با ایجاد هر زخم یا برش عمیق روی پوست جای آن تاحدودی باقی می‌ماند، اما امروزه راهکار‌هایی معرفی شده‌اند که با کمک آن‌ها می‌توان جای زخم و بخیه را به حداقل رساند. دو نفر از متخصصان پوست ایران در این باره توضیح می‌دهند.
امروزه روش‌های مختلفی برای بهبود ظاهر جوشگاه وجود دارد که بیشتر آن‌ها در کلینیک‌های پوست و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. فقط برای ترمیم اسکار‌های شدید مثل سوختگی‌های وسیع نیاز به بیهوشی عمومی و بستری شدن در بیمارستان است.
روش‌های جدید می‌توانند تغییراتی در طول، پهنا یا جهت جوشگاه ایجاد کنند یا جوشگاه‌های فرورفته را بالا آورند و انواع برجسته را مسطح کنند، اما هیچ‌گاه جوشگاه را کاملا از بین نمی‌برند و هیچ روش جادویی وجود ندارد که پوست را به وضعیت اولیه بازگرداند.
علاوه بر این، روش‌های اصلاح جراحی خود می‌تواند آثاری در پوست بر جای بگذارد که البته بهتر از جوشگاه اولیه است. همچنین باید به یاد داشته باشید رنگ جوشگاه را نمی‌توان تغییر داد، اگرچه با گذشت زمان کمرنگ‌تر می‌شود.
اصلاح جوشگاه با جراحی
برداشتن جوشگاه با جراحی مناسب‌ترین روش برای جوشگاه‌های پهن یا طویل است. در این روش جوشگاه‌های پهن را می‌توان برداشت و دوباره بخیه کرد به نحوی که خط جوشگاه باریک‌تر شود. در مورد اسکار‌های طویل نیز جراحان پوست از برش‌های نامنظم استفاده می‌کنند تا خط جوشگاه را کوتاه‌تر نشان دهند. گاهی اوقات با جراحی می‌توان جهت یک اسکار را طوری تغییر داد که تمام یا قسمتی از آن در مسیر خطوط طبیعی پوست قرار گیرد و کمتر به چشم بیاید. با همین روش می‌توان جوشگاه‌ها را به مناطقی که کمتر به چشم می‌آیند (برای مثال لابه‌لای خط رویش مو یا خط محل تلاقی بینی و گونه‌ها) منتقل کرد تا دیده نشوند.
پوستتان را بسایید!
سایش پوست (درم‌ابریژن) روش مناسبی در اصلاح جوشگاه‌های ظریف است. در این روش از یک ابزار مثل برس که به سرعت می‌چرخد یا لیزر برای برداشتن لایه‌های سطحی پوست استفاده می‌شود. در واقع روش‌های مختلفی برای سایش پوست وجود دارد، اما نتایج آن‌ها تفاوت زیادی با هم ندارد.
دست ماهر یک متخصص پوست است که ماشین را هدایت می‌کند و با به کار بردن آن در جهت‌های صحیح سطح پوست می‌تواند جوشگاه‌ها را بدون اینکه جوشگاه جدیدی بر جای بگذارند، از بین ببرد. معمولا توصیه می‌شود سایش پوست روی تمام صورت یا تمام گونه انجام شود، زیرا انجام آن تنها در یک منطقه کوچک پوست، باعث تمایز آن از سایر نقاط می‌شود.
اگر جوشگاه اولیه سطحی باشد، یک بار سایش کافی است، اما در مواردی که ضایعات عمیق و وسیع هستند، لازم است این عمل چندین بار تکرار شود. سایش پوست بیشترین تأثیر درمانی را در پوست صورت دارد و در نواحی دیگر بدن احتمال کندی ترمیم، بر جای ماندن قرمزی یا حتی جوشگاه بعد از عمل بیشتر است.
بعضی از پزشکان برای کاهش درد سایش، تمام سطح پوست را با یخ سرد می‌کنند و بعضی دیگر بی‌حس‌کننده‌های موضعی یا انواع دارو‌های مسکن را به‌کار می‌برند. بیماران معمولا۲تا ۳ هفته بعد از عمل و گاهی حتی پس از یک هفته می‌توانند سر کار خود حاضر شوند.
بهبود اسکار فرورفته با تزریق
تزریق فیلر مانند ژل استاندارد یا چربی خود فرد به داخل جوشگاه، فرورفتگی‌های آن را پر کرده و هم‌سطح پوست اطراف می‌کند. مقدار ماده تزریق شده بستگی به اندازه و سفتی اسکار دارد. بهبود با این روش فوری است، اما اغلب نتایج به طور دائمی باقی نمی‌ماند. تزریق کورتیکوستروئید‌ها هم در نرم کردن جوشگاه‌های سفت (گوشت اضافه) کاملا موثر است و باعث کوچک و مسطح شدن آن‌ها می‌شود.
