روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست خبر تهدید طرف های اروپایی برجام از سوی ترامپ را منتشر کرد.
اخبار سیاسی- خبری مبنی براینکه اگر سه کشور تروئیکا، سازوکار حل اختلاف در برجام را به منظور تحت فشار قرار دادن ایران فعال نکنند، با تعرفه ۲۵ درصدی کاخ سفید بر خودروهای صادراتی خود به آمریکا مواجه خواهند شد.
براساس این گزارش، واشنگتن به‌صورت محرمانه مقامات سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس را به وضوح با وضع تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر خودروهای اروپایی تهدید کرده و آنها را برای فعالسازی مکانسیم حل اختلاف در برجام تحت فشار گذاشته است.
نکته قابل توجه در تهدید کشورهای اروپایی طرف برجام این است که گفته می شود، دولت آمریکا این تهدید را نه از طریق سفارتخانه‌های خود، بلکه به‌طور مستقیم به دولت‌های آلمان، فرانسه و انگلیس اطلاع داده است و پس از آن خبر راه اندازی " مکانسیم حل اختلاف ماشه" را اعلام کرده اند. اما باید دید تهدید نسبت به اعمال چنین تعرفه ای بر خودروهای اروپایی از سوی واشنگتن چه اهمیتی برای اروپا دارد.
چرا تهدید تعرفه‌ای ترامپ برای اروپایی‌های خودروساز اهمیت دارد؟
مطابق گزارش آمار کمیسیون اروپا، مجموع ارزش صادرات خودرو توسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۸ میلادی ۱۲۸ میلیارد یورو بوده که نزدیک به ۳ درصد کمتر از سال ۲۰۱۷ بوده است.
بر پایه این گزارش آلمان با صادرات ۷۰ میلیارد یورو خودرو، ۵۵ درصد صادرات خودروی اتحادیه اروپا را در تصاحب خود دارد.
همچنین گزارش یورواستات نشان می‌دهد، مقصد ۳۷.۳ میلیارد یورو، معادل ۲۹ درصد خودروهای صادراتی اروپا در سال ۲۰۱۸ بازار آمریکا بوده که بزرگ‌ترین بازار خودروهای تولید اروپا به شمار می‌رود.
علاوه براین اتحادیه اروپا در گزارش عملکرد سال ۲۰۱۸ خود اعلام کرد که اتحادیه آنها بیش از ۱.۱ میلیون خودرو به بازار آمریکا صادر کرده اند که معادل ۲۵ درصد ارزش سالانه واردات خودروی ایالات متحده بوده است.
در مقابل آمریکا در سال ۲۰۱۸ تنها ۲۶۷ هزار خودرو به اتحادیه اروپا صادر کرده که مجموع ارزش آن ۵.۵ میلیارد یورو بوده است. این رقم تنها معادل ۱۲ درصد مجموع واردات خودرو به اتحادیه اروپا به شمار می‌رود؛ بنابراین در سال ۲۰۱۸ تراز تجارت خودرو میان اتحادیه اروپا و آمریکا نزدیک به ۳۱.۸ میلیارد دلار به سود طرف اروپایی بوده است. در چنین شرایطی وضع تعرفه ۲درصدی واردات خودروهای اروپایی به آمریکا هر چند به ظاهر می‌تواند، درآمد ۹.۳ میلیارد دلاری برای دولت ترامپ داشته باشد، ولی در عمل با کاهش جذابیت قیمتی خودروهای اروپایی، سهم بازار آنها را در اختیار چین، ژاپن و کره جنوبی قرار خواهد داد. موضوع دیگر اهمیت وضع تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر خودروهای اروپایی، برای سه کشور اروپایی طرف برجام است.
آیا تهدید به وضع تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر خودروهای اروپایی به تروئیکای اروپایی آسیب خواهد زد؟
در میان کشورهای اروپایی، آلمان با ۱۸.۶ میلیارد یورو صادرات خودرو در جایگاه نخست قرار دارد و پس از آن بریتانیا و ایتالیا به ترتیب با صادرات ۹.۶ و ۴.۶ میلیارد دلاری در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند.
