به نوشته روزنامه فرامنطقه‌ای القدس العربی، بن سلمان در این کنفرانس یک واقعیت تاریخی درست را یادآور شد که ملک عبدالعزیز، بنیانگذار عربستان بسیار بر عملکرد مستقل بخش نفت عربستان و لزوم فعالیت آزادانه آن مطابق با اصول صرفا تجاری تاکید داشت.
اخبار بین‌الملل- وزیر نفت عربستان اظهار کرد: پادشاهانی که در عربستان روی کار آمدند از جمله ملک سلمان و محمد بن سلمان، ولیعهد او نیز همانند ملک عبدالعزیز بر احترام به این اصل و اجرای آن تاکید داشته‌اند.
حال سوال اینست که هدف از این گوشزد آشکار و عجیب وزیر نفت عربستان چه بود؟ به احتمال زیاد هدف عبدالعزیز از این اظهارنظر غیرمستقیم، هشدار نسبت به نقض این اصل تاریخی بوده است.
روزنامه فایننشال تایمز چاپ انگلیس در تاریخ ۲۰ سپتامبر در گزارشی نوشت، مسؤولان عربستانی حدود ۵۰ تن از ثروتمندان خاندان حاکم را تحت فشار قرار داده‌اند تا آنها را مجبور کنند به عنوان سرمایه‌گذاران بزرگ در برنامه عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو حضور داشته و معادل یک تا سه درصد از ارزش کلی آن را در بازار داخلی عربستان مبالغ سنگینی را سرمایه‌گذاری کنند تا ارزش کلی شرکت بهبود یافته و سهام بیشتری در بازارهای بین‌المللی عرضه شوند.
خبرگزاری بلومبرگ آمریکا ویژه مسایل اقتصادی نیز پیش از فایننشال تایمز گزارش مشابهی را منتشر کرده بود.
طبق گزارش بلومبرگ، برخی خانواده‌ها و افرادی که با آنها رایزنی شد، (همانند ولید بن طلال، تاجر بزرگ و معروف عربستانی) دو سال قبل به اتهام دست داشتن در پرونده‌های فساد در هتل ریتز کارلتون شهر ریاض بازداشت شده و پس از پرداخت مبالغی به دولت و یا تعهد به پرداخت آن در صورت دستیابی به نقدینگی کافی با گذشت دو ماه آزاد شدند. ریاض آن زمان اعلام کرد حدود ۱۰۰ میلیارد دلار را طی چند مرحله و در قالب تعهدها و حساب‌های واگذار شده به چنگ آورده و هنوز حساب‌های داخلی برخی از افراد بازداشت شده در هتل ریتز کارلتون نیز بلوکه هستند.
طبق این گزارش، از جمله تلاش‌های انجام شده برای ترغیب برخی از این ثروتمندان عربستانی به پرداخت مبالغ، پیشنهادات برای جایگزینی حساب‌های بلوکه شده با سهام‌هایی در آرامکو بودند. این پیشنهاد در شرایطی مطرح شد که امکان استفاده از این حساب‌های بانکی وجود نداشت چون آنها بلوکه شده بودند و تشویق بزرگترین سرمایه‌داران داخلی به سرمایه‌گذاری در آرامکو سرمایه‌گذاران کوچک را به خرید سهام تشویق خواهد کرد.
برکناری الفالح
اگر گزارش فایننشال تایمز را درست بدانیم به این ترتیب برکناری غافلگیرانه خالد الفالح، وزیر نفت سابق عربستان در تاریخ هفتم سپتامبر جاری روشن می‌شود. الفالح پنج روز قبل نیز به شکل ناگهانی از پست دیگرش یعنی رئیس شورای مدیریتی آرامکو برکنار شد و یاسر الرمیان به جای او منصوب شد. الرمیان رئیس صندوق سرمایه‌گذاری‌های عمومی و اولین فردی خواهد بود که از هر خرید سهام آرامکو بهره خواهد برد زیرا بن سلمان (که می‌توان او را حاکم واقعی عربستان دانست) پیشتر گفته بود، درآمد حاصل از فروش سهام آرامکو جهت استفاده در سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی و اجرای طرح بن سلمان مشهور به رویکرد ۲۰۲۰ برای توسعه اقتصادی عربستان و پایان اقتصاد نفتی، به صندوق سرمایه‌گذاری‌های عمومی تحویل داده خواهند شد. علاوه بر این الرمیان از نزدیک‌ترین مشاوران بن سلمان محسوب شده و ریاست شورای مدیریتی صندوق را نیز در دست دارد.
