سرویس ورزشی افکارنیوز:
*نام کامل باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران
لقب(ها)
ارتش سرخ[۱]
سرخپوشان[۲]
سرخپوشان پایتخت[۳]
بنیانگذاری دی ۱۳۴۲[۴]
ورزشگاه ورزشگاه آزادی تهران
گنجایش ۱۰۰٬۰۰۰ نفر[۵]
مالک وزارت ورزش و جوانان
مدیرعامل محمد رویانیان
سرمربی مصطفی دنیزلی[۶]
لیگ لیگ برتر ایران
فصل قبل لیگ برتر ایران، ۴ام
*فصل جاری
باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران یک باشگاه فوتبال ایرانی است که در سال ۱۳۴۲ در شهر تهران، پایتخت ایران بنیانگذاری شده‌است. این تیم که پیروزی نیز نامیده می‌شود،[۷] زیرمجموعه باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس تهران است.
پرسپولیس در جام خلیج فارس بازی می‌کند و پس از سال ۱۳۴۷، در تمامی ادوار برگزارشده بالاترین سطح لیگ فوتبال ایران حضور داشته‌است.[۸] این باشگاه[۹][۱۰] از پرهوادارترین[۱۱] باشگاه های فوتبال در ایران است و شهرآورد این تیم با استقلال، مهمترین بازی باشگاهی در ایران است. همچنین بر پایه گزارش کنفدراسیون فوتبال آسیا، پرسپولیس به عنوان پرهوادارترین تیم فوتبال آسیا برگزیده شده است و پس از آن دالیان چین و الهلال عربستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.[۱۲][۱۳]
پرسپولیس از آغاز تاریخ خود، ۹ بار در بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران به قهرمانی رسیده(یک جام منطقه‌ای، ۲ جام تخت جمشید، ۴ جام آزادگان و ۲ جام خلیج فارس) و از این جهت رکورددار است. ۵ بار قهرمانی در جام حذفی ایران و یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا از دیگر قهرمانی‌های مهم پرسپولیس‌اند.
فدراسیون بین‌المللی تاریخ و آمار فوتبال این باشگاه را پس از الهلال عربستان، یوکوهاما مارینوس ژاپن و استقلال در رده ۴ام برترین باشگاههای فوتبال آسیا در قرن بیستم اعلام کرده‌است.[۱۴]
*بازیکنان آغازگر نخستین بازی رسمی باشگاه پرسپولیس(پس از پیوستن شاهینی‌ها) برابر تاج در روز ۱۶ فروردین ۱۳۴۷ در ورزشگاه امجدیه.[۱۵] مربی پرسپولیس پرویز دهداری بود.[۱۶]
طاووسی
آشتیانی
ب. وطنخواه
جاسمیان
ر. وطنخواه
کاشانی
رحیمی
ممبینی
ادیبی
بهزادی
گنجاپور
پیوستن بازیکنان تیم فوتبال منحل شده شاهین تهران به پرسپولیس، باعثمحبوبیت این تیم شد.[۱۷] باشگاه ورزشی پرسپولیس متعلق به «شرکت سی. آر. سی» در دی ماه سال ۱۳۴۲ به دست علی عبدُه در اوین و جاده قدیم شمیرانات بنیانگذاری شد. باشگاه اصلاً در بولینگ و چند ورزش دیگر فعال بود(بولینگ عبده) و یک تیم فوتبال در دسته دوم تهران داشت.[۱۸][۱۲][۱۹][۲۰] در آن سو، و در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۴۶؛ باشگاه شاهین که در دهه ۱۳۴۰ بازیکنان زیادی در تیم ملی ایران داشت و در میان مردم محبوب بود، به دستور سازمان ورزش و تفریحات ایران رسماً منحل شد.[۲۱][۲۲] با رایزنی‌های عبده با پرویز دهداری(مربی شاهین) و مسعود
برومند(سرپرست شاهین)، بیشتر بازیکنان باشگاه شاهین به پرسپولیس پیوستند و باعثشهرت و محبوبیت آن شدند.[۱۲][۱۹][۲۲][۲۳] دهداری مربی و برومند سرپرست پرسپولیس شدند و باشگاه توانست در مسابقات رده‌بندی دسته‌های کشور در گروه خود اول شود و به بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران راه یابد.[۱۲] آنها در مسابقات قهرمانی آسیا(مسابقاتی که میان تیمهای ایرانی برای شرکت در جام باشگاههای آسیا برگزار شد) نیز قهرمان شدند و به عنوان نخستین نماینده ایران به جام باشگاههای آسیا رفتند.[۱۲][۲۴][۲۵]
در سال ۱۳۴۸، محمود خیامی، مدیر کارخانه ایران ناسیونال که از هواداران شاهین بود تصمیم گرفت برای تبلیغ خودروی تازه‌تولید پیکان از بازیکنان پرسپولیس استفاده کند[۱۲] و پس از امضای پروتکل همکاری با عبده[۲۳] بازیکنان پرسپولیس به شکل دسته‌جمعی به باشگاه پیکان کوچیدند[۱۹] و با این تیم موفق به کسب مقام قهرمانی در جام جام باشگاههای تهران ۱۳۴۸ شدند، در حالی که پرسپولیس در جایگاه یازدهم قرار گرفت.[۲۶] یک سال بعد بازیکنان به پرسپولیس بازگشتند و تحت رهبری حسین فکری،[۲۳] پس از تاج در جای دوم جام باشگاههای تهران ۱۳۴۹ قرار گرفتند.[۲۷] در همین سال دست پرسپولیس از جام
منطقه‌ای هم کوتاه ماند.[۲۸]
*دهه ۱۳۵۰ تا انقلاب
پرسپولیس در این سال با ۱۳ پیروزی و ۱ شکست از ۱۴ بازی جام منطقه‌ای ایران ۱۳۵۰ به نخستین قهرمانی تاریخ خود رسید.[۲۹] در سال ۱۳۵۰، پرسپولیس تحت مربیگری آلن راجرز[۲۳] در دومین دوره جام منطقه‌ای به قهرمانی رسید.[۲۹] یک سال بعد، عبده اعلام کرد باشگاه پرسپولیس حرفه‌ای است[۲۳][۱۹] و بازیکنانش فقط در بازی‌های حرفه‌ای شرکت خواهند کرد. بنابراین بازیکنان به دو دسته تقسیم شدند و عده‌ای در تیم حرفه‌ای و عده‌ای در تیم آماتور عضویت یافتند.[۳۰] در آن سال مسابقات فوتبال کشوری در ایران برگزار نگردید، و پرسپولیس که در جام باشگاههای تهران ۱۳۵۱ با تیم آماتورهایش شرکت کرده‌بود،
در میان ۱۶ تیم در جای یازدهم قرار گرفت.[۳۱] در آن دوره پرسپولیس در ورزشگاه اختصاصی خود موسوم به ورزشگاه آپادانا[۳۲] تمرین می‌کرد و عبده برای فعال نگه‌داشتن تیم اصلی، باشگاههای صاحب‌نامی همچون سائوپائولو و چلسی را برای بازی دوستانه به تهران آورد.[۳۰] اما در سال ۱۳۵۲ به دلیل عدم وجود زیرساختهای فوتبال حرفه‌ای در ایران[۱۲] و اعتراض خسروانی به آتابای، رئیس وقت فدراسیون فوتبال ایران[۳۰] عبده پس از فروش ورزشگاه باشگاه فعالیت حرفه‌ای پرسپولیس را منحل کرد.[۲۳][۱۹][۳۲]
پرسپولیس در این سال‌ها، کمکم از مکتب شاهین فاصله گرفت.[۱۲]
جام تخت جمشید در سال ۱۳۵۲ بازگشایی شد. در ۵ دوره‌ای که از این جام برگزار شد، پرسپولیس همواره از بهترین تیم‌ها بود و به ۲ قهرمانی(۱۳۵۲ و ۱۳۵۴) و ۳ نایب‌قهرمانی(۱۳۵۳،۱۳۵۵ و ۱۳۵۶) رسید.[۱۲][۳۳][۲۳] جام تخت جمشید ۱۳۵۷ نیز در حال انجام بود که با روی‌دادن انقلاب نیمه‌کاره ماند. پرسپولیس در این جام با یک امتیاز کمتر از شهباز دوم بود.[۳۴]
پرسپولیس تا پایان جام تخت جمشید پرافتخارترین باشگاه فوتبال ایران بود.[۱۲]
*پس از انقلاب و دهه ۱۳۶۰
علی پروین ملقب به «سلطان» که از بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال ایران است، در دهه ۶۰ مربی–بازیکن پرسپولیس بود.[۷] پس از انقلاب، باشگاه تحت تاثیر آن قرار گرفت و لیگ کشوری فوتبال ایران منحل شد.[۱۷] بسیاری از بازیکنان تیم عوض شدند،[۱۲][۳۵] اما توانستند در جام شهید اسپندی(۱۳۵۸) قهرمان شوند.[۲۳] با آغاز جنگ ایران و عراق و دهه ۱۳۶۰، لیگ فوتبال سراسری ایران همچنان تعطیل بود(تا سال ۱۳۶۸ که جام قدس برگزار گردید) و پرسپولیس تنها در جام باشگاههای تهران شرکت می‌کرد.[۱۹] این باشگاه در ۱۰ دوره برگزاری این جام در دهه ۶۰، به ۷ قهرمانی و ۲ نایب‌قهرمانی دست یافت.[۲۳][۳۶] در سال ۱۳۶۶،
پرسپولیس در کنار قهرمانی در جام حذفی تهران و جام باشگاههای تهران، موفق به کسب اولین قهرمانی خود در جام حذفی ایران هم شد تا در یک سال ۳ جام بگیرد.[۲۳]
*دهه ۱۳۷۰
دهه ۱۳۷۰، برای باشگاه موفقیت‌آمیز بود و با یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا[۳۷] آغاز شد. پرسپولیس در ۱۰ دوره جام آزادگان شرکت کرد و به ۴ قهرمانی و ۳ نایب‌قهرمانی دست‌یافت.[۲۳][۳۸] این باشگاه در این سال‌ها از پایه‌های اصلی تیم ملی فوتبال ایران بود،[۳۹] تا جایی که در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه ۹ نفر از ۲۲ بازیکن ایران در آن زمان عضو این تیم بودند.[۴۰] پرسپولیس در این دهه به ۲ قهرمانی جام حذفی و ۳ بار سومی جام باشگاههای آسیا نیز دست یافت.[۲۳][۲۴]
*دهه ۱۳۸۰