با وجود این که شرکت فولکس واگن و بی‌ام‌دبلیو به ترتیب ۳.۸ و ۲.۱ درصد بازار خودروی آمریکا را در اختیار دارند، ادغام اخیر خودروسازان بزرگ اروپا و آمریکا سهم بازار اروپا را در ایالات متحده پیچیده‌تر از گذشته کرده است.
در حال حاضر شرکت ادغام شده میان فیات ایتالیایی و کرایسلر آمریکایی سهم بازار این شرکت را به ۱۳ درصد رسانده است. این شرکت اخیرا با گروه پژو-سیتروئن ادغام شده است. گروه پژو-سیتروئن در سال ۲۰۱۷ طی قراردادی تولید خودروهای اُپل و واکسهال را که در اختیار بزرگ‌ترین خودروساز آمریکا یعنی جنرال موتورز بود، بر عهده گرفته بودند. همچنین خودروسازی رنوی فرانسه نیز با نیسان و میتسوبیشی ژاپن فعلا ۸.۶ درصد بازار آمریکا را در اختیار دارند، ادغام شده است.
گذشته از این شرکت پژو فرانسه اخیرا اعلام کرده که با تدوین برنامه‌ای بلند پروازانه قصد دارد که پس از ۳۰ سال دوری بار دیگر به بازار آمریکا بازگردد؛ بنابراین ارتقاء جایگاه خودروسازان فرانسوی در بازار آمریکا موجب شده است که فرانسه هم در کنار آلمان و بریتانیا به عنوان ذینفعان جدی تهدید تعرفه‌ای آمریکا علیه طرف‌های امضاء کننده برجام قرار گیرد.
مکانیسم حل اختلاف برجام باج دهی اروپایی ها به ترامپ یا انتظار تغییر رئیس جمهور آمریکا؟
هنوز مشخص نیست که راه اندازی مکانیسم «سازوکار حل‌وفصل اختلافی برجام » به دنبال افزایش فشارها بر طرف های اروپایی برجام بوده است یا خیر؛ چرا که لودریان وزیر خارجه فرانسه و دو همتای اروپایی دیگر او پیش تر اعلام کرده بودند که در صورت ادامه گام های معکوس برجامی تهران، آنها به سراغ ماشه خواهند رفت.
مقامات سه کشور اروپایی عضو توافق هسته ای روز سه‌شنبه ۲۴ دی‌ماه در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که «سازوکار حل‌وفصل اختلافی برجام » به کار افتاده تا ضمن حفاظت از این توافق به ادامه آن کمک کند، اما باتوجه به سبقه یکساله اروپایی ها قطعا آخرین اقدام آنها با افزایش بی اعتمادی تهران به بروکسل نشینان همراه خواهد بود و این ادعا که منشا راه اندازی این مکانیسم ترس از اعمال محدودیت های جدید واشنگتن و دامنگیر شدن اروپایی ها باشد یا ناتوانی تروئیکای برجامی، دیگر تفاوتی ندارد چراکه تهران مهمترین گام های کاهش تهدات هسته ای خود را برداشته است.
دست دست کردن اروپایی ها تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا هم یکی از گزینه های محتملی است که تحلیلگرا برای اقدامات اروپا در قبال برجام برمی شمارند. به باور آنها اروپا برای دستیابی به این امر در بدترین زمان ممکن دست به قمار بزرگی زده است، فعالسازی مکانیسم حل و فصل اختلاف در برجام در حقیقت ساعتی را به راه انداخته که کنترل عقربه‌های آن در دست اروپا نبوده و مهمتر اینکه امکان دارد با اتخاذ رویکردی از سوی رهبران ایران یا آمریکا تغییرات جدی در روند آن ایجاد شود.
هشدار ظریف به تروئیکای اروپایی!!!
