سالانه هر خانوار ایرانی حدود ۴.۵ درصد درآمد خود را به خرید محصولات آرایشی و بهداشتی اختصاص می‌دهد، به نوعی که بازار این صنایع در ایران به ارزش بیش از ۲ میلیارد دلار دومین بازار بزرگ در منطقه غرب آسیا است، این آماری است که یک روزنامه هندی در خصوص میزان مصرف لوازم آرایشی در بین ایرانیان منتشر کرده است؛ آماری که شاید تنها شنیدنش هر ایرانی را به فکر بیاندازد.
اخبار اجتماعی - بر اساس آمار‌های گفته شده ایران بعد از عربستان دومین کشور در مصرف لوازم آرایشی در خاورمیانه است و ۲۹ درصد از مواد آرایشی در منطقه خاورمیانه تنها در ایران مصرف می‌کند.
آمار‌های منتشره، مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی را با هم نشان می‌دهد، یعنی اینکه مصرف لوازمی چون خمیر دندان، صابون، شامپو و ... نیز در این آمار سهیم هستند و تنها نمی‌توان آن را مرتبط به مصرف لوازم آرایشی زنانه دانست.
بنابراین هجوم جامعه ایرانی به مصرف لوازم آرایشی و پیشی گرفتن آن از سایر کشورها باید از نظر اجتماعی و روانشناسی بررسی شود و از سوی مسئولان در رده‌های مختلف مورد توجه قرار گیرد.
محمدرضا محبوب فر جامعه شناس، درباره مصرف بالای خانوار‌های ایرانی از لوازم آرایشی و بهداشتی اظهار کرد: ایران جزء ۱۰ کشور پر مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی در دنیاست ؛در خاورمیانه هم بعد از کشور عربستان، دومین کشور پر مصرف محصولات آرایشی است.
او در ادامه بیان کرد: متاسفانه رواج فرهنگ زیبایی و جامعه مصرفی در ایران باعث شده است که بخش زیادی از درآمد ایرانیان صرف خرید لوازم آرایشی شود و مصرف آن را روز به روز افزایش دهد.
این جامعه شناس با اشاره به میل زیبایی و رواج زیباگرایی مطرح کرد: بیشترین آمار مصرف لوازم آرایشی در بین دانش آموزان و دانشجویان جامعه ایرانی دیده می‌شود.
محبوب فر افزود: گرایش به دیده و شنیده شدن در سطح جامعه میزان استفاده از مصرف لوازم آرایشی را بالاتر می‌برد و برای جامعه انسانی مانند ایران این موضوع پدیده‌ای ناخوشایند است.
او در خصوص پیامدهای منفی این مسئله تصریح کرد: افزایش این موضوع سبب افزایش مشکلات خانوادگی و اجتماعی خواهد شد، همچنین یکی دیگر از پیامدهای مصرف لوازم آرایشی، به خطر افتادن سلامت افراد به دلیل وجود مواد شیمیایی در آن‌ها است.
امروزه استفاده از محصولات آرایشی و بهداشتی بیشتر در بین نوجوانان و جوانان ایرانی به وفور مشاهده می‌شود، به گونه‌ای که همین مصرف بی اندازه آن‌ها موجب شده تا برخی از سودجویان برای کسب درآمد بیشتر از این راه به قاچاق و واردات غیرقانونی این قبیل لوازم به داخل کشور اقدام کنند.
این درحالی است که مدیرکل نظارت بر فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو در آذر ماه سال جاری درباره وادرات غیرقانونی لوازم آرایشی و بهداشتی گفت: سالانه هزار و ۱۶۳۶ میلیون دلار یا حدود ۱.۶ میلیارد دلار لوازم آرایشی و بهداشتی قاچاق و تقلبی از مبادی غیررسمی وارد کشور می‌شود، در حالی که حجم واردات قانونی این کالا‌ها حدود ۱.۲ میلیارد دلار است.
او در ادامه بیان کرد: جدا از واردات قانونی و بازار تولید داخل این محصولات یک بازار فرعی و غیرقانونی برای لوازم آرایشی و بهداشتی وجود دارد که خارج از سیستم نظارتی و حاکمیتی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو است. حجم بازار قانونی این لوازم که تحت کنترل سازمان غذا و دارو قرار دارد، سالانه حدود ۱.۲ میلیارد دلار است که شامل کالا‌های بهداشتی و آرایشی است که با مجوز قانونی تولید یا وارد می‌شوند.
با توجه به اینکه استفاده بیش از حد لوازم آرایشی در بین افراد می‌تواند دلایل روانشناختی نیز داشته باشد؛ شهرام علیزاده روانشناس اجتماعی ، در این باره اظهار کرد: ایران یکی از بزرگترین مصرف کننده‌های لوازم آرایشی در خاورمیانه است، این در حالی است که طبق آمار رسمی وزارت بهداشت حدود ۳۰ درصد از این مواد آرایشی و بهداشتی تقلبی هستند.
این روانشناس با اشاره به دلایل روانشناختی این مسئله گفت: بسیاری از زنان کشور بدون توجه به عواقب زیان آور استفاده از مواد آرایشی و بهداشتی، به طور مرتب از این مواد استفاده می‌کنند. استفاده بیش از حد این لوازم می‌تواند دلایل بسیاری داشته باشد. یکی از مهمترین این دلایل، افزایش اعتماد به نفس مقطعی است.
علیزاده افزود: عدم رضایت از ویژگی‌های چهره به دلیل اعتماد به نفس پایین، بسیاری افراد را به ایجاد تغییرات اساسی در اعضای مختلف ترغیب می‌کند. انجام عمل‌های زیبایی و استفاده مداوم از لوازم آرایشی از جمله راهکار‌های مقطعی و ناکارآمد در افزایش اعتماد به نفس است، همچنین افراط در استفاده از لوازم آرایشی می‌تواند یکی از نشانه‌های افراد با شخصیت نمایشی باشد و این افراد تمایل دارند که خود را برتر از دیگران نشان دهند و از ظاهر خود برای جلب توجه سایرین استفاده کنند.
این روانشناس مطرح کرد: لازم به ذکر است که استفاده از لوازم آرایشی در کشور‌های توسعه یافته، به دلیل آگاهی از زیان‌های این لوازم پایین‌تر است و با توجه به یادگیری نوجوانان از راه مشاهده بزرگسالان، سن استفاده از لوازم آرایشی در حال کاهش است و این مساله می‌تواند صدمات جبران ناپذیر روحی و جسمانی را به آن‌ها وارد کند.
علاوه بر صرف هزینه‌های اقتصادی برای خرید لوازم بهداشتی و آرایشی؛ طبق گزارش انجمن متخصصان پوست ایران، یکی از علل مهم مراجعه افراد به متخصص پوست در سال‌های اخیر مربوط به عوارض ناشی از استفاده از مواد آرایشی و بهداشتی است، لذا ضرورت دارد که افراد در مصرف این قبیل لوازم دقت لازم را داشته باشند.