پرسپولیس با برد در هفته پایانی ۸۷-۸۶ برابر سپاهان پس از ۶ سال نخستین قهرمانی‌اش را به دست آورد.[۴۱] با آغاز دهه ۱۳۸۰، لیگ برتر فوتبال ایران راه‌اندازی شد و پرسپولیس در نخستین دوره آن قهرمان شد.[۴۲][۴۳] فصل بعد، پرسپولیس از نخستین دوره لیگ قهرمانان آسیا حذف شد[۴۴] و در لیگ نتایج خوبی نگرفت. این سال‌ها آغاز دورانی بود که سالنامه رسمی باشگاه آن را «دوران جدال با بحران» نامیده‌است، تا جایی که پرسپولیس حتی مقام ۹ام لیگ را هم تجربه کرد.[۲۳] دو فصل بعد، پرسپولیس پس از ۶ سال دوری از جام در جام خلیج فارس ۸۷-۱۳۸۶ به قهرمانی رسید[۴۱] و این دهه را با دو قهرمانی متوالی در جام
حذفی(۸۹-۱۳۸۸ و ۹۰-۱۳۸۹) به پایان برد.[۴۵]
*نام، نماد و رنگ
پرسپولیس یک واژهٔ یونانی به معنای شهر پارسی است که از دو واژهٔ «پرسه»(به یونانی: έρσης) به معنای پارسی و «پولیس»(به یونانی: όλις) به معنای شهر تشکیل شده‌است. یونانیان باستان به پارسه یا تخت جمشید، پایتخت دودمان هخامنشیان، پرسپولیس می‌گفتند.[۴۶]
در سال ۱۳۶۰، سازمان تربیت بدنی نام بولینگ عبده را به مجموعه ورزشی شهید چمران تغییر داد و قرار شد پرسپولیس از سال ۱۳۶۱، با نام دیگری فعالیت کند.[۴۷] بازیکنان در اعتراض به این تصمیم، در بازی با هما در جام باشگاههای تهران حاضر نشدند و قهرمانی این مسابقات را از دست دادند.[۳۵][۴۷] در دی ۱۳۶۵، پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفت. بنیاد مستضعفان تصمیم گرفت نام تیم را به «آزادی» تغییر دهد. بازیکنان با این تغییر نام موافق نبودند.[۴۷] در ۲۷ بهمن ۱۳۶۵، نام باشگاه رسماً به «پیروزی» تغییر یافت. اداره کل تربیت بدنی استان تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که
«این تغییر نام به پیشنهاد بازیکنان صورت گرفته‌است.»[۴۸] با این وجود، رسانه‌ها و مردم ایران بیشتر نام پرسپولیس را به کار می‌برند.[۴۷]
در آگهی ثبت نمادی که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۷۰ به ثبت رسانده، این توضیح آمده‌است: «کلمه پرسپولیس و علامت فانتزی. تصویر جامی که از دو طرف با دو سر اسب هخامنشی تلاقی دارد.»[۴۹]
رنگ قرمز یکی از مهمترین نمادهای باشگاه فوتبال پرسپولیس به شمار می‌آید. به جز فصل ۸۶-۱۳۸۵ و چند بازی لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۹ که بازیکنان پرسپولیس لباس‌های راه‌راه سفید و قرمز پوشیدند،[۵۰][۵۱] از آغاز همواره رنگ اصلی پیراهن پرسپولیس قرمز بوده‌است. از این رو آنان را «ارتش سرخ»[۱] و «سرخپوشان»[۲] می‌نامند. پیراهن دوم باشگاه نیز به طور سنتی سفید بوده است. از فصل ۹۰-۱۳۸۹ پیراهن دوم باشگاه به رنگ مشکی تغییر کرد که در پی آن در فصل ۹۱-۱۳۹۰ نیز این رنگ به عنوان رنگ دوم پیراهن باشگاه برگزیده شد.[۵۲] در یک نظرسنجی که پیش از لیگ دهم از سوی پایگاه خبری باشگاه پرسپولیس انجام شد،
۴۲ درصد از هواداران، رنگ مشکی و ۱۷ درصد رنگ سفید را برای رنگ پیراهن دوم باشگاه برتری داده‌اند.[۵۳]
*پرسپولیس در فرهنگ عامه و رسانه‌ها
پرسپولیس به عنوان یک باشگاه فوتبال، کاملاً در میان مردم ایران شناخته‌شده‌است.[۱۸] عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر در این باره می‌نویسد: «نخستین پرسشی که هواداران فوتبال در ایران از یکدیگر می‌پرسند این است که قرمز هستی یا آبی؟»[۷] رسانه‌های ایران به شدت اخبار این باشگاه را پوشش می‌دهند و «حاشیه» های زیادی پیرامون افراد حاضر در باشگاه است.[۵۴] افکار عمومی ایران امروز نیز همانند دیگر جوامع،[۵۴][۵۵] تحت تاثیر این رسانه‌های ورزشی قرار دارند.[۵۶][۵۷] در چند سال اخیر بیش از ۵۰ وبگاه در فضای اینترنت با نام پرسپولیس وجودداشته‌است. برخی از این وبگا‌های هواداری و
خبری، خود را «سایت کانون هواداران پرسپولیس» و یا «سایتی رسمی» معرفی میکنند. دستهای از این وبگاه‌ها که خط مشی حمایتی یا مخالفتی با گروه یا اشخاص خاصی دارند، منتسب به لیدرها و افراد نزدیک به اشخاص مرتبط با باشگاه دانسته می‌شوند.[۵۸]
در پی پوشش گسترده اخبار باشگاه و شعارهای خاص روی سکوهای ورزشگاه،[۵۹] در سال‌های اخیر امنیت شغلی مدیران عامل و مربیان این باشگاه همواره در خطر قرار داشته‌است.[۵۴] جان دیوردن، نویسنده وبگاه گل در گزارشی با نام «تردید آسیا: آیا مربیگری پرسپولیس بزرگترین و دشوارترین کار در فوتبال آسیا است؟»، جو رسانه‌ها را «جانوری ترسناک» و مربیگری این تیم را «شغلی پرفشار» توصیف می‌کند.[۵۴]
در فصل ۸۷-۱۳۸۶ که به قهرمانی پرسپولیس در جام خلیج فارس منتهی شد، فیلم مستندی با نام مردان پرسپولیس درباره این باشگاه ساخته‌شد. قرار بود قسمت دوم این فیلم در سال بعد ساخته شود که با مخالفت داریوش مصطفوی، مدیرعامل آن زمان پرسپولیس این فیلم ساخته‌نشد.[۶۰] سانسور و کیفیت پائین ساخت این فیلم با انتقادهایی همراه بود.[۶۱]
همچنین در دهه‌های ۱۳۴۰،(عزیز اصلی) ۱۳۵۰(محراب شاهرخی) و ۱۳۷۰(احمدرضا عابدزاده، علی پروین، حمید استیلی و افشین پیروانی) نیز شماری از بازیکنان این باشگاه در فیلم‌های سینمای ایران به بازیگری پرداختند.[۶۲]
در سال ۱۳۸۸، پرسپولیس به عنوان نخستین باشگاه ایرانی ساخت سرود رسمی‌اش را با همکاری داریوش خواجه‌نوری، خواننده و گیتاریست ایرانی آغاز کرد.[۶۳] این ترانه «آهنگ سرخ» نام دارد و بازیکنان سابق باشگاه آن را خواندهاند.[۶۴] پیش از این نیز خوانندگانی مانند فرزین برای پرسپولیس خوانده‌بودند.[۶۳] قاسم افشار نیز در دهه ۷۰ آلبومی با نام «قرمزته» منتشر کرده‌بود.[۶۵]
*پرسپولیس و سیاست
پیش از شکلگیری پرسپولیس، خاستگاه آن یعنی شاهین درگیر جریانات سیاسی شده‌بود و سیاست میراثپرسپولیس از شاهین بود.[۲۲] مردم کوچه و خیابان، شاهین را مرکز جریان ضدشاهنشاهی می‌دانستند[۲۲] و اکثر هواداران شاهین از مخافان بودند.[۶۶] جریانات سیاسی و نفوذ پرویز خسروانی باعثانحلال شاهین شد.[۲۲][۱۷]
*رابطه پرسپولیس و دربار(۱۳۵۷-۱۳۴۷)
پس از انحلال شاهین، هوادارانش به جهت حضور بازیکنان شاهین در پرسپولیس، از سال ۱۳۴۷ به این تیم گرویدند و تا سال ۱۳۵۷، سکوهای پرسپولیس، کمابیش جایگاه مخالفان شاه محسوب می‌شد.[۲۲] تاج که نماد حکومت شاهنشاهی محسوب می‌شد[۲۲] نیز در تقابل و رقابت با این پرسپولیس قرار گرفت.[۱۷]
به جز علی عبده، محمد خاتم، فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران و فاطمه پهلوی، عضوی از خانواده سلطنتی ایران نیز به پرسپولیس نزدیک بودند و کماکان رابطه خوبی با پرویز خسروانی نداشتند.[۲۲] بنابراین پرسپولیس جایگاه مناسبی برای مخالفان بود چرا که مانند شاهین «ظاهر مخالف» نداشت.[۲۲] عبده نزد خانواده شاه محبوبیت داشت، چنانچه افتتاح طبقه دوم بولینگ عبده توسط محمدرضا و فرح پهلوی انجام شد؛ اما پس از سال ۱۳۵۴ و درگذشت خاتم، روابط عبده با فاطمه پهلوی و دربار رو به تیرگی گرایید.[۲۲]
*در دوران جمهوری اسلامی
اوایل انقلاب و دهه ۶۰(۱۳۷۰-۱۳۵۷)
پس از انقلاب، پرسپولیس به مانند تاج، در دست انقلابیون قرار گرفت، ملی شد و تغییر نام داد؛[۱۷] و سپس تحت نظر بنیاد مستضعفان قرار گرفت.[۲۲] به نوشته هوشنگ شهابی در دانشنامه ایرانیکا، حکومت جدید پس از انقلاب دل خوشی از فوتبال نداشت و مخالفان شاه معتقد بودند که او برای دور نگه‌داشتن جوانان از سیاست، تب فوتبال را در جامعه رواج میدادهاست.[۱۷] در دهه ۶۰ تقابل فوتبال و سیاست بارها منجر به تحریک تماشاگران و سکوهای پرسپولیس شد[۲۲][۱۷] و این مهر تائیدی بود بر دیدگاه حکومت که تب فوتبال بر ضد انقلاب است.[۱۷] در این دهه محمد دادکان و محمدحسن انصاری‌فرد از جمله بازیکنان
پرسپولیس بودند که در دوران بازیگری خود وارد جریانات سیاسی شدند.[۲۲]