الفالح که سال ۲۰۱۵ ریاست شورای مدیریتی آرامکو را برعهده گرفت و در آن دوره رئیس اجرایی آرامکو نیز بود، در سال ۲۰۱۶ وزیر نفت شد. او از بزرگترین متخصصان صنعت نفت جهان محسوب شده و در این دوره از احترام گسترده‌ای برخوردار بود. او تمام زندگی کاری خود را در آرامکو گذرانده و تا پیش از انتصاب در پست‌های اداری بالا، مسؤول بخش تولید نفت خام این شرکت بود.
احتمالا طرح اعمال فشار بر بزرگترین ثروتمندان جهان برای سرمایه‌گذاری در آرامکو نبوده و تلاش برای ارتقای سطح شرکت و تشویق سرمایه‌گذاران به مشارکت در طرح اولیه مورد تایید الفالح قرار نگرفته است زیرا تجربه کاری‌اش در حوزه نفت، فعالیت‌های تجاری در این زمینه و کیفیت فعالیت بزرگترین شرکت‌های نفتی غیردولتی در جهان به او کمک کرد تا نتایج منفی قابل پیش‌بینی این اقدام را درک کند.
ابزاری برای دست‌درازی
اینکه ریاض از آرامکو به عنوان ابزاری برای دست‌درازی به دارایی‌های ثروتمندان بزرگ این کشور (قسمت دوم ماجرای هتل ریتز کارلتون) استفاده می‌کند، اعتماد سرمایه‌گذاران احتمالی شرکت را تضعیف خواهد کرد آنها شیوه کنترل دولت بر آرامکو و تحمیل تصمیمات ظالمانه و بی‌حساب و کتاب را در راستای منافع این شرکت اقتصادی و تجاری نخواهند یافت. همچنین اعمال فشار بر مهمترین بخش خصوصی عربستان با این شکل نیز موجب تضعیف اعتمادها به فضای سرمایه‌گذاری در داخل کشور شده و حتی به افزایش انتقال سرمایه‌ها به خارج تشویق خواهد کرد. به این ترتیب افزایش سهم بخش خصوصی از درآمد ناخالص داخلی دشوار شده و نقش درآمدهای نفتی و بودجه دولتی کمرنگ خواهد شد، این دو از مهمترین فاکتورهای طرح بن سلمان برای تحول اقتصادی عربستان هستند.
اکنون می‌توان منظور صحبت‌های شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر نفت جدید در کنفرانس مطبوعاتی هفته گذشته را متوجه شد، او تمام دوره کاری‌اش را در وزارت نفت گذرانده و به عنوان معاون علی النعیمی فعالیت داشت.
تمایل بن سلمان به عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو و کسب درآمدی بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار از آن (با این فرض که طبق اظهارات بن سلمان در سال ۲۰۱۶ ارزش کلی شرکت به دو تریلیون دلار یا بیشتر برسد) نحوه تعامل دولت و آرامکو با پیامدهای دو حمله ۱۴ سپتامبر علیه پالایشگاه ابقیق را توجیه می‌کند، در واقع آرامکو به جای اعلام شرایط سخت و کاهش تولید نفت سبک برای خریداران خارجی، تصمیم گرفت مقادیر گسترده‌ای از ذخایر داخلی و خارجی خود را برداشت کرده و حجم اختصاص یافته به پالایشگاه‌های داخلی را کاهش داده و بیشترین میزان ممکن نفت تولیدی را به صادرات اختصاص دهد، علاوه بر این درخواست‌های نفت سبک خریداران خارجی را با نفت متوسط و سنگین جایگزین کند. هدف از تمامی این اقدامات اثبات قدرت شرکت در عمل به تعهدات صادراتی و حفظ اعتبار خود و در نهایت عدم کاهش ارزش کلی شرکت در عرضه اولیه سهام عمومی آرامکو بود اما در نهایت نتایج دو حمله اخیر از جمله توقف تولید روزانه ۵.۷ میلیون بشکه نفت در ۴۸ ساعت اول و خطرات ژئوپلیتیک علیه امنیت تاسیسات آرامکو و تولیدات نشان داد شرایط خارجی کاملا خارج از توان کنترلی و نظارتی شرکت هستند.
به عنوان نمونه‌ای از توانمندی‌های حرفه‌ای و فنی آرامکو که به لطف استقلال آن و عدم دخالت سیاسی در نحوه مدیریت آن حاصل شد، این شرکت توانست حدود نیمی از تولیدات متوقف شده را ظرف یک هفته پس از دو حمله یاد شده از سر بگیرد.
آیا نتایج داخلی و خارجی تصمیمات بی‌پروا و بررسی نشده سیاسی و استراتژیک رهبران عربستان متوجه شرکت آرامکو به عنوان شاهرگ حیاتی اقتصاد این کشور خواهد شد؟
