حجت‌الاسلام علی تیموری سخنران و پژوهشگر مذهبی، درباره دروغ و انواع آن گفت: مبتلا‌ترین عضو بدن به بدی و زشتی، زبان است. یکی از آفت‌های مهم زبان دروغگویی است که یک نوع بیماری تلقی می‌شود.
اخبار مذهبی - وی در مورد انواع دروغ اظهار کرد: دروغ دارای اقسامی است و صرفاً به اظهار زبانی محدود نمی شود. دروغ در گفتار از دیگر انواع دروغ‌ها شایع‌تر است؛ نوع دیگری از دروغ، دروغ در نیت است. یعنی فرد تصمیم می‌گیرد کار خوبی انجام دهد، اما نیت او صرفاً برای خدا نیست و اصطلاحاً به آن ریا گفته می‌شود. یکی دیگر از اقسام دروغ، دروغ در تصمیم و عزم انسان است. یعنی شخصی به خاطر میل و خواهش‌های نفسانی کاری را که باید انجام دهد و تصمیم به انجام آن داشته است را انجام نمی‌دهد.
او گفت: دروغ از گناهان کبیره است. سرشت انسان از دروغ متنفر است و مردم از انسان‌های دروغگو بدشان می‌آید. امام موسی بن جعفر (ع) می‌فرمایند: هشام شخص عاقل هیچگاه دروغ نمی‌گوید؛ حتی اگر نفع او از دروغ باشد. امیرالمومنین (ع) هم فرمودند: دروغ پستی و خیانت است؛ این حدیث نشان دهنده این مطلب است که دروغ از لحاظ شخصیتی هم عمل بدی است. در روایتی دیگر رسول خدا (ص) می‌فرمایند: دروغ نگویید اگر چه در آن راه نجات خود را ببینید که همانا در آن چیزی جز نابودی نیست.
این کارشناس مذهبی در پاسخ به این سوال که آیا با شرایطی خاص می‌توان دروغ گفت، تصریح کرد: برای دروغ گفتن دلیل و مجوزی نداریم؛ اما در مواردی که مصلحت وجود دارد (از جمله ضرورت حفظ آبرو، جان یا مالی که در معرض خطر باشد) می‌توان خلاف واقع گفت. در واقع اینجا انتخاب بین بد و بدتر است. از موارد دیگر جواز دروغ، اصلاح بین مسلمانان است.
دروغ به همراه قسم؛ بدترین نوع دروغ
وی افزود: دروغ به همراه قسم از مواردی است که در روایات مورد نکوهش قرار گرفته و آثاری هم برای گوینده آن بیان شده است؛ در روایات زیادی اشاره شده قسم دروغ باعث قطع نسل و فقر در زندگی او خواهد شد. متأسفانه شهادت دروغ که در برخی محاکم قضایی رایج است، از مصادیق این عمل کفرآمیز به شمار می آید که به خاطر داشتن میزان ناچیزی از دارایی دنیا فرد حاضر است سوگند دروغ بخورد.
حجت الاسلام تیموری در ادامه به بیان ریشه‌های دروغگویی اشاره کرد و گفت: یکی از ریشه‌های درونی دروغ دشمنی با فردی است که در موردش دروغ می‌گوییم. یکی دیگر از عوامل حسادت است که انسان را به این رذیله اخلاقی مبتلا می‌کند؛ خشم و عصبانیت غیر قابل کنترل و علاقه به مال دنیا هم از دیگر عوامل و دلایل دروغگویی است.
پیامد‌های دروغگویی
وی افزود: از پیامد‌های دروغ می‌توان به نابودی ایمان اشاره کرد. پیامبر (ص) فرمودند: مومن هر سرشتی را می‌پذیرد؛ جز دروغ و خیانت. یعنی دروغ با سرشت ایمان سازگار نیست و باعث خروج ایمان از قلب انسان می‌شود. از پیامد‌های دیگر دروغ محرومیت از هدایت الهی است؛ خداوند در قرآن کریم می‌فرماید «دروغگوی ناسپاس را هدایت نمی‌کند».
دروغگو روحیه جوانمردی را در گوینده آن از بین می‌برد
این کارشناس مذهبی گفت: از دیگر عوارض دروغ ضعیف ساختن جوانمردی در وجود انسان است. پیامبر (ص) فرمودند: جوانمردی در شخص دروغگو از همه کمتر است و انسان با ترک این صفت می‌تواند خلوص جوانمردی را در خود افزایش دهد. از دیگر پیامد‌های دروغ می‌توان به فراموشی، سلب توفیقات الهی و کاهش منزلت انسانی اشاره کرد. به گونه‌ای که دروغگو و مرده را در روایات یکسان معرفی کرده‌اند! فقر و تنگدستی و اینکه فرد دروغگو مورد لعنت خداوند و فرشتگان قرار می‌گیرد هم از دیگر عوارض دروغگویی است.
حجت‌الاسلام تیموری اشخاص دروغگو را با توجه به گفته صاحب نظران علم اخلاق، به دو دسته تقسیم و مطرح کرد: فرد دروغگو با تفکّر درباره آثار و پیامد‌های دروغ انگیزه پیدا می‌کند، به سمت درمان این بیماری برود. صاحب نظران علم اخلاق در این زمینه می‌گویند، گروهی ممکن است به واسطه رویداد‌های اتفاقی به صورت موقت آلوده به دروغ بشوند که با یادآوری زشتی و پیامد‌هایی که به آن اشاره کردیم، به راحتی می‌توانند این رذیله اخلاقی را در خود ریشه کن کنند. اما گاهی انسان دروغ را در خود نهادینه کرده است؛ برای درمان این رذیله اخلاقی توصیه شده است که در درجه اول انسان به پیامد‌های ناخوشایند دروغ خود فکر کند؛ زیرا تفکر بازدارنده است و مهمترین عامل گرفتاری انسان غفلت از پیامد‌های کار خطاست که ممکن است به آن گرفتار شود.
دو راهکار مهم برای ترک دروغ
این سخنران و پژوهشگر مذهبی در پایان درباره راهکار ترک دروغ اظهار کرد: از راهکار‌هایی که برای ترک این رذیله اخلاقی سفارش شده این است که انسان هر کلمه‌ای را که می‌خواهد بر زبان جاری سازد، به درستی یا نادرستی آن بیندیشد. در روایتی از امام عسکری (ع) نقل شده قلب انسان احمق در دهان او و دهان انسان حکیم در قلب اوست. در این روایت توصیه می‌شود که انسان عادت خردورزی و تفکر را در خود ایجاد کند تا کلامی بدون تفکر بر زبان جاری نسازد. توصیه دیگر این است که فرد از معاشرت با افراد دروغگو فاصله بگیرد و به جای همنشینی با انسان‌های دروغگو، همنشین انسان‌های خوب و با خرد شود.