دهه ۷۰ و آغاز ورود سیاسیون(۱۳۸۰-۱۳۷۰)[ویرایش] به طور کلی(و به شکل خاص در باشگاه استقلال) اولین جرقه ورود سیاسیون و سیاست به فوتبال در سال ۱۳۶۹ زدهشد.[۲۲] سیاست در قبال فوتبال آرام‌تر شد و پوشش تلویزیونی مسابقات افزایش یافت.[۱۷] پرسپولیس و استقلال در این دهه درگیر جناحبندیهای سیاسی شدند اما تا پیش از دوم خرداد جناحبندیهای آنان تقریباً نامشخص بود.[۲۲]
در سال ۱۳۷۲ به اصرار حسن غفوری‌فرد، پرسپولیس زیر نظر فردی از کابینه هاشمی رفسنجانی(حسین محلوجی) قرار گرفت.[۲۲]
در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۷۶ علیرغم انتظارات، امیر عابدینی، مدیرعامل وقت پرسپولیس و جمعی از بازیکنان در اقدامی از علی‌اکبر ناطق‌نوری حمایت کردند و در آن سو علی فتحاللهزاده، مدیرعامل وقت استقلال به همراه بازیکنان و مربیان در نامه‌ای سرگشاده به حمایت از محمد خاتمی پرداختند. این آخرین باری بود که دو باشگاه بدین شکل علنی و صریح موضعگیری سیاسی کردند.[۲۲]
دو سال بعد، در ۲۰ تیر ۱۳۷۸ یعنی دو روز پس از واقعه کوی دانشگاه، در حالی که جامعه هنوز دچار التهاب بود و «با وجود شایعات و مشکلات، در فضایی نهچندان دلچسب و گرم»،[۶۷] بازی سنتی پرسپولیس–استقلال در فینال جام حذفی با آرامش برگزار شد و علیرغم تلاش‌های انجامشده برای تحریک تماشاگران، هیچ شعار سیاسی شنیده نشد.[۲۲]
دهه ۸۰(۱۳۹۰-۱۳۸۰)
پس از آن که در سال ۱۳۸۰، رای دادگاه به تعلق پرسپولیس به دولت صادر شد، محسن مهرعلیزاده، رئیس وقت تربیت بدنی تلاش کرد که در ترکیب هیئت مدیره پرسپولیس از افراد متمایل به اصلاح‌طلبی استفاده نماید.[۲۲] پس از آغاز دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و برگزاری انتخابات شورای اسلامی شهر تهران، یاران احمدی‌نژاد توافق کردند تا پرسپولیس زیر نظر شهرداری تهران به کار خود ادامه دهد.[۲۲]
*ورزشگاه و زمین تمرین
پرسپولیس پیش از ساخته شدن ورزشگاه آزادی، بازی‌های خود را در ورزشگاه امجدیه(شهید شیرودی کنونی) برگزار می‌کرد و زمانی که بنیانگذاری شده‌بود، ورزشگاهی مجهز به استخر، زمین ژیمناستیک و بولینگ در مجموعه بولینگ عبده(شهید چمران کنونی) داشت. این مجموعه در مرداد ۱۳۵۷ آتش گرفت.[۳۵]
عبده در شهرک اکباتان زمینی خرید و در آن‌جا یک ورزشگاه فوتبال با نام «آپادانا» بنا کرد. پرسپولیس به علت کمبود امکانات برای هوادارانش و همکاری‌نکردن دیگر باشگاه‌ها، تنها یک بازی در ورزشگاه آپادانا انجام داد و پس از آن، از آپادانا به عنوان زمین تمرین استفاده کرد. به دلیل حمایت نکردن دیگر باشگاههای ایران از حرفه‌ای‌گری پرسپولیس، عبده در سال ۱۳۵۲ ورزشگاه آپادانا را به ارزش ۲۰۰٬۰۰۰ تومان به باشگاه راه‌آهن فروخت.[۳۲] ورزشگاه آپادانا امروز ورزشگاه راه‌آهن نامیده می‌شود و در همسایگی ورزشگاه شهید دستگردی قرار دارد. پس از انقلاب، در سال ۱۳۵۹ بنیاد مستضعفان و
جانبازان دارایی‌های باشگاه را مصادره کرد.[۳۵]
پس از انقلاب
هواداران پرسپولیس در ورزشگاه آزادی تهران، ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۷، پرسپولیس–سپاهان، هفته ۳۴ام لیگ برتر ایران ۸۷-۱۳۸۶باشگاه پرسپولیس ورزشگاه اختصاصی ندارد و برای بازی‌های خانگی خود ورزشگاه آزادی تهران را اجاره می‌کند.[۶۸][۶۹] تیم ملی فوتبال ایران و استقلال تهران نیز در این ورزشگاه به میدان می‌روند.
در پی بازسازی چمن ورزشگاه آزادی در فصل ۸۲-۸۱، پرسپولیس بازی‌های خانگی خود را در ورزشگاه تختی برگزار کرد.[۷۰]
در روزهای پایانی سال ۱۳۸۴، وبگاه رسمی باشگاه خبرهایی دربارهٔ این که پرسپولیس «ورزشگاه شهر قدس» را خریده‌است، منتشر کرد؛[۷۱] اما این ماجرا به علت مشکلات مالی و حقوقی باشگاه پایان یافت و به ثمر نرسید.[۷۲]
*زمین تمرین
پیش از انقلاب، زمین‌های تمرین پرسپولیس ورزشگاه آپادانا[۳۲] و بولینگ عبده[۳۵] بود. وقتی بولینگ عبده مصادره شد پرسپولیس در تپه‌های داوودیه تمرین می‌کرد.[۳۵]
در سالیان اخیر، تمرینات تیم اصلی بیشتر در ورزشگاه کارگران انجام می‌شد.[۷۳] در شهریور ۱۳۸۷، پس از انتقال باشگاه راه‌آهن به شهرری، پرسپولیس ورزشگاه راه‌آهن را به ارزش ۱۵۰ میلیون تومان برای یک سال اجاره کرد و پس از ۳۵ سال به ورزشگاه خانگی دیرین خود در شهرک اکباتان بازگشت.[۷۴][۷۵] هم‌اکنون تیم اصلی پرسپولیس در ورزشگاه شهید درفشی‌فر تمرین می‌کند.[۷۶] تیمهای پایه نیز در ورزشگاه امام رضا تمرین و بازی میکنند.[۲۳][۷۷]
*هواداران و هماوردان
هجوم هواداران پرسپولیس به زمین چمن ورزشگاه آزادی پس از قهرمانی در لیگ برتر ۸۷-۸۶پرسپولیس باشگاه پرهواداری است.[۱۸][۷] بر پایه نظرسنجی های انجام شده باشگاه پرسپولیس به عنوان پرهوادارترین باشگاه فوتبال ایران معرفی شده است.[۱۱] و بنا بر اعلام وبگاه رسمی، باشگاه برای هوادارنش ارزش بسیاری قائل است.[۷۸] با این که باشگاه پرسپولیس در تهران قرار دارد، در سراسر ایران هوادار دارد و در بازی‌های خارج از خانه نیز عده زیادی برای تشویق آنها به ورزشگاه می‌روند.[۱۸][۷] این باشگاه در امارات متحده عربی[۷۹] و قطر[۸۰] نیز هوادارانی دارد. عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر می‌نویسد:
«پرسپولیس با بیش از ۳۰ میلیون هوادار به عنوان محبوب‌ترین باشگاه آسیا شناخته می‌شود.»[۷] بنا بر نوشته همشهری‌آنلاین، کنفدراسیون فوتبال آسیا در فهرستی پرسپولیس را بالاتر از الهلال عربستان و دالیان چین پرهوادارترین باشگاه آسیا معرفی کرده‌بود.[۱۲] همچنین، این باشگاه رکورد پرتماشاگرترین بازی لیگ قهرمانان آسیا را با ۹۵٫۲۲۵ نفر تماشاگر در سال ۲۰۰۹ و در بازی با بنیادکار ازبکستان، در اختیار دارد.[۸۱]
*هماوردان: استقلال تهران
ورزشگاه آزادی در جریان ۵۸امین شهرآورد تهران، ۷ اسفند ۱۳۸۳بازی میان پرسپولیس و استقلال، دو باشگاه پرهوادار و پرافتخار ایران، مهمترین مسابقهٔ باشگاهی فوتبال در ایران است.[۷] نخستین بازی دو تیم در روز ۱۶ فروردین ۱۳۴۷، نخستین بازی رسمی پرسپولیس بود که با نتیجهٔ بدون گل پایان یافت.[۸۲] فردای آن روز، روزنامه کیهان ورزشی(مهمترین روزنامه ورزشی آن زمان) روی جلد خود هیچ چیز از بازی ننوشت و تیتری از فوتبال دخترها داشت.[۸۳] بر خلاف گذشته، امروزه این بازی همواره با حساسیت بالا و تماشاگران زیاد همراه است و برگزاری آن بازتاب‌های زیادی در ایران دارد.[۷][۸۴] معمولاً این بازی
را حدود ۱۰۰٬۰۰۰ نفر در ورزشگاه آزادی تهران تماشا میکنند.[۷] این شهرآورد گاهی به خشونت میان بازیکنان، و درگیری میان هواداران می‌انجامد و هولیگان‌ها به ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوس‌ها آسیب می‌زنند.[۸۴][۸۵] مجله ورلدساکر در شماره ژوئیه ۲۰۰۸ خود، فهرستی از ۵۰ شهرآورد دنیا منتشر کرد؛ و شهرآورد تهران را در رتبه ۱ام آسیا و ۲۲وم جهان قرار داد.[۸۶]
*هماوردی دیگر: سپاهان اصفهان
با این که پرسپولیس و سپاهان هر دو از باشگاه فوتبال شاهین به وجود آمدند، در گذشته بازی این دو هماوردی محسوب نمی‌شد. با آغاز جام خلیج فارس و قهرمانی باشگاههای اصفهانی در جام‌های فوتبال ایران، به اهمیت بازی‌های رودرروی باشگاههای اصفهان و تهران افزوده‌شد. پس از نبرد قهرمانی پرسپولیس و سپاهان در جام حذفی ۸۵-۱۳۸۴ و لیگ برتر ۸۷-۱۳۸۶، این حساسیت و اهمیت دوچندان شد، به گونه‌ای که هم‌اکنون این هماوردی از مهمترین بازی‌های دو باشگاه در هر فصل است.[۸۷][۸۸]
*آمار و ترین‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس
رتبه‌های پایان فصل پرسپولیس در لیگ فوتبال ایران تا پایان فصل ۸۹-۱۳۸۸جدول زیر عملکرد کلی پرسپولیس در هفت سال اخیر را نشان می‌دهد.