باوجود اینکه همزمان با انتشار خبر راه اندازی سازوکار حل‌وفصل اختلافی برجام گفته شد که بازگشت تحریم های اتحادیه اروپا علیه تهران رقم خورده است، اما در حقیقت مکانیسم حل اختلافات برجام (مکانیسم ماشه) که روند مذاکره و گفت وگو میان اعضای ۱+ ۴ است ، به جریان افتاده و با ارجاع گزارش اختلافی از سوی یکی از طرف‌های توافق هسته ای به کمیسیون مشترک آغاز می‌شود و برای چند مرحله با زمان‌های قابل تمدید در نظر گرفته شده است.
در موقعیت کنونی ابتدا مسائل اختلافی به ترتیب در سطح مشاوران، معاونان وزرای خارجه و وزیران خارجه طرح می‌شود که در صورت عدم اجماع و حل اختلافات موجود، مسائل اختلافی به شورای امنیت ارجاع داده می‌شود و شورای امنیت هم درباره عدم بازگشت تحریم‌ها رای گیری می‌کند که این پروسه به شکل کلی یک روند زمان بر است و اعضای برجام می‌توانند همین روند را نیز ماه‌ها و حتی سال‌ها تمدید کنند.
در همین راستا هم محمد جواد وزیر امور خارجه کشورمان پس از اعلام فعالسازی مکانیسم ماشه با انتقاد از بی‌عملی اروپایی‌ها در قبال تعهدات آنها در برجام، اقدام اروپا برای استفاده از مکانیزم حل و فصل اختلافات را از نظر حقوقی بی‌مبنا و از نظر سیاسی اشتباه راهبردی خواند.
همچنین جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در رابطه با این تصمیم طرف‌های اروپایی برجام گفت که "هدف از این سازوکار حل مسائل مرتبط با اجرای توافق هسته ای در چارچوب کمیسیون مشترک است". این اظهارات در حالی اعلام می شود که آنها مدعی هستند، راه اندازی سازو کار حل اختلافات به دلیل برداشتن گام های کاهش تعهدات تهران انجام می شود، گام هایی که بر اساس اظهارات مقامات کشورمان براساس بندهای ۲۶و۳۶ مندرج در مذاکرات هسته ای عملیاتی شده اند. بر این اساس اقداماتی که ایران به واسطه بدعهدی تروئیکای اروپایی با استناد به بندهای برجام انجام داده نقض توافق بوده اما رجوع آنها به همین بندها برای تحقق سازوکار اختلافی در این توافق عملی کاملا حقوقی است.
علاوه براین رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان پس از انتشار خبر باج دادن طرف های اروپایی توافق هسته ای به آمریکا گفت که (خبر باج دادن اروپا برای) جلب رضایت آمریکا تائید شد. سه کشور اروپایی باقی‌مانده برجام را فروختند تا از تعرفه‌های جدید ترامپ رهایی یابند.
ظریف خطاب به طرف های اروپایی توافق هسته ای هم گفت که چنین اقداماتی هیچ فایده‌ای نخواهد داشت و فقط اشتهای او(ترامپ) را تندتر می‌کنید و در ادامه هم تاکید کرد که اگر می‌خواهند شرافت خود را بفروشند می توانند به همین مسیر ادامه دهند. اما باید توجه داشته باشند که چنین اقداماتی را نمی توانند با حفظ ظاهر اخلاقی و حقوقی دنبال کنند.
در نهایت هدف سه کشور اروپایی عضو ۱+۴ از فعال کردن مکانیزم ماشه را می توان حاضر و آماده داشتن اهرم فشاری علیه ایران دانست؛ چراکه در غیر این صورت اروپایی ها نمی توانستند با حفظ وجهه قانونی برای خود در قبال گام های برجامی تهران ،اقدام جبرانی داشته باشند و درعین حال عمل خود را اخلاقی و در چارچوب مذاکرات هسته ای نشان بدهند.
