را بگوید هر حاجتی داشته باشد برآورده میشود ولو اگر تشرف به خدمت امام زمان (عج) باشد:
۱۴ مرتبه صلوات
۴۰ مرتبه یا مولای یا صاحب الزمان ادرکنی
۱۴ مرتبه صلوات