فصل رتبه جام حذفی جام باشگاه‌ها
۱۳۸۳-۸۴ ۴ام ۱/۸ پایانی راه نیافت
۱۳۸۴-۸۵ ۹ام نایب قهرمان
۱۳۸۵-۸۶ ۳وم نیمه پایانی
۱۳۸۶-۸۷ ۱ام ۱/۸ پایانی
۱۳۸۷-۸۸ ۵ام ۱/۴ پایانی ۱/۱۶ پایانی
۱۳۸۸-۸۹ ۴ام قهرمان راه نیافت
۱۳۸۹-۹۰ ۴ام قهرمان دور گروهی
*تیم آماتورها
پرسپولیس پیش از انقلاب «تیم آماتورها» داشت. در جام باشگاههای تهران ۱۳۵۱، پرسپولیس رسماً با تیم آماتورهایش در جام شرکت کرد.[۳۱] مهدی عسگرخانی، دروازبان آماتورهای پرسپولیس برجسته‌ترین بازیکن آن تیم بود که بعداً به تیم اصلی رسید، به ابومسلم فروخته‌شد و به تیم ملی ایران نیز دعوت شد.[۲۳]
پس از انقلاب
باشگاه فوتبال سرخپوشان دلوار افزار
در روز ۲۸ شهریور ۱۳۸۵، محمدحسن انصاری‌فرد مدیرعامل آن زمان پرسپولیس با مدیرعامل باشگاه فوتبال سرخپوشان دلوار افزار توافقنامه‌ای امضا کرد که بنابر آن، تیم فوتبال سرخپوشان تیم دوم پرسپولیس می‌شد.[۲۳][۹۰] پس از پایان آن فصل بهادر عبدی[۹۱] و فرهاد خیرخواه،[۹۲](آقای‌گل دسته یک) که در سرخپوشان بازی می‌کردند به پرسپولیس پیوستند. پس از تغییر مدیرعامل پرسپولیس رابطهٔ دو باشگاه کمرنگ شد و باشگاه پرسپولیس به برخی تعهدات خود عمل نکرد.[۹۳] در آبان ۱۳۸۷ امتیاز باشگاه سرخپوشان به باشگاه دیهیم اهواز واگذار شد.[۹۴] پس از آن پرسپولیس تا حدود یک سال تیم دومی نداشت،[۹۵] اما در
آبان ۱۳۸۸ «تیم ب پرسپولیس» راه‌اندازی شد.[۹۶][۹۷] این تیم در روزهای پایانی سال ۱۳۹۰ قهرمان مسابقات حذفی باشگاه های تهران شد.[۹۸]
*تیم زنان
پرسپولیس پیش از انقلاب تیم زنان داشت. آنها پس از تاج و به همراه دیهیم و عقاب از پیشگامان فوتبال زنان در ایران بودند.[۹۹] در تابستان ۱۳۸۷، رئیس کمیته بانوان فدراسیون فوتبال ایران از این باشگاه درخواست کرد تا در لیگ شرکت کند.[۱۰۰] در اواخر همان سال، پرسپولیس امتیاز تیم زنان پیکان را در اختیار گرفت و در لیگ شرکت کرد.[۱۰۱] در فروردین ۱۳۸۸ تیم فوتسال زنان پرسپولیس به مقام سوم غرب آسیا رسید.[۱۰۲]
باشگاههای ایرانی در هر فصل می‌توانند از ۲۲ بازیکن بزرگسال، ۵ بازیکن زیر ۲۳ سال، ۹ بازیکن زیر ۲۰ سال و ۴ بازیکن خارجی(یک آسیایی) استفاده کنند.[۱۰۳] فهرست زیر بازیکنان کنونی پرسپولیس را نشان می‌دهد. بازیکنانی که سهمیه زیر ۲۳ سال یا زیر ۲۰ سال هستند، با ستاره(*) مشخص شده‌اند.
از تاریخ ۱ مرداد ۱۳۸۹[۱۰۴]
شماره نقش بازیکن
۱ دروازه‌بان آسمیر آودوکیچ
۲ مدافع علیرضا محمد
۴ مدافع مجتبی شیری
۶ مدافع محمد نصرتی
۷ هافبک حمیدرضا علی‌عسگری*
۸ هافبک علی کریمی
۹ هافبک مازیار زارع
۱۰ مهاجم غلامرضا رضایی
۱۱ هافبک حسین بادامکی
۱۲ مهاجم ایمن زاید
۱۴ هافبک محمد نوری
۱۵ هافبک سامان آقازمانی*
۱۷ هافبک جواد کاظمیان
۱۸ مدافع ابراهیم شکوری
۱۹ هافبک مهدی مهدوی‌کیا
شماره نقش بازیکن
۲۰ مدافع علیرضا نورمحمدی
۲۱ مهاجم وحید هاشمیان
۲۲ دروازه‌بان میثاق معمارزاده
۲۳ هافبک امیرحسین فشنگچی
۲۴ مهاجم هادی نوروزی
۲۷ هافبک روح‌الله سیف‌اللهی*
۲۸ دروازه‌بان مسعود داستانی*
۳۰ مدافع مامادو تال
۳۲ هافبک رضاحمزه‌پور*
۳۳ مهاجم مهرداد اولادی
۳۸ دروازه‌بان حسین هوشیار
۴۰ دروازه بان حمید امیدی*
- هافبک سعید قدمی*
- مدافع محمدحسین کنعانی*
*مربیان
محسن عاشوری مربی
انور لوگوشیچ مربی دروازه‌بان‌ها
محمد زادمهر سرپرست
وجیه‌الله چشمه‌سری پزشک
*مربیان اخیر
مصطفی دنیزلی(۱۳۹۰)
حمید استیلی(۱۳۹۰)
علی دایی(۱۳۹۰–۱۳۸۸)
زلاتکو کرانچار(۱۳۸۸)
نلو وینگادا(۱۳۸۸–۱۳۸۷)
افشین پیروانی(۱۳۸۷)
افشین قطبی(۱۳۸۷–۱۳۸۶)
*دست‌آوردها و افتخارات باشگاه فوتبال پرسپولیس
کشوری: لیگ فوتبال ایران(۹ بار)[۲۳][۱۰۵][۱۰۶]
جام منطقه‌ای، جام تخت جمشید، جام آزادگان، جام خلیج فارس
۱۳۸۶-۱۳۸۷،۱۳۸۰-۱۳۸۱،۱۳۷۸-۱۳۷۹،۱۳۷۷-۱۳۷۸،۱۳۷۵، ۱۳۷۴،۱۳۵۴، ۱۳۵۲،۱۳۵۰
جام حذفی(۵ بار)[۲۳][۱۰۷][۱۰۸]
۱۳۸۹-۱۳۹۰،۱۳۸۸-۱۳۸۹،۱۳۷۷-۱۳۷۸،۱۳۷۰، ۱۳۶۶
آسیایی: جام برندگان جام آسیا(۱ بار)[۲۴][۳۷][۱۰۹]
۱۹۹۰-۱۹۹۱
*مسائل اقتصادی و حقوقی
باشگاههای فوتبال ایران، از جمله پرسپولیس در درآمدزایی حرفه‌ای نیستند.[۱۱۰] هم‌اکنون بیشتر منابع مالی باشگاه پرسپولیس توسط مالک باشگاه، سازمان تربیت بدنی تامین می‌شود.[۱۱۱] کمک‌های بلاعوض هواداران ثروتمند،[۲۳][۱۱۲] فروش بازیکن،[۲۳] بازی‌های بین‌المللی[۲۳][۱۱۳] و حامیان مالی[۲۳] از دیگر منابع مالی مهم باشگاه هستند. به طور مثال، مبلغ قرارداد پرسپولیس با ماری براون، ۳ میلیارد تومان بوده‌است.[۱۱۴] در سال ۱۳۸۳، باشگاه پرسپولیس با مشارکت شرکت اتریشی آسپا در تولید نوشابه «پرس پاور» با برند خود به فعالیت اقتصادی پرداخت.[۱۱۵][۱۱۶] پرسپولیس همچنین توانسته به عنوان
نخستین باشگاه ایرانی بابت حق‌پخش تلویزیونی[۱۱۷] و فروش فیلم[۶۰] درآمدزایی کند. با این وجود تلاش‌های باشگاه برای درآمدزایی از فروش بلیت(که از مهمترین منابع درآمد باشگاههای فوتبال حرفه‌ای است)[۱۱۰] تاکنون بی‌نتیجه مانده‌است.[۱۱۸]
وبگاه گل در گزارشی تحلیلی از تاثیر بحران اقتصادی جهان بر فوتبال کشورهای مختلف، به دلیل دولتی بودن این باشگاه وقوع این بحران را بر مسائل مالی آن کاملاً بی‌تاثیر دانسته‌است.[۱۱۹]
*حامیان مالی
۱۳۷۶ شکاری شرکت ملی فولاد ایران
۱۳۷۷-۷۸ نهنگی آیوا
۱۳۷۸-۷۹
۱۳۷۹-۸۰ جورابان
۱۳۸۰-۸۱ ان‌ای‌سی تیدی
۱۳۸۱-۸۲ سامسونگ
۱۳۸۲-۸۳ جورابان دایی تلویزیون پارس
۱۳۸۳-۸۴ نهنگی پرس پاور جگوار
۱۳۸۴-۸۵ بمبا هتل داریوش شهر آفتاب جیوردانو
۱۳۸۵-۸۶ حصاری ایرتویا ایکات ایرانسل
۱۳۸۶-۸۷ اول‌اشپورت تعاونی اعتباری شهر شهروند
۱۳۸۷-۸۸ بدون حامی ماری براون
۱۳۸۸-۸۹ حصاری اول‌اشپورت بهگل شهرداری تهران
۱۳۸۹-۹۰ اول‌اشپورت بانک شهر
۱۳۹۰-۹۱ بانک شهر اوپل
هم‌اکنون شرکت خودروسازی اپل، تامین خودروی صدرا و هواپیمایی آسمان[۱۲۰] حامیان مالی باشگاه هستند.[۱۲۱]
پرسپولیس نخستین باشگاه فوتبال ایرانی است که پای حامیان مالی را به فوتبال ایران باز کرد.[۱۲۲] نخستین بار در اواخر دهه ۶۰ کارخانه‌های الکترونیکی خارجی مانند گلدستار، ال‌جی و تویوتا قراردادهای کوتاه‌مدتی با پرسپولیس بستند.[۱۲۲] مبلیران نیز به عنوان یکی از نخستین حامیان ایرانی پرسپولیس، در میانه دهه ۷۰ تنها برای دو بازی ۵ میلیون تومان به پرسپولیس پرداخت.[۱۲۲] در دهه ۸۰، پیراهن پرسپولیس حامیان متعددی به خود دید که بیشترشان مدت کوتاهی حامی باشگاه بودند.[۱۲۳]
بر اساس پژوهشی که دو عضو هیئت علمی و یک دانشجوی دانشکده مدیریت و کارآفرینی دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۸ با عنوان «بررسی اثربخشی حمایت‌های مالی ورزشی در میان هواداران ورزش فوتبال در ایران» انجام دادند؛ میزان علاقه‌مندی شرکت‌ها به حمایت مالی از این باشگاه در سالیان گذشته سیر صعودی داشته‌است و اگرچه بیشتر حامیان به نتایج دلخواه خود از تبلیغ رو پیراهن این تیم نرسیدهاند، مدت حمایت مالی این شرکت‌ها معمولاً کوتاه بوده‌است.[۱۲۳] حامیانی که مدت بیشتری نامشان روی پیراهن تیم درج شده، بیشتر در ذهن هواداران ماندگار بودهاند. در پرسشنامهای که از پرسششوندگان
میپرسد «اولین حامی مالی که به نظرتان میرسد چیست؟»، نام آیوا که بیش از یک دهه پیش حامی مالی این تیم بوده، از ماری براون که در زمان انجام پژوهش حامی مالی باشگاه بوده‌است، بیشتر ذکر شده‌است.[۱۲۳]
با آغاز دوران مدیریت حبیب کاشانی(که عضو شورای شهر تهران بود) در سال ۱۳۸۶، سازمان نیمه‌دولتی شهرداری تهران با زیرمجموعه‌های خود از حامیان اصلی این باشگاه به شمار می‌رفت[۱۲۲][۱۲۴] که پس از فسخ یکجانبه قرارداد از سوی پرسپولیس در سال ۱۳۹۰، از باشگاه شکایت کرد.[۱۲۱] پرسپولیس پیشتر با حامیان دیگر خود مانند بهگل و جگوار نیز به مشکل خورده بود.[۱۲۵][۱۲۶]
شرکت اول‌اشپورت نیز از سال ۱۳۸۶،[۱۲۷] تامین لباس‌های این باشگاه را بر عهده دارد.[۱۲۸] از تامینکنندگان پیشین لباس باشگاه می‌توان جورابان، حصاری و دایی را نام برد.[۱۲۹] تامینکنندگان از محل فروش لباس‌ها به باشگاه پول پرداخت میکنند؛[۱۲۷] به طور مثال، جورابان در قرارداد خود با باشگاه ۳۰% از عواید فروش لباس‌ها را به پرسپولیس می‌داد.[۱۲۹] البته بر خلاف روال معمول در فوتبال جهان و همانند دیگر باشگاههای ایرانی، تامینکنندگان لباس پولی بابت حمایتشان به پرسپولیس پرداخت نمی‌کنند.[۱۲۲] نقض مکرر رعایت کپی رایت در ایران به عنوان مانع اصلی این امر قلمداد می‌شود؛
چرا که تولیدی‌های کوچک، لباس‌های ارزان و بی کیفیت مشابه را تولید میکنند و شرکتی که حامی است(با قیمت‌های بالاتر لباسش) نمی‌تواند آن طور که باید بازار داشته باشد و سود ببرد.[۱۲۷]
*دارایی‌ها
باشگاه پرسپولیس مالک یک ساختمان ۵ طبقه در خیابان شیخ‌بهایی تهران است. این ساختمان در زمین اهدایی فدراسیون فوتبال ایران ساخته‌شده و دفتر باشگاه است.[۱۳۰] در سال ۱۳۸۷ قرار بود موزه پرسپولیس در این مکان راه‌اندازی شود.[۱۳۱]
در تیر ۱۳۸۸، سازمان تربیت بدنی با پرداخت ۲ میلیارد تومان ۱٪ از سهام بانک تات را برای باشگاه پرسپولیس خرید.[۱۳۲] این باشگاه یک کلینیک پزشکی با نام «بیمارستان پرسپولیس» در خیابان گاندی تهران دارد که در خرداد ۱۳۸۹ آغاز به کار کرد.[۱۳۳][۱۳۴] در سال ۱۳۸۴ نیز خبری درباره خرید ورزشگاه و راه‌اندازی شرکت هواپیمایی توسط باشگاه منتشر شده‌بود که انجام نگرفت.[۱۳۵]
این باشگاه پیشتر مالک ورزشگاه راه‌آهن[۳۲] و مجموعه فرهنگی ورزشی شهید چمران[۳۵] نیز بوده‌است.