پیوند پوست چگونه انجام می‌شود؟
در این روش به کمک یک وسیله ظریف و مدور، پوست از قسمت جوشگاه برداشته می‌شود و پوست سالم (برداشته شده از پوست پشت گوش) جایگزین آن شده، سپس محل پانسمان می‌شود. ۵ تا ۷ روز بعد از عمل هم ضایعه جوش می‌خورد. البته در محل پیوند نیز جوشگاهی باقی می‌ماند که از جوشگاه قبلی کمتر مشخص است.
منجمد کردن لایه‌های فوقانی پوست هم گاهی حجم جوشگاه را کاهش می‌دهد. این روش به‌طور عمده در درمان جوشگاه‌های برجسته شانه و پشت، ناشی از جوش غرور جوانی به کار می‌رود.
لایه‌برداری مناسب چه کسانی است؟
در این روش به کمک یک ماده شیمیایی لایه سطحی پوست برداشته می‌شود تا صاف‌تر به نظر برسد و یکنواخت شود. لایه‌برداری بیشتر در پوست صورت استفاده می‌شود و در جوشگاه‌های سطحی مفید‌تر است. همچنین در درمان جوشگاه‌های فرورفته آکنه و جوشگاه آبله‌مرغان نتایج خوبی همراه دارد.
در درمان آسیب دیدگی‌های پوستی ناشی از نور آفتاب و تغییرات رنگی پوست هم اغلب از لایه‌برداری شیمیایی استفاده می‌شود.
کدام لیزر موثر‌تر است؟
لیزر‌های مختلفی در درمان جوشگاه به کار می‌رود و بر اساس نوع جوشگاه باید دستگاه لیزر مناسب انتخاب شود. باید توجه داشت درمان با لیزر معمولا کامل نیست و امکان بازگرداندن پوست محل جوشگاه به حالت پوست طبیعی قبل از آسیب وجود ندارد. لیزر‌های معمول برای درمان اسکار شامل لیزر‌های PDL، fractional or conventional Co ۲ می‌شوند.
بخیه بیشتر؛ جای عمل کمتر
نواحی گردن، سینه، پشت و قسمت ابتدایی اندام فوقانی بیشترین احتمال ایجاد گوشت اضافه یا کلوئید را دارند. کسانی که در خانواده‌شان سابقه کلوئید وجود دارد، بیشتر دچار گوشت اضافه پس از جراحی می‌شوند.
برای کاهش احتمال باقی ماندن جای زخم، جراحی باید به‌درستی و با دقت انجام شود؛ طوری که کمترین آسیب به بافت وارد شود. همچنین برش باید در جهت خط‌های پوستی صورت گیرد تا فشار روی زخم کمتر شود. شاید گمان کنید هرچه تعداد بخیه‌ها بیشتر باشد احتمال باقی ماندن جای آن افزایش می‌یابد، اما این موضوع صحیح نیست و عکس آن حقیقت دارد.
در واقع هرچه تعداد بخیه‌ها بیشتر باشد، فشار روی زخم کمتر می‌شود و زخم یکنواخت‌تر پخش می‌شود در نتیجه احتمال جا ماندن اثر زخم روی پوست کمتر می‌شود.
اگر جای زخمتان قرمز مانده...
استفاده از کرم‌های ترمیم‌کننده زخم و همچنین جلوگیری از ایجاد عفونت و باز شدن زخم می‌تواند احتمال ایجاد گوشت اضافه را کاهش دهد. مصرف این کرم‌ها باید در هفته دوم به محض کشیده شدن بخیه‌ها شروع شود و بین چهار تا شش هفته ادامه یابد. توجه داشته باشید اگر قرمزی جای جراحی بیشتر از چند هفته باقی بماند باید حتما به پزشک مراجعه شود تا بتواند از ایجاد برجستگی و گوشت اضافه جلوگیری کرد.
روغن نارگیل و ماساژ فایده‌ای ندارد
استفاده از روغن‌های مختلف مثل روغن نارگیل تاثیری در جلوگیری از ایجاد گوشت اضافه ندارد. در این زمینه استروئید‌ها، پماد‌های کورتونی و لیزر PDL بیشترین تاثیر را دارند. در مواردی هم که گوشت اضافه ایجاد می‌شود می‌توان از آمپول‌های کورتون، دارو‌های شیمی‌درمانی و... داخل ضایعه استفاده کرد. ماساژ زخم هم در محو شدن گوشت اضافه تاثیری ندارد. علاوه بر این چسب‌های مخصوصی وجود دارد که برای ترمیم بهتر و جلوگیری از ایجاد گوشت اضافه به کار می‌روند به‌خصوص اگر قرمزی جای اسکار مدت طولانی باقی بماند. البته این چسب‌ها بهتر است توسط پزشک تجویز شوند.