*مالکیت
مالکان باشگاه پرسپولیس از تا
شرکت سهامی سی‌آرسی ۱۳۴۲ ۱۳۵۷
سازمان تربیت بدنی ۱۳۵۸ ۱۳۶۵
بنیاد مستضعفان ۱۳۶۵ بهمن ۱۳۶۵
سازمان تربیت بدنی ۱۳۶۵ ۱۳۷۲
وزارت فلزات و معادن ۱۳۷۲ ۱۳۷۶
سازمان تربیت بدنی ۱۳۷۶ ۱۳۹۰
وزارت ورزش و جوانان ۱۳۹۰ اکنون
پیش از انقلاب، مالک باشگاه «شرکت سهامی سی‌آرسی»(بخش خصوصی) بود. در شرکت سی‌آرسی به جز علی عبده، فاطمه پهلوی و همسرش محمد خاتم از سهامداران عمده بودند.[۱۹][۲۰][۲۲] پس از انقلاب، اموال باشگاه مصادره شد[۳۵] و تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و سازمان تربیت بدنی رفت.(دهه ۱۳۶۰)[۱۹][۲۳] از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶، باشگاه تحت مدیریت وزارت معادن و فلزات بود و از لحاظ منابع مالی دگرگون شد.[۲۳] پرسپولیس از سال ۱۳۷۶ تحت تملک سازمان تربیت بدنی قرار گرفت.[۲۳] در دی ۱۳۸۹، با مصوبه مجلس شورای اسلامی وظایف سازمان تربیت بدنی رسماً به وزارت ورزش و جوانان ایران محول شد و با چند ماه
تاخیر،[۱۳۶] پرسپولیس تحت نظر این وزارتخانه قرار گرفت.[۱۳۷]
*اختلاف حقوقی بر سر برند پرسپولیس
بنابر نوشته سالنامه و فرهنگ رسمی باشگاه چاپ سال ۱۳۸۶، با پایان دوران زمامداری وزارت معادن بر باشگاه، اختلاف و بحران مالی–مدیریتی ایجاد شد و میان سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۱ یک «جنگ سهام آغاز شد که با پیروزی سازمان تربیت بدنی با پایان رسید.»[۲۳]
ماجرا از این قرار بود بنیاد مستضعفان در اداره باشگاه ناتوان بود و آن را به تربیت بدنی واگذار کرد و تربیت بدنی نیز قرار بود باشگاه را به بخش خصوصی واگذار کند. در راستای این اقدام؛ در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۷۰، شرکتی با نام «شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس سهامی خاص» با شماره ۸۳۳۳۲ به ثبت رسید.[۱۳۸](سهامداران: سازمان تربیت بدنی به نمایندگی عباس انصاری‌فرد ۵۰٫۵٪، اسماعیل وفایی ۴۹٪ و مهدی منظرموعود ۰٫۵٪) اما در ۲۷ بهمن، امتیاز باشگاه به جای شرکت پرسپولیس، به «موسسه فرهنگی ورزشی پیروزی» انتقال یافت. سازمان تربیت بدنی این شرکت را به حسین محلوجی، امیر عابدینی و عباس
انصاری‌فرد هبه داد.(در سال ۱۳۸۰ سهام از آنان گرفته‌شد)[۱۳۹] پس از این مدت عابدینی نیز به مالکان شرکت پرسپولیس اضافه شد.[۱۴۰](یعنی عابدینی هم در شرکت پرسپولیس و هم در شرکت پیروزی سهام‌دار شده‌بود.)
مالکان شرکت پرسپولیس خود را «مالک اصلی» باشگاه می‌دانستند[۱۴۱] و به دادگاه شکایت کردند، اما دادگاه در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۸۰ رأی به مالکیت سازمان تربیت بدنی داد. دادگاه تجدیدنظر نیز در تاریخ ۸ تیر ۱۳۸۳ این رأی را تائید کرد.[۱۴۲] سرانجام در مرداد ۱۳۹۰؛ در پی دعوی باشگاه علیه شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس سهامی خاص، قاضی شعبه ششم دادگاه عمومی مجتمع قضایی شهید بهشتی رای قطعی به تعلق برند پرسپولیس به باشگاه، و حذف نام پرسپولیس از شرکت پرسپولیس سهامی خاص داد.[۱۴۳]
نامه محمود احمدی‌نژاد به محمد علی‌آبادی درباره واگذاری پرسپولیس و استقلال
پس از آن؛ اعلام شد در راستای انجام اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، باشگاه باید به بخش خصوصی واگذار شود. در سال‌های اخیر خبرهایی درباره ورود باشگاه به سازمان بورس اوراق بهادار تهران و فروش آن به افراد حقیقی منتشرشده‌است.[۳۰][۱۴۴][۱۴۵][۱۴۶] در سال ۱۳۸۸، محمود احمدی‌نژاد در نامه‌ای به رئیس سازمان تربیت بدنی اعلام کرد که پرسپولیس و استقلال باید به هواداران واگذار شوند.[۱۴۷][۱۴۸] پرسپولیس همچنان در تملک سازمان تربیت بدنی قرار دارد. بنا بر گفته کنفدراسیون فوتبال آسیا، نحوه مالکیت کنونی این باشگاه در آینده مشکلاتی برای حضور در لیگ قهرمانان آسیا ایجاد
می‌کند.[۱۴۹]
*منابع و مآخذ
عمومی: صداقت، فرهاد. ۳۴ سال با پرسپولیس(از سال ۴۷ تا سال ۸۱). چاپ اول. تبریز، شهریور ۱۳۸۱. ISBN ۹۶۴-۰۶ - ۱۶۹۳-۱.
حدادپور، مهدی؛ زارعی، اصغر. سالنامه رسمی و فرهنگ مصور باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس ۱۳۸۶. مجری طرح: خجسته، محمدرضا. هنرکده خجسته، ۱۳۸۶.
حدادپور، مهدی. سالنامه پرسپولیس ۱۳۸۱. مدیر اجرایی: عزت‌بخش، احمد. آتلیه گرافیک هنرپرداز - روزنامه پیروزی، ۱۳۸۱.
۳۰ سال تاریخ باشگاه پرسپولیس: از شاهین تا پیروزی.. انتشارات کیهان.
محمدنبی، حسین. «فوتبال باشگاهی در ایران». در فوتبال در ایران. چاپ اول. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۴. ISBN ۹۶۴-۳۷۹ - ۰۳۷-۱.
انگلیسی
Victory name of Persepolis ' game.(۴ March ۲۰۰۹). fifa. com. Retrieved September ۱۶,۲۰۰۹.
۱. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ بازگشت پرسپولیس به لیگ قهرمانان بعد از ۷ سال.. روزنامه اعتماد ملی، ش. شماره ۸۷۷(۲۰ اسفند ۱۳۸۷): صفحه ۱۱.
۲. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ رفسنجانی، علی. «اکنون که پرسپولیس از آب و گل در آمده است؛ آیا سرخپوشان پایتخت از بازار نقل و انتقالات سربلند و پیروز خارج می شوند؟!». خبرگزاری پارس فوتبال، ۲۰ تیر ۱۳۸۷. بازبینیشده در ۱۵ مرداد ۱۳۸۸.
۳. ↑ «سونامی سرخپوشان پایتخت در راه است».(۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۰). بازدید در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۹۰.
۴. ↑ زارعی، اصغر. «Iran - List of Foundation Dates» (انگلیسی) . بنیاد آماری سند. ورزش. فوتبال. بازبینیشده در ۲۲ خرداد ۱۳۸۸.
۵. ↑ «استادیوم یکصد هزار نفری». سایت رسمی ورزشگاه آزادی. بازبینیشده در ۲۱ شهریور ۱۳۸۷.
۶. ↑ «دنیزلی رسما پرسپولیسی شد».(۳ دی ۱۳۹۰). بازدید در تاریخ ۴ دی ۱۳۹۰.
۷. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ ۷٫۵ ۷٫۶ ۷٫۷ ۷٫۸ Ferdosipour, Adel. The great divide.. World Soccer Magazine، October ۲۰۰۸، p۶۲.(ترجمه مقاله به فارسی در خبرگزاری ایسنا، رشید سعدلو)
۸. ↑ فوتبال در ایران، ص ۹۸
۹. ↑ «پرسپولیس پرافتخارترین تیم ایران باقی ماند». جهان نیوز، ۲۱ خرداد ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۱ تیر ۱۳۹۰.
۱۰. ↑ «مروری بر کارنامه آسیایی پرسپولیس در ۱۵ سال اخیر». روزنامه ورزشی گل، ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۱ تیر ۱۳۹۰.
۱۱. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ «پرسپولیس با ۵۱ درصد پرطرفدارترین تیم ایران شد». جهان نیوز، ۲۹ دی ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۱ تیر ۱۳۹۰.
۱۲. ↑ ۱۲٫۰۰ ۱۲٫۰۱ ۱۲٫۰۲ ۱۲٫۰۳ ۱۲٫۰۴ ۱۲٫۰۵ ۱۲٫۰۶ ۱۲٫۰۷ ۱۲٫۰۸ ۱۲٫۰۹ ۱۲٫۱۰ ۱۲٫۱۱ «آشنایی با باشگاه پرسپولیس». همشهری‌آنلاین. بازبینیشده در ۳۰ بهمن ۱۳۸۷.
۱۳. ↑ «تاریخچه پرسپولیس». سایت رسمی باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس(پیروزی). بازبینیشده در ۱۷ شهریور ۱۳۹۰.
۱۴. ↑ «Asia ' s Club of the Century» (انگلیسی) . فدراسیون بین‌المللی تاریخ و آمار فوتبال.
۱۵. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص۵، بازی۱
۱۶. ↑ «در چنین روزی؛ تساوی در اولین دربی بزرگ تهران». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۲۲ مرداد ۱۳۸۶. بازبینیشده در ۲۱ شهریور ۱۳۸۷.
۱۷. ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ ۱۷٫۳ ۱۷٫۴ ۱۷٫۵ ۱۷٫۶ ۱۷٫۷ ۱۷٫۸ Houchang Chehabi, “FOOTBALL(soccer) ” Encyclopaedia Iranica, Online Edition, ۲۰ July ۱۹۹۹, available at http: / / www. iranica. com / articles / football -
۱۸. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ۱۸٫۲ ۱۸٫۳ «معرفی باشگاه پرسپولیس تهران». وبگاه مقالات علمی ایران، ۲ خرداد ۱۳۸۷. بازبینیشده در ۳۰ بهمن ۱۳۸۷.
۱۹. ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ ۱۹٫۳ ۱۹٫۴ ۱۹٫۵ ۱۹٫۶ ۱۹٫۷ ۱۹٫۸ حدادپور، مهدی. سالنامه پرسپولیس ۱۳۸۱.
۲۰. ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ ربیعه، نازنین. شناختنامه علی عبده؛ پسر دادستان - برادر حاکم و پدر پرسپولیس.. روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۲۷۸(۱۶ آذر ۱۳۸۵).
۲۱. ↑ ۴۰ سال بعد از انحلال تاریخی شاهین.. روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۴۳۴(۱۴ تیر ۱۳۸۶).
۲۲. ↑ ۲۲٫۰۰ ۲۲٫۰۱ ۲۲٫۰۲ ۲۲٫۰۳ ۲۲٫۰۴ ۲۲٫۰۵ ۲۲٫۰۶ ۲۲٫۰۷ ۲۲٫۰۸ ۲۲٫۰۹ ۲۲٫۱۰ ۲۲٫۱۱ ۲۲٫۱۲ ۲۲٫۱۳ ۲۲٫۱۴ ۲۲٫۱۵ ۲۲٫۱۶ ۲۲٫۱۷ ۲۲٫۱۸ ۲۲٫۱۹ ۲۲٫۲۰ ناصری، امیرحسین. ظهور آبی و قرمز در تاریکخانه سیاست.. روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۵۱۳(۲۲ آذر ۱۳۸۶).
۲۳. ↑ ۲۳٫۰۰ ۲۳٫۰۱ ۲۳٫۰۲ ۲۳٫۰۳ ۲۳٫۰۴ ۲۳٫۰۵ ۲۳٫۰۶ ۲۳٫۰۷ ۲۳٫۰۸ ۲۳٫۰۹ ۲۳٫۱۰ ۲۳٫۱۱ ۲۳٫۱۲ ۲۳٫۱۳ ۲۳٫۱۴ ۲۳٫۱۵ ۲۳٫۱۶ ۲۳٫۱۷ ۲۳٫۱۸ ۲۳٫۱۹ ۲۳٫۲۰ ۲۳٫۲۱ ۲۳٫۲۲ ۲۳٫۲۳ ۲۳٫۲۴ ۲۳٫۲۵ ۲۳٫۲۶ حدادپور، مهدی؛ زارعی، اصغر. سالنامه رسمی و فرهنگ مصور باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس ۱۳۸۶.
۲۴. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ ۲۴٫۲ پاینده، محمدجواد. سابقهٔ نمایندگان ایران در جام‌های باشگاهی آسیا: جام پنجم، آرزوی ایرانی.. روزنامه همشهری، ش. شماره ۴۷۹۴(۲۸ اسفند ۱۳۸۷): صفحه ۲۱.
۲۵. ↑ «پرسپولیس در چنین روزی نماینده فوتبال ایران در جام باشگاههای آسیا شد.». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۲۰ آذر ۱۳۸۶. بازبینیشده در ۱۰ مهر ۱۳۸۷.[پیوند مرده]
۲۶. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص۸۵
۲۷. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص ۸۶
۲۸. ↑ زارعی، اصغر. «Iran ۱۹۷۰» (انگلیسی) . بنیاد آماری سند. ورزش. فوتبال، ۱۹ ژانویه ۲۰۰۷. بازبینیشده در ۲ سپتامبر ۲۰۱۰.
۲۹. ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص ۸۷
۳۰. ↑ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ ۳۰٫۲ ۳۰٫۳ حدادپور، مهدی. ۲۸ سال انتظار برای خصوصی‌سازی.. روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۳۰۰(۱۴ دی ۱۳۸۵): صفحه ۱۶.
۳۱. ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص۸۸
۳۲. ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ ۳۲٫۲ ۳۲٫۳ ۳۲٫۴ اکباتان، ورزشگاه خانگی پرسپولیس بود.. خبر ورزشی، ش. ویژه‌نامه نوروزی(۱۳۸۷): صفحه ۲۵.
۳۳. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، صص ۸۹ تا ۹۳
۳۴. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص ۹۴
۳۵. ↑ ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ ۳۵٫۲ ۳۵٫۳ ۳۵٫۴ ۳۵٫۵ ۳۵٫۶ ۳۵٫۷ سه سال بحرانی در پرسپولیس، سرگذشت تبعید از بولینگ به داوودیه.. روزنامه اعتماد. ترجمهٔ نام مترجم، ش. شمارهٔ ۱۵۰۲(۵ آذر ۱۳۸۶): صفحه ۱۲.
۳۶. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، صص ۹۵-۱۰۶
۳۷. ↑ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ بابروفسکی، جوزف؛ کارسدروپ، درک و استوکرمنز، کارل. «Cup Winners ' Cup ۱۹۹۰/۹۱» (انگلیسی) . بنیاد آماری سند. ورزش. فوتبال، ۲ اوت ۲۰۰۴. بازبینیشده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸.
۳۸. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، صص ۱۰۷-۱۱۸
۳۹. ↑ قلیچ‌خانی، سیامک. سایه روشن ورزش؛ آفتاب سرخ.. روزنامه همشهری، ش. شماره ۳۱۵۰(۶ شهریور ۱۳۸۲).
۴۰. ↑ «Iran - World Cup ۱۹۹۸» (انگلیسی) . footballsquads. co. uk. بازبینیشده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸.
۴۱. ↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ «پرسپولیس جام را بالا برد». کنفدراسیون فوتبال آسیا، ۱۸ مه ۲۰۰۸. بازبینیشده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸.
۴۲. ↑ «اولین قهرمانی پرسپولیس در اولین دوره لیگ برتر». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۷ خرداد ۱۳۸۷. بازبینیشده در ۱ آذر ۱۳۸۷.[پیوند مرده]
۴۳. ↑ ۳۴ سال با پرسپولیس، ص ۱۱۹
۴۴. ↑ فوتبال قهرمانان باشگاههای آسیا: پرسپولیس از صعود باز ماند.. روزنامه همشهری، ش. شماره ۳۰۰۵(۲۴ اسفند ۱۳۸۱).
۴۵. ↑ «پرسپولیس قهرمان جام حذفی شد». همشهری آنلاین، ۲۰ خرداد ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۱۷ شهریور ۱۳۹۰.
۴۶. ↑ «پرس پلیس». لغت‌نامه دهخدا. بازبینیشده در ۱۵ مرداد ۱۳۸۸.
۴۷. ↑ ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ ۴۷٫۲ ۴۷٫۳ زارعی، اصغر. پرسپولیس چگونه پیروزی شد؟.. روزنامه ایران ورزشی، ش. شمارهٔ ۲۹۱۲(چهارشنبه ۱۷ مرداد ۱۳۸۶).
۴۸. ↑ «پرسپولیس یا پیروزی؟». وبگاه جهان ورزش. بازبینیشده در ۱ تیر ۱۳۹۰.
۴۹. ↑ روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، ۱۴ مرداد ۱۳۷۰.
۵۰. ↑ «مجوز لباس جدید پرسپولیس صادر شد». خبرگزاری فارس، ۱۲ دی ۱۳۸۵. بازبینیشده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸.
۵۱. ↑ «پرسپولیس با لباس جدید در برابر الغرافه». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۱۸ فروردین ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸.
۵۲. ↑ «پیراهن جدید پرسپولیس رونمایی شد». دادنا، ۸ مرداد ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۲۳ مرداد ۱۳۹۰.
۵۳. ↑ «پیراهن دوم پرسپولیس به رای هواداران». ارتش سرخ دات کام، ۱ مرداد ۱۳۸۹. بازبینیشده در ۲۳ مرداد ۱۳۹۰.
۵۴. ↑ ۵۴٫۰ ۵۴٫۱ ۵۴٫۲ ۵۴٫۳ دیوردن، جان. «Asian Debate: Is Coaching Persepolis The Biggest And Most Difficult Job In Asian Club Football?» (انگلیسی) . وبگاه گل، ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۹. بازبینیشده در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۹.
۵۵. ↑ جلالی، مجید. «قرمز و آبی طرح پیشنهادی انگلیسی‌ها به ساواک بود!». ابتکارنیوز، ۱۵ شهریور ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۵ مهر ۱۳۸۸.
۵۶. ↑ Paul L. Jalbert. «Issue ۵ of Studies in ethnomethodology and conversation analysis». در Media studies: ethnomethodological approaches. University Press of America(Original from the University of California)، ۱۹۹۹. ISBN ۹۷۸-۰ - ۷۶۱۸-۱۲۸۷ - ۶.
۵۷. ↑ «بازی فوتبال در شغل روزنامه‌نگاری؛ کنترل داستان پردازی اخبار مربوط به یک باشگاه فوتبال». مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای. بازبینیشده در ۵ مهر ۱۳۸۸.(ترجمه آزاده قهویی از فصل پنجم Media Studies: Ethnomethodological Approaches)
۵۸. ↑ ثقفی، احسان. سایت تاسیس میکنند، پیامک ارسال میکنند: دایی در دنیای مجازی هم تک و تنهاست!.. همشهری تماشاگر، ش. شماره ۵۲(۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۰): صص ۳۸-۳۹.
۵۹. ↑ رستم‌نمدی، آرش. سرگیجه قرمز همه را سر کار گذاشته‌است.. روزنامه ورزشی گل، ش. شماره ۱۰۴۹(۵ مهر ۱۳۸۸): صفحه ۸.
۶۰. ↑ ۶۰٫۰ ۶۰٫۱ مردان پرسپولیس، مستند خبرساز از پشت پرده قهرمان لیگ.. روزنامه اعتماد. ترجمهٔ نام مترجم، ش. شماره ۱۷۴۹(۲۹ مرداد ۱۳۸۷): صفحه ۱۷.
۶۱. ↑ «مردان پرسپولیس در ژانر عروسی!». خبرگزاری تابناک، ۹ شهریور ۱۳۸۷. بازبینیشده در ۲۵ مرداد ۱۳۸۸.
۶۲. ↑ مردان آن روزها.. روزنامه همشهری، ش. شماره ۳۵۵۹(۲۹ آبان ۱۳۸۳).
۶۳. ↑ ۶۳٫۰ ۶۳٫۱ قرمزها آوازخوان می‌شوند.. روزنامه اعتماد ملی، ش. شماره ۹۸۶(۱۴ مرداد ۱۳۸۸): صفحه ۱۹.
۶۴. ↑ «پروین و عابدزاده آواز می‌خوانند». خبرآنلاین، ۷ بهمن ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۱۵ بهمن ۱۳۸۸.
۶۵. ↑ «آلبوم دوم «قرمزته» منتشر می‌شود». خبرگزاری فارس، ۲۱ اردیبهشت ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۲۵ مرداد ۱۳۸۸.
۶۶. ↑ لارودی، اردشیر؛ امیرپور، مهدی. تنها فوتبالیست سیاسی، پرویز دهداری بود؛ خاطرات اردشیر لارودی از شکل گیری باشگاههای فوتبال در ایران.. شهروند امروز، ضمیمه ماهانه تاریخ شفاهی، ش. شماره ۲(آبان ۱۳۸۷): صفحه ۲۲.
۶۷. ↑ دوران طلایی پیروزی در فوتبال کشور.. روزنامه همشهری، ش. شماره ۱۸۷۴ (۲۱ تیر ۱۳۸۷): صفحه ورزشی.
۶۸. ↑ «علی کاظمی: طلب ورزشگاه آزادی ارتباطی به سازمان لیگ ندارد!». شبکه ورزش ایران، ۲۹ آذر ۱۳۸۶. بازبینیشده در ۷ شهریور ۱۳۸۸. «طبق آیین نامه سازمان لیگ، ورزشگاه آزادی در اجاره ۲ باشگاه استقلال و پرسپولیس است.»
۶۹. ↑ «باشگاه پرسپولیس اجازه حضور در ورزشگاه آزادی را ندارد». ایران‌مینیا(به نقل از خبرگزاری فارس، ۴ شهریور ۱۳۸۶. بازبینیشده در ۷ شهریور ۱۳۸۸. «حسین ضیاءآذری، مدیر ورزشگاه آزادی تهران گفت: تا زمانیکه پرسپولیس برای عقد اجاره‌نامه حاضر نشود، اجازه بازی در این مجموعه را ندارد.»
۷۰. ↑ «استادیوم فوتبال - زمین چمن». وبگاه رسمی ورزشگاه آزادی. بازبینیشده در ۱۲ مهر ۱۳۸۷.
۷۱. ↑ «ظرفیت ورزشگاه اختصاصی پرسپولیس به ۵۰ هزارنفر افزایش می‌یابد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۷ اسفند ۱۳۸۴. بازبینیشده در ۱۲ مهر ۱۳۸۷.
۷۲. ↑ «واگذاری ورزشگاه شهرقدس به پرسپولیس کذب محض است، مسئولان پرسپولیس عجولانه اظهارنظر کردند». خبرگزاری مهر، ۱۴ اسفند ۱۳۸۴. بازبینیشده در ۱۲ مهر ۱۳۸۷.
۷۳. ↑ «حضور تیم پرسپولیس در ورزشگاه کارگران». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۱۱ تیر ۱۳۸۷.[پیوند مرده]
۷۴. ↑ مجموعه ورزشی راه آهن در اختیار پرسپولیس قرار گرفت.. روزنامه اعتماد. ترجمهٔ نام مترجم، ش. شماره ۷۳۷(۲۰ شهریور ۱۳۸۷): صفحه ۱۵.
۷۵. ↑ «زمین ورزشگاه راه آهن به مدت یکسال در اختیار تیم فوتبال پرسپولیس قرار گرفت». خبرگزاری فوتبال ایران، ۱۸ شهریور ۱۳۸۷. بازبینیشده در ۱۲ مهر ۱۳۸۷.
۷۶. ↑ «بازدید از ورزشگاه درفشی‌فر». خبرگزاری مهر، ۱۱ آبان ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۱۱ آبان ۱۳۹۰.
۷۷. ↑ «سوزوکی: امیدوارم پرسپولیس به سمت خصوصی شدن پیش رود». خبرگزاری فارس، ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۰.
۷۸. ↑ «تشکر و قدردانی باشگاه پرسپولیس از هواداران». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۷ شهریور ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۷ شهریور ۱۳۸۸.
۷۹. ↑ بی‌اطلاعی ایرانیان از حضور پرسپولیس در دبی.. روزنامه ورزشی گل، ش. شماره ۱۰۲۹(۱۰ شهریور ۱۳۸۸): صفحه ۳.
۸۰. ↑ «نخستین تمرین پرسپولیس در قطر برگزار شد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۱۲ اسفند ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۱۲ اسفند ۱۳۹۰.
۸۱. ↑ رحمانی، شاهین. «پرسپولیس رکورد دیگری شکست». کنفدراسیون فوتبال آسیا. بازبینیشده در ۶ خرداد ۱۳۸۸.
۸۲. ↑ حدادپور، مهدی. سرمربیان پرسپولیس از ۴۸ تا ۸۷، نیمکت‌نشینی پرافتخار سرداران سرخجامه.. روزنامه ورزشی گل سال سوم، ش. شماره ۸۱۸(دوشنبه ۴ آذر ۱۳۸۷): صفحه ۱۰.
۸۳. ↑ سال قبل دربی بی‌خاصیت بود.. خبر ورزشی، ش. ویژه‌نامه نوروزی(۱۳۸۷): صفحه ۲۵.
۸۴. ↑ ۸۴٫۰ ۸۴٫۱ «The Red ' Victors ' and the ' Independent ' Blues» (انگلیسی) . مجله فیفا، ۳۱ اکتبر ۲۰۰۲.
۸۵. ↑ «Football, blood and war» (انگلیسی) . آبزرور، ۱۸ ژانویه ۲۰۰۴. بازبینیشده در ۴ آبان ۱۳۸۷. «December ۲۰۰۰ Following an ill - tempered Tehran derby, between Pirouzi and Estegahl, violence spills on to the streets as fans destroy cars and buses. Three players from each side and ۶۰ fans are arrested; more than ۲۵۰ coaches are vandalised.»
۸۶. ↑ Worlds Greatest Derbies.. World Soccer Magazine، July ۲۰۰۸.
۸۷. ↑ پرسپولیس - سپاهان؛ یک بازی شبیه دربی.. روزنامه خبر ورزشی سال یازدهم، ش. شماره ۳۳۲۳(یکشنبه ۵ آبان ۱۳۸۷): صفحه ۳.
۸۸. ↑ درخواست محرمانه سپاهان از فدراسیون فوتبال؛ مظفری‌زاده، داور بازی با پرسپولیس نباشد.. روزنامه همشهری، ش. شماره ۴۹۹۳(۲ آذر ۱۳۸۸): صفحه ۹.
۸۹. ↑ «نتایج تیم های نونهالان، نوجوانان، امید، «ب» و فوتسال پرسپولیس». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۱۴ آذر ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۱۴ آذر ۱۳۸۸.
۹۰. ↑ «سرخپوشان دلوار افزار تیم دوم پرسپولیس شد». وبگاه تبیان، ۲۹ مرداد ۱۳۸۵. بازبینیشده در ۱۰ مهر ۱۳۸۷.
۹۱. ↑ عبدی به دنبال تسویه حساب مالیاتی.. روزنامه ایران ورزشی، ش. شماره ۲۸۹۲(۲۴ تیر ۱۳۸۶).
۹۲. ↑ آقای‌گل لیگ دسته یک در پرسپولیس.. روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۴۵۲(۴ مرداد ۱۳۸۶).
۹۳. ↑ «شکایت از باشگاه پرسپولیس». وبگاه بازیاب، ۳۰ مهر ۱۳۸۷. بازبینیشده در ۱ آذر ۱۳۸۷.
۹۴. ↑ مدیرعامل سرخپوشان: دیهیم باید بازیکنان ما را بگیرد.. روزنامه ایران ورزشی، ش. شماره ۳۲۶۲(۱ آبان ۱۳۸۷).
۹۵. ↑ «پرسپولیس تیم دوم ندارد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۲۲ مرداد ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۲۵ مرداد ۱۳۸۸.
۹۶. ↑ «رضا شاهرودی جانشین احتمالی میناوند در تیم «ب» پرسپولیس». وبگاه گل، ۲۳ نوامبر ۲۰۰۹. بازبینیشده در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۹.
۹۷. ↑ «میناوند: اسم بازیکنان تیم را هم نمی‌دانستم». خبرگزاری فارس، ۱ آذر ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۱۵ آذر ۱۳۸۸.
۹۸. ↑ «تیم «ب» پرسپولیس قهرمان باشگاه های تهران شد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۱۴ اسفند ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۱۴ اسفند ۱۳۹۰.
۹۹. ↑ زنان نگاهی به تاریخچه فوتبال زنان در ایران.. هفته‌نامه شیرزنان، ش. شماره ۳۷(۲۲ دی ۱۳۸۶).
۱۰۰. ↑ استقلال - پرسپولیس در لیگ بانوان.. هفته‌نامه شیرزنان، ش. شماره ۶۰(۱۵ تیر ۱۳۸۷).
۱۰۱. ↑ «فوتبال بانوان پرسپولیس فعال شد». وبگاه تبیان، ۲۷ بهمن ۱۳۸۷. بازبینیشده در ۱۰ مهر ۱۳۸۸.
۱۰۲. ↑ «تیم فوتسال بانوان پرسپولیس در سکوی سوم آسیا». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۲۳ فروردین ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۱۰ مهر ۱۳۸۸.
۱۰۳. ↑ نام کریمی در فهرست ۲۱ نفره پرسپولیس.. روزنامه ورزشی گل، ش. شماره ۹۹۱(۲۷ تیر ۱۳۸۸): صفحه ۱۲.
۱۰۴. ↑ «فهرست کامل بازیکنان پرسپولیس در لیگ دهم». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۲۹ تیر ۱۳۸۹.
۱۰۵. ↑ صاحبدل، مهدی. league / iran _ pro _ league. htm «مسابقات قهرمانی لیگ باشگاههای فوتبال ایران». پارس‌اسپورت. بازبینیشده در ۲۱ شهریور ۱۳۸۷.
۱۰۶. ↑ ف. نراقی، هوشیار. «Iran - List of Champions» (انگلیسی) . بنیاد آماری سند. ورزش. فوتبال. بازبینیشده در ۱۰ مهر ۱۳۸۸.
۱۰۷. ↑ نیکویی، میلاد و زارعی، اصغر. «Iran - List of Cup Finals since ۱۹۹۱» (انگلیسی) . بنیاد آماری سند. ورزش. فوتبال. بازبینیشده در ۱۰ مهر ۱۳۸۸.
۱۰۸. ↑ «شنل سرخ بر روی جام حذفی». وبگاه خبرگزاری ایسنا. بازبینیشده در ۲۱ خرداد ۱۳۹۰.
۱۰۹. ↑ «نایب قهرمانی پرسپولیس در آسیا». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۲۷ فروردین ۱۳۸۷. بازبینیشده در ۱۰ مهر ۱۳۸۷.[پیوند مرده]
۱۱۰. ↑ ۱۱۰٫۰ ۱۱۰٫۱ رسایلی، بهروز. باشگاههای ایرانی، خصوصی‌سازی و کپی‌رایت؛ اروپایی‌ها چطور پول درمی‌آورند؟.. روزنامه ورزشی گل، ش. ویژه‌نامه نوروز ۸۸، صفحه ۴۰.
۱۱۱. ↑ مدیرعامل باشگاه پرسپولیس: هر تصمیمی که سازمان اتخاذ کند، قبول می‌کنیم.. روزنامه دنیای اقتصاد، ش. شماره ۹۵۸(۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۵): صفحه ۸.
۱۱۲. ↑ «هدایتی: من، حامی مالی پرسپولیس هستم». همشهری آنلاین. بازبینیشده در ۳ شهریور ۱۳۸۸.
۱۱۳. ↑ عاطف، تورج. «این بازی تدارکاتی را نمی‌توانیم داشته باشیم؟». فوتبال میدیا. نت. بازبینیشده در ۶ فروردین ۱۳۸۸. «پرسپولیس اعلام می‌کند این بازی جنبه مالی برای این تیم دارد یعنی به کمک اسپانسرها و فروش بلیط و حق‌پخش تلوزیونی سعی در ایجاد درآمد دارد.»
۱۱۴. ↑ «اسپانسری ۳ میلیاردی ماری براون برای پرسپولیس با وساطت هدایتی». خبرگزاری فارس، ۱۷ مهر ۱۳۸۷. بازبینیشده در ۳۰ آذر ۱۳۹۰.
۱۱۵. ↑ نوشابه‌های اس پاور و پرس پاور مجوز مصرف دارند.. روزنامه همشهری سال دوازدهم، ش. ۳۵۶۴(چهارشنبه ۴ آذر ۱۳۸۳): صفحه درمانگاه.
۱۱۶. ↑ نوشابه پرسپولیس.. روزنامه ایران، ش. ۲۴۸۷(۲۱ خرداد ۱۳۸۲).
۱۱۷. ↑ «تحول در فوتبال ایران، پرسپولیس حق پخش تلویزیونی می‌گیرد». روزنامه ایران، ۲۰ دی ۱۳۸۴.
۱۱۸. ↑ «بلیت‌فروشی را به پرسپولیس نمی‌دهند». خبرگزاری تابناک. بازبینیشده در ۷ شهریور ۱۳۸۸.
۱۱۹. ↑ «Economic Crisis Special(۳) - Iran, India, Indonesia» (انگلیسی) . وبگاه گل، ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸. بازبینیشده در ۷ شهریور ۱۳۸۸.
۱۲۰. ↑ «هواپیمایی آسمان نیز اسپانسر پرسپولیس شد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۲ آذر ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۱۵ آذر ۱۳۸۸.
۱۲۱. ↑ ۱۲۱٫۰ ۱۲۱٫۱ گودرزی، س.. قراردادی که پرسپولیس یک جانبه لغو کرده بود!.. روزنامه ورزشی گل، ش. ۱۶۵۷(۸ آذر ۱۳۹۰).
۱۲۲. ↑ ۱۲۲٫۰ ۱۲۲٫۱ ۱۲۲٫۲ ۱۲۲٫۳ ۱۲۲٫۴ فرامرز، فرشید. ناکامی باشگاههای ایرانی از روی پیراهن شروع می‌شود!.. روزنامه ورزشی گل، ش. ۱۳۰۱(۲ شهریور ۱۳۸۹).
۱۲۳. ↑ ۱۲۳٫۰ ۱۲۳٫۱ ۱۲۳٫۲ «یک تحقیق پیشنهاد داد: اسپانسرهای استقلال و پرسپولیس کیفیت کالای خود را بالا ببرند». ایسنا، ۲۳ مرداد ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸.
۱۲۴. ↑ «پس از مذاکرات حبیب کاشانی و دکتر قالیباف؛ شهرداری تهران اسپانسر تیم فوتبال پرسپولیس شد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۲۰ آبان ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۱۵ آذر ۱۳۸۸.
۱۲۵. ↑ جگوار، اسپانسر باشگاه پرسپولیس با آنها اختلاف پیدا کرد.. روزنامه هموطن سلام، چهارشنبه ۲ دی ۱۳۸۳.
۱۲۶. ↑ هاشمی، احسان. مدارک اسپانسر فسخ شده علیه ادعای پرسپولیس: شاکی پرونده ما هستیم یک ریال هم کمیسیون ندادیم.. روزنامه ورزشی گل، ش. ۱۱۲۸(۸ آذر ۱۳۸۸).
۱۲۷. ↑ ۱۲۷٫۰ ۱۲۷٫۱ ۱۲۷٫۲ قراگزلو، محمد. لباس نو مبارک! ورود برندهای بین المللی یک اتفاق خوب در فوتبال ایران.. روزنامه ایران ورزشی، ۲۵ دی ۱۳۸۶.
۱۲۸. ↑ «اعتراض کتبی آل اشپورت به باشگاه پرسپولیس». خبرآنلاین، ۱۶ شهریور ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۱۹ دی ۱۳۸۹.
۱۲۹. ↑ ۱۲۹٫۰ ۱۲۹٫۱ ناصری، امیرحسین. داستان پیراهنی که عوض شد: جنگ قدرت در پرسپولیس.. روزنامه همشهری سال یازدهم، ش. ۳۲۸۴(جمعه ۲۶ دی ۱۳۸۲): صفحه ورزش.
۱۳۰. ↑ یادگاری، بردیا. «کنفرانس محلی باشگاه بین‌المللی». وبگاه گل، ۲۵ جولای ۲۰۰۹. بازبینیشده در ۷ شهریور ۱۳۸۸.
۱۳۱. ↑ اولین موزه پرسپولیس تأسیس می‌شود.. روزنامه ابرار ورزشی، ش. شماره ۴۳۴۰(۲۲ اسفند ۱۳۸۷): صفحه ۵.
۱۳۲. ↑ سرخط خبرها.. روزنامه اعتماد ملی، ش. شماره ۹۷۵(۱ مرداد ۱۳۸۸): صفحه ۱۹. «دو باشگاه پرسپولیس و استقلال هر یک با پرداخت ۲ میلیارد تومان یک درصد از سهام بانک تازه‌تاسیس تات را خریداری کردند. پول خرید این سهام از سوی سازمان تربیت بدنی پرداخت شده.»
۱۳۳. ↑ «مراسم افتتاح کلینیک پزشکی و بیمارستان پرسپولیس برگزار شد». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۱ شهریور ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۳ شهریور ۱۳۸۸.
۱۳۴. ↑ «دکتر عسگری: خرداد ۸۹ رسماً ساختمان بیمارستان افتتاح می‌شود». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۱ شهریور ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۳ شهریور ۱۳۸۸.
۱۳۵. ↑ «ایرلاین پرسپولیس به زودی راه‌اندازی خواهد شد». خبرگزاری فارس، ۲ اسفند ۱۳۸۴. بازبینیشده در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸.
۱۳۶. ↑ «دلیل تاخیر در تشکیل وزارت ورزش و جوانان / مصوبه مجلس لازم‌الاجرا است». خبرگزاری مهر، ۲۰ فروردین ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۱۷ شهریور ۱۳۹۰.
۱۳۷. ↑ مغانی، علی. «دشواری های یک استعفا / وقتی پرسپولیس «بی‌صاحب» می‌شود!». وبگاه گل، ۱۱ جون ۲۰۱۱. بازبینیشده در ۱۷ شهریور ۱۳۹۰.
۱۳۸. ↑ روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، ش. شماره ۱۳۵۱۰(۹ تیر ۱۳۷۰): صفحه ۱۳.
۱۳۹. ↑ «گزارش ویژه گل: رونمایی از مالک حقیقی پرسپولیس». وبگاه گل، ۲۸ آگوست ۲۰۰۹. بازبینیشده در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۸.
۱۴۰. ↑ «آنها مالک پیروزی‌اند، ما مالک پرسپولیس». خبرگزاری تابناک، ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸.
۱۴۱. ↑ «بیانیه شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس». وبگاه رسمی شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس. بازبینیشده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸.
۱۴۲. ↑ «سازمان تربیت بدنی مالک اصلی باشگاه پیروزی است». وبگاه تبیان، ۱۵ تیر ۱۳۸۳. بازبینیشده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸.
۱۴۳. ↑ «موفقیت بزرگ و تاریخی پرسپولیس / نام «پرسپولیس» به آغوش صاحبان اصلی بازگشت». وبگاه رسمی باشگاه پرسپولیس، ۲۴ مرداد ۱۳۹۰. بازبینیشده در ۱۷ شهریور ۱۳۹۰.
۱۴۴. ↑ «می‌خواهم ۵۱ درصد سهام باشگاه پرسپولیس را بخرم». خبرگزاری فارس، ۱ شهریور ۱۳۸۷. بازبینیشده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸.
۱۴۵. ↑ «می‌خواستیم پرسپولیس را به هدایتی بفروشیم». همشهری آنلاین. بازبینیشده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸.
۱۴۶. ↑ حیدرپور، اسماعیل. مصاحبه با محمد علی‌آبادی.. خبر ورزشی، ش. شماره ویژه نوروزی(۱۳۸۶): صفحه ۱۸-۱۹. «به عقیده من باشگاه پرسپولیس باید به صورت خصوصی اداره شود و اتفاقاً مسئولیت باشگاه هم باید به اهلش سپرده شود. من شخصاً طرفدار این هستم که پرسپولیس و استقلال از بخش دولتی خارج و به بخش خصوصی وارد شوند… اگر قرار باشد در فوتبال به درجات بالا برویم، فوتبال باید از شکل و شمایل فعلی که کاملاً دولتی است خارج شده و به بخش خصوصی واگذار شود.»
۱۴۷. ↑ «پرسپولیس و استقلال به هواداران واگذار می‌شود». ایرنا، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۸. بازبینیشده در ۱۹ شهریور ۱۳۸۸.
۱۴۸. ↑ فرزیان، میثم. واگذاری سهام استقلال و پرسپولیس به دستور رئیس جمهور.. روزنامه اعتماد، ش. شماره ۱۹۵۳(۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۸): صفحه ۱۳.
۱۴۹. قراگزلو، رضا. تضمین مالی برای خرید پرسپولیس. همشهری آنلاین. بازبینیشده در ۳ شهریور ۱۳۸۸.
